0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

TBMM (AA) – ​​​Türkiye ile Somali ortasındaki savunma işbirliği muahedesi çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ögelerinin, Somali’nin terörizm ve öteki tehditlere karşı güvenliğinin sağlanması faaliyetlerine takviye hedefiyle bu ülkede 2 yıl müddetle görevlendirilmesine ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresi TBMM Genel Konseyinde kabul edildi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla TBMM Başkanlığına gönderilen tezkerede, Türkiye ile Somali ortasında yürürlükte bulunan mutabakatlar kapsamında Somali’de güvenlik ve istikrarın sağlanmasına yönelik eğitim, yardım ve danışmanlık faaliyetlerinin sürdürüldüğü, Somali savunma ve güvenlik kuvvetlerinin yine yapılandırılması ve terörle uğraş edebilecek kapasiteye ulaşabilmesini teminen memleketler arası toplumla birlikte 10 yılı aşkın müddettir dayanak sağlamaya devam edildiği kaydedildi.

TSK deniz ögelerinin, Denizde Seyir Güvenliğine Karşı Yasadışı Hareketlerin Önlenmesine Dair Mukavele ve 16 Aralık 2008 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu kararı temelinde memleketler arası toplumca Aden Körfezi, Somali açıkları (Somali kara suları hariç), Arap Denizi ile mücavir bölgelerde yürütülen deniz haydutluğu, silahlı soygun aksiyonları ve denizde terörizmle gayrete ait eforlara TBMM’nin 2009 yılından bu yana verdiği ve son olarak 17 Ocak 2024’te müddeti bir yıl uzatılan müsaade çerçevesinde aktif bir biçimde takviye verdiği hatırlatılan tezkerede, bu kapsamda Somali açıklarında seyrüsefer emniyetinin sağlanmasına da katkıda bulunulduğu, bu yılın temmuz ayından itibaren bu emele matuf faaliyet gösteren Birleşik Misyon Kuvveti-151’e yedinci defa komuta edileceği belirtildi.

Somali savunma ve güvenlik kuvvetlerinin, işçi ve başka kaynaklar açısından kâfi potansiyele sahip olmasına karşın ekonomik zorluklar sebebiyle misyonlarını yerine getirmede istenen düzeye ulaşamadığına işaret edilen tezkerede, Somali Federal Hükümetinin, terörle uğraş ve güvenlik kuvvetleri ile öbür devlet kurumlarının kapasite gelişiminin bir sonraki basamağına geçebilmek maksadıyla, halihazırda ekonomik açıdan değerlendirilemeyen deniz yetki alanlarında denetimin sağlanmasını ve deniz kaynaklarının Somali iktisadına kazandırılmasının hedeflendiği tabir edildi. Bu gayenin 12 Aralık 2023’te New York’ta Türkiye’nin ortak konut sahipliğinde düzenlenen Somali’nin Güvenliği Konferansında kabul edilen ve Somali’nin güvenlik sorumluluğunu yakın gelecekte tek başına üstlenmesine yönelik Somali Güvenlik Dalı Kalkınma Planıyla da uyumlu olduğu vurgulandı.

Bu gayelere uygun formda Türkiye ile Somali ortasında 8 Şubat 2024 tarihinde Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Mutabakatı’nın imzalandığı hatırlatılan tezkerede, mutabakatın, iki ülke ortasındaki bağların geliştirilmesi ve tıpkı emelle savunma işbirliğinin güçlendirilmesi, bu suretle Somali’nin ekonomik kaynaklarının daha faal ve verimli formda kullanılmasına yönelik yapılacak faaliyetlerin ayrıntılarını kapsadığı ve her iki ülke tarafından onaylandığına işaret edildi.

Somali hükümetinden yardım talebi

Somali hükümetinin mutabakatta mutabık kalınan emeller doğrultusunda, terörizm, deniz haydutluğu, yasa dışı balıkçılık, her türlü kaçakçılık ve başka tehditlere karşı Türkiye’den Silahlı Kuvvetlerin vereceği takviye dahil yardım talep ettiği kaydedilen tezkerede, şu sözlere yer verildi:

“Bu prestijle, mezkur mutabakatta mutabık kalınan maksatlar ile Somali’nin terörle gayretine dair BM Güvenlik Kurulunun 1 Aralık 2023 tarihli kararı kapsamında, Somali’nin istikrar ve refahına yönelik bütüncül yaklaşımımız temelinde, Somali’nin ekonomik kaynaklarının korunmasına yardım edilerek kendi kaynaklarından aktif bir halde istifade etmesi ve bu sayede savunma ve güvenlik kuvvetlerini ülkenin güvenliğini temin ve idame edecek düzeye getirmesi öngörülmektedir. Somali ile gerçekleştirilecek bu işbirliği sayesinde, Somali’nin ekonomik kaynaklarının teminat altına alınması ve dış ticaretimiz ile deniz taşımacılığımız açısından kilit kıymetteki bölgede istikrara ve güvenliğe katkıda bulunulması ve Somali ile dostluğumuzun tahkim edilmesi, ayrıyeten memleketler arası barış ve istikrarı tehlikeye düşüren ve ulusal menfaatlerimizi de olumsuz istikamette etkileyebilen Aden Körfezi, Arap Denizi ve mücavir bölgelerdeki terörizm, deniz haydutluğu ve silahlı soygun hareketlerine karşı yürütülen uğraşlara ülkemizin takviyesinin pekiştirilmesi sağlanacaktır.”

Bu kapsamda, hudut, şümul, ölçü ve vaktinin Cumhurbaşkanınca takdir ve tayin olunacağı bildirilen tezkerede şöyle devam edildi:

“2713 (2023) sayılı BM Güvenlik Kurulu kararına ve milletlerarası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerimize uygun bir biçimde, gerektiğinde üçüncü ülkeler ve milletlerarası örgütlerle işbirliği imkanları da kullanılarak, Somali ile ülkemiz ortasında akdedilen milletlerarası mutabakatların uygulanması kapsamında, Türk Silahlı Kuvvetleri ögelerinin, Somali’nin terörizm, deniz haydutluğu, yasa dışı balıkçılık, her türlü kaçakçılık ve öbür tehditlere karşı güvenliğinin sağlanması faaliyetlerine takviye verilmesi emeliyle Somali’nin deniz yetki alanları dahil olmak üzere iki ülke tarafından ortaklaşa belirlenecek bölgelerinde ve münhasıran tespit edilecek kurallarla görevlendirilmesi ve bununla ilgili gerekli düzenlemelerin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek temellere nazaran yapılması için Anayasa’nın 92’nci unsuru uyarınca 2 yıl mühletle müsaade verilmesi konusunda gereğini bilgilerinize sunarım.”

Görüşmelerden

Tezkere üzerine Saadet Partisi kümesi ismine kelam alan Bursa Milletvekili Cemalettin Kani Torun, Türkiye ile Somali ortasında tarihi bağlar olduğunu aktararak, Somali’nin tarihi hakkında bilgi verdi. Somali’yi iç savaştan Türkiye’nin “çekip çıkardığını” vurgulayan Torun, “Burada emperyal bir şey görmemek gerekiyor. Türkiye ile Somali’nin alakası sahiden bir kardeşlik ilgisi. Bu kardeşlik ilgisi sonucu Türkiye buraya yatırımlarda bulundu. Türkiye’ye de bunun yararı oldu. Oradaki kimi tesisleri Türk şirketleri işletiyor.” diye konuştu.

Tezkereyle, Türkiye’nin petrol arama tesislerinin güvenliği için bölgeye savaş gemisi göndermesinin yanlışsız bir karar olduğunun altını çizen Torun, “Kuzeyde ayrılıkçı olan Somaliland bölgesi kara sularını Türkiye’ye kullandırmayacağını açıkladı. Karşılıklı çatışma ihtimali yok fakat bu hususta hükümetimizin daha dikkatli olması konusunda uyarıyorum. Tezkereyi desteklediğimizi söz ediyorum.” değerlendirmesinde bulundu.

İYİ Parti Tekirdağ Milletvekili Selcan Hamşıoğlu, Türk Silahlı Kuvvetlerinin karada ve havada olduğu üzere, denizde de terörizm, haydutluk, yasa dışı aksiyonlar, her türlü kaçakçılık ve tehdide karşı milletlerarası güvenliğin timsali olduğunu söyledi. Hamşıoğlu, “Türk Silahlı Kuvvetleri Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal güvenliği ve vatan savunmasında olduğu üzere, global barışın tesisi ve bulunduğu bölgenin inanç ve huzuru için de üzerine düşeni yapmaktan bir gün olsun geri durmamıştır ve bundan sonra da elbette durmayacaktır. Lakin Türk Silahlı Kuvvetlerinin Somali’nin, Afrika’nın inanç ve istikrarı için devreye sokulmakta imtina edilmeyen aktifliğinin, Türkiye Cumhuriyeti’nin inanç ve istikrarını daha yakından ilgilendiren alan ve coğrafyalarda da hiçbir müttefiklik hatırı veya tahlil projesine feda edilmemesini de temenni etmiyoruz.” dedi.

“Bu milletin evlatlarına güvensizlik olur”

MHP Erzurum Milletvekili Kamil Aydın, geçmişte kabul edilen tezkerelerin olumlu gelişmelere neden olduğunu anlattı. Tezkereyle, Türkiye’nin ticari varlığını sekteye uğratan bir grup terör aksiyonlarının engelleneceğini ve Somali devletinin mali gelişimine katkı sağlayacağına işaret eden Aydın, şu sözleri kullandı:

“Hiçbir vakit tasaya mahal vermeden, kuşkuyu temel kılmadan, çok dikkatli, ince eleyip sık dokuyarak, kolay kolay basit tuzaklarla, tabir edildiği ya da kaygı duyulduğu biçimiyle güya bir yokluğa, hiçliğe gidiyormuş üzere algılamak hakikaten bu milletin evlatlarına güvensizlik de olur. Libya’nın kaideleri bundan daha ağırdı lakin Allah’a şükür yüzümüzün akıyla o kahramanlar gittiler, üstlendikleri vazifeleri çok açık ve net bir halde ifa etmeyi başardılar. Burada temel aldığımız şey, zati daha evvel yapılan bir mutabakata matuf olarak detaylandırılıp ismini koyarak somut bir biçimde hangi adımların emniyet ve güvenlik bağlamında atılacağını içeren bir mutabakat metni.”

Aydın, tezkereyi olumlu karşıladıklarını ve “evet” oyu vereceklerini söyledi.

DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Ceylan Akça Cupolo, tezkerenin birinci olarak Dışişleri Kuruluna gelmesi ve orada görüşülmesi gerektiğini belirterek, Dışişleri Kurulunun son devirdeki çalışma sistemini eleştirdi. Cupolo, tezkereye “ret” oyu vereceklerini açıkladı.

CHP İstanbul Milletvekili Namık Tan, tezkerenin “alelacele” gündeme getirildiğini argüman etti. Somali ile imzalanan ikili kimi mutabakatların TBMM gündeme getirilmediğini fakat tezkerenin gündeme getirildiğini söyleyen Tan, “Silahlı Kuvvetlerimiz, hangi adapsız ve gayrimeşru kar beklentileri için feda ediliyor?” tabirlerini kullandı.

“Bu gayriciddi teklifin bizlerce takviye verilecek, kabul edilecek hiçbir tarafı yoktur.” diyen Tan, CHP’nin tezkereye “hayır” oyu vereceğini aktardı.

“TSK’nın asli görevlerini aksatmayacak”

AK Parti Eskişehir Milletvekili Fatih Dönmez, Türkiye’nin Afrika siyaseti hakkında bilgi verdi. Türkiye’nin güç alanındaki yatırımları ve petrol arama faaliyetlerini anlatan Dönmez, “Türkiye olarak biz, kısa vadeli gayelerden çok, uzun yıllar boyunca Afrika ülkeleriyle omuz omuza ve ortak olarak çalışmak niyetindeyiz.” dedi.

Türkiye’nin Somali denizlerinde 3 adet hidrokarbon arama alanı edindiğini söyleyen Dönmez, CHP’den gelen reaksiyonlar üzerine şöyle konuştu:

“İtalya ve Fransa, toprak ve denizlerinde petrol ve doğal gaz arıyor mu? Türkiye Petrollerini yalnızca bölgesel aktör yapmayacağız, bu adımla birlikte global bir şirket haline getireceğiz. Sizin ufkunuz da vizyonunuz da bunu anlamakta yetersiz. Biz bu filoyu kurmaya başlamadan evvel bu sismik araştırmaları, sondajları yapsınlar diye kapı kapı geziyorduk. Paramızla bile bu hizmeti alamazken bugün dünyanın en büyük filolarından birisine sahip olduk. Bu sayede de Karadeniz’de dünyanın en büyük derin deniz keşfini gerçekleştirdik. Arayanlar bulur, senin üzere oturduğu yerden konuşanlar değil.”

Somali’ye yönelik yardımlarda bilhassa, terör örgütü Eş-Şebab ile uğraşta Somali Ulusal Ordusu’na ve Somali Federal Hükümetine takviye olmak hedefiyle askeri eğitim faaliyetlerinin sürdüğünü anlatan Dönmez, “Somali’nin toprak bütünlüğü ve ulusal birliğini güçlendirmeye yönelik faaliyetlere takviye verilmesi ve ülkemiz ile milletlerarası güvenliği tehlikeye sokan her türlü risk, tehdit ve aksiyonlara karşı, Somali Federal Hükümetinin daveti doğrultusunda gerekli tedbirlerin alınması bölgenin istikrarı, ulusal hak, menfaat ve alakalarımız açısından hayati değer arz etmektedir. Sağlanacak bu takviye Türk Silahlı Kuvvetlerinin asli vazifelerinde bir aksamaya da sebebiyet vermeyecektir.” değerlendirmesinde bulundu.

Dönmez, tezkereye “olumlu” istikamette oy kullanacaklarını söyleyerek, milletvekillerinden de dayanak istedi.

Görüşmelerin akabinde Genel Şurada yapılan oylamada, Türkiye ile Somali ortasındaki savunma işbirliği muahedesi çerçevesinde TSK ögelerinin Somali’nin deniz yetki alanları dahil olmak üzere iki ülke tarafından ortaklaşa belirlenecek bölgelerinde 2 yıl mühletle görevlendirilmesine ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresi kabul edildi.

Muhabir: Aynur Ekiz,Ahmet Buğra Olaç