Bangladeş’te kota protestoları sonrası süren kısıtlamalar kaygıya yol açıyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nazmul İslam, AA muhabirine, Bangladeş’te 1 Temmuz’da başlayan kamu kesiminde belli kesitlere kontenjan ayrılmasını sağlayan “kota sistemi” protestolarının nasıl tetiklendiğine ait değerlendirmelerde bulundu.

Bangladeş’te 1972’den bu yana uygulanan kota siteminde, kamuda işe giriş durumlarının yüzde 30’unun, 1971’de Pakistan’a karşı verilen Bağımsızlık Savaşı’nda misyon alan bireylerin çocuklarına verildiğini kaydeden İslam, şunları aktardı:

“1972’den 2018’e kadar, özgürlük savaşçılarına ve onların çocuklarına verilen kota neredeyse birebirdi. Sonra 2018’de büyük bir protesto oldu. Hükümet, yürütme gücü ve yargı sistemiyle kota sistemini büsbütün kaldırdı. 2018’den 2024’e kadar her şey yolunda gitti. Lakin 2024’ün Haziran ayında, Bangladeş Yüksek Mahkemesi kota sistemini tekrar getirdi ve özgürlük savaşçılarının çocuklarına hatta onların da çocuklarına yüzde 30 kota sağladı. Bu durum öğrencilerde büyük bir mağduriyet duygusu yarattı ve büyük bir protesto oldu.”

İslam, kota sistemine dahil olan bireylerin devlet kademesindeki en yüksek durumlara atandığına işaret ederek, “Birinci sınıf memur olabilirler, örneğin diplomat olabilirler, dışişleri bakanlığında misyon alabilirler, polis memuru olabilirler. Öğrenciler şu anda bu durumlar için uğraş ediyor.” diye konuştu.

“Bangladeş’teki eşitsizlik yargı sistemi tarafından meşrulaştırılıyor”

Öğrencilerin yalnızca kota sistemini protesto etmediğini, Başbakan Pir Hasina Vecid hükümetini otoriter olmakla da eleştirdiğini lisana getiren İslam, “Otoriter hükümet için daha emniyetli ve itaatkar insanlara gereksinim var zira liyakate dayalı olarak gelip birçok soru sorabilecek insanları görmek istemiyorlar. Hükümetin bu eşitsizliği yaratmak istemesinin tek nedeni bu. Bunun eşitsizlik olduğunu biliyorlar. Bunun ayrımcılık olduğunu biliyorlar.” sözünü kullandı.

İslam, öğrencilerin temelde bu eşitsizlikle gayret ettiğini vurgulayarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Şu anda 175 milyon insan eşitsizlikle gayret ediyor. Burada eşitsizlik yasallaşmış durumda. En büyük sorun bu. Bangladeş’teki eşitsizlik yargı sistemi tarafından legalleştiriliyor. Öğrenciler artık diğer seçenekleri olmadığını anladı. Şayet nitekim bu ülkede kalmak istiyorlarsa, protesto etmek zorundalar. Protesto etmezlerse onlar için bir gelecek olmayacak. Bir işleri olmayacak. Bir halde, diğer bir ülkeye taşınmaları gerekecek lakin öğrenciler kendi ülkelerinde kalmak istiyor. ”

“Gösterilere katılan şahıslara hain manasındaki ‘Razakar (Gönüllü)’ deniyor”

Hükümetin şovlara katılanları “hain” olarak etiketlediğine dikkati çeken İslam, “Karara, bilhassa de Başbakanın kararına karşı konuşan herkes, Pakistan’ın işbirlikçisidir deniliyor.” sözünü kullandı.

İslam, 2009’dan beri iktidarda olan Başbakan Hasina’nın protestoculara Razakar (Gönüllü) demesinin ülkedeki tansiyonu arttırdığını belirterek, şöyle devam etti:

“Razakar halkı kurtuluş savaşı sırasında Pakistan askerlerine istekli olarak yardım etti. Münasebetiyle Başbakanın sıradan öğrenciler için Razakar demesini kabullenemiyorlar. Bu, öğrenciler için utanç vericiydi zira onlar Razakar çocukları değildi. Onlar bu toprakların çocukları, Bangladeş’in çocukları. Onlara bu halde davranılmamalı lakin hükümet siyasetine karşı rastgele ses yükselttiğinizde, ülkeye karşı çalışıyormuşsunuz üzere düşman muamelesi görüyorsunuz.”

Gösterilerin birinci gününde hükümete bağlı öğrenci kanadı, Chhatra Birliği’nin birçok öğrenciyi, bilhassa de kız öğrencileri dövdüğünü aktaran İslam, bunun ülke genelinde daha büyük şovlara neden olduğunu ve yalnızca bir günde 60’tan fazla öğrencinin hayatını kaybettiğini belirtti.

“Gösterilerde 300’den fazla öğrenci hayatını kaybetti”

Yaklaşık bir ay süren protestolara güvenlik güçlerinin sert müdahalesi sonucu yaklaşık 300 öğrencinin hayatını kaybettiğine ileri süren İslam, şunları kaydetti:

“Bu öğrencileri kim öldürdü? Bu kadar çok sayıda öğrencinin öldürülmesini tetikleyen neydi? Üçüncü soru ‘Kota sistemi sorunu diyelim ki çözüldü, o vakit neden hala sokağa çıkma yasağı var? Neden hala internet yok? Neden hala taşınabilir ağ yok? Neden hala Bangladeş diasporası aileleriyle konuşamıyor? Neden tüm dünyaya Bangladeş’in içinde olup bitenler karartılıyor? Bu, Bangladeş’in içinde bir şeylerin yanlış gittiğini gösteriyor.”

İslam, şovlara katılanların sıradan öğrenciler olduğunu anımsatarak, “Öğrenciler sahiden rastgele siyasi geçmişe sahip değildi. Yalnızca gittiler ve protesto yaptılar. Lakin hükümet nasıl olur da kolluk kuvvetlerine bu türlü bir buyruk verebilir ve bu sayıda öğrenciyi öldürebilir. Tarihe baktığımızda, bilhassa de dünya siyasi tarihine baktığımızda, 18. yüzyılda Çin ve öteki birtakım ülkeler hariç hükümetlerin devlet güçlerine sıradan öğrencileri öldürme yetkisi verdiğini görmek epey sıkıntı.” görüşünü paylaştı.

Bangladeş’in İsrail’den ordu ve istihbarat teşkilatı için casus yazılımın yanı sıra gözetleme sistemleri satın aldığını lisana getiren İslam, “Bundan birkaç yıl evvel hükümet İsrail’den kimi özel teknolojiler aldı ve bu teknolojiyi kullanarak insanların taşınabilir kapalılık sistemini denetim ediyor. Ayrıyeten her türlü taşınabilir ağ sistemi üzere insanların listesini de denetim ediyorlar.” dedi.

“İnternet yok, elektrik yok”

Bangladeş Yüksek Mahkemesi’nin 21 Temmuz’da, Bağımsızlık Savaşı’na katılanların ailelerine ayrılacak kontenjanı yüzde 30’dan yüzde 5’e çekmesiyle protesto şovlarının durma noktasına geldiğini kaydeden İslam, şunları aktardı:

“Hükümetin kota sisteminde yaptığı ıslahatlara karşın, yaklaşık 300 öğrenci devlet güçleri tarafından öldürüldüğü için artık çok geç. Artık öğrenciler yalnızca kota ıslahatı değil, arkadaşları ve kardeşleri için adalet talep ediyor. Şu ana kadar yaklaşık 10 bin öğrenci polis tarafından tutuklandı ve 3 binden fazla öğrenci önemli formda yaralandı, kimileri kalıcı olarak sakat kaldı ya da polis kurşunuyla görme yetisini kaybetti.”

İslam, ülkede elektrik kesintilerinin hala devam ettiğine işaret ederek, “İnternet yok, elektrik yok, taşınabilir ağ yok. Her şey büsbütün durdu. Dünya ile irtibat büsbütün kesilmiş durumda. İnternet gelse bile, Bangladeş vatandaşları toplumsal medyayı ne vakit kullanabileceklerini bilmiyor. Zira muhtemelen toplumsal medya yeniden kapatılacak. Zira dünyaya ve Bangladeş halkına bu müddet zarfında, bilhassa de bu kesinti devrinde neler olduğunu göstermek istemiyorlar.” tabirini kullandı.

Bangladeş’teki “kamuda kontenjan kararı” protestoları

Bangladeş’te 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’nda vazife alan şahısların çocuklarına kamuda kontenjan ayrılması kararının akabinde protestolar başlamıştı.

16 Temmuz’da, Bangladeş Başbakanı Pir Hasina Vecid liderliğindeki Avami Birliği Partisi ile bu partinin öğrenci kanadı Bangladeş Öğrenciler Birliğinin üyelerinin yanı sıra polisin üniversite yerleşkelerinde öğrencilere atakları ve müdahaleleri sonucu protestolar ağırlaşmıştı.

Bangladeş Yüksek Mahkemesi, 21 Temmuz’da, Bağımsızlık Savaşı’na katılanların ailelerine ayrılacak kontenjanı yüzde 30’dan yüzde 5’e çekmiş, toplam kontenjanın yüzde 2’sinin etnik azınlık ve engelli bireylere, yüzde 93’ünün ise liyakate dayalı formda tahsis edilmesine karar vermişti.

Bangladeş Adalet Bakanı Enesul Hak, gerginliğin azalmasıyla protestolar nedeniyle konulan sokağa çıkma yasağının tedricen kalkacağını belirtmiş, akabinde ülkede kimi iş yerleri ve resmi kurumlar kısıtlı hizmet vermeye başlamıştı.

Bangladeş İçişleri Bakanı Asaduzzaman Khan Kamal, kelam konusu protestolarda 147 kişinin ömrünü yitirdiğini belirtirken, basında yer alan haberlerde meyyit sayısının 200’ü aştığı kaydediliyor.

Muhabir: Gülçin Kazan Döger