0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ANKARA (AA) – Bakan Memişoğlu, Anadolu Yayıncılar Federasyonunun “Anadolu Sohbetleri” etkinliğinde medya kuruluşlarının Ankara temsilcileriyle bir ortaya geldi, soruları yanıtladı.

M çiçeği (MPox) hastalığına ait soru üzerine, bunun Afrika ve bilhassa Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde 20-30 yıldır görülen bir hastalık olduğuna işaret eden Memişoğlu, DSÖ’nün, daha evvel, Temmuz 2022’de M çiçeğiyle ilgili “küresel acil durum” ilan ettiğini ve Mayıs 2023’te bu acil durumun sona erdirildiğini anımsattı.

Hastalığın mutasyona uğraması, kelam konusu bölgelerde olay sayılarının artması sonucu tekrar “uluslararası ehemmiyete sahip bir halk sıhhati acil durumu” ilan edildiğini aktaran Memişoğlu, bunun endemik, yayılabilir bir hastalığa karşı ülkelere tedbir almaları, hazırlık yapmaları tavsiyesi manasına geldiğini anlattı.

M çiçeğinin yakın ve uzun müddetli temasla bulaştığını hatırlatan Memişoğlu, hastalığa karşı gerekli hazırlıkları yaptıklarını, bu mevzuda Bilim Heyeti’nin toplandığını ve bilim insanlarının teklifleri doğrultusunda M çiçeğine karşı yapılması gerekenler, izolasyon ve izlenme süreçlerinin yer aldığı rehberin güncellendiğini anımsattı.

“Toplumun korkmasını gerektirecek bir durum yok”

Bakan Memişoğlu, bunlar haricinde de hazırlıklarının bulunduğunu vurgulayarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Aşısından testine kadar neler yapılacağı konusunda bakanlık olarak alarmdayız. Fakat bu toplumun korkmasını, huzursuz olmasını gerektirecek bir durum değil. Bunu bilhassa tabir etmek istiyorum. Sıhhat sistemi olarak, sıhhat altyapımız, insan gücümüzle her duruma hazırlıklıyız. Bu, Kovid-19 salgınında da sarsıntı sürecinde de kendini test etti, dünyanın örnek sıhhat hizmeti sunan bir ülkesiyiz. Birinci, ikinci, üçüncü basamak sıhhat kuruluşlarımız bu bahiste hazırlıklı. Endişeye ve paniğe gerek olmadığını, sürecin önlem ve planlamalarla, yakın takiple, şu andaki durumumuzla devam edeceğini düşünüyoruz.

Bilim insanlarından aldığımız bilgiler doğrultusunda, hastalık yakın temasla bulaştığı, teneffüs yoluyla bulaşmayan bir virüs olduğu için Kovid-19 üzere bir salgına sebebiyet vermeyeceği, olsa dahi pandeminin oluşmayacağı konusunda bir kanaat var. Tek tük görülebilir fakat bu bir salgın olmaz. Şu anda ekstra bir önleme muhtaçlığımız olmadığını tabir etmek istiyorum.”

“M çiçeği hastalığı şu anda ülkemizde yok”

M çiçeğinin çiçek hastalığıyla birebir soydan gelen bir virüs olduğunu, tedavilerinin birbirine benzediğini, çiçek hastalığının dünyada “eradike” edilmesi (hastalığın dünya genelinde kalıcı olarak sona ermesi) nedeniyle Türkiye’de 1980’den sonra çiçek aşısının yapılmadığını anlatan Memişoğlu, çiçek aşısının M çiçeğinin yeni varyantlarına karşı ne kadar kollayıcı olduğu noktasında bilim insanlarının çalıştığını söz etti.

Bakan Memişoğlu, “M çiçeği hastalığı şu anda ülkemizde yok, görülmedi. Bu mevzuda hastane acillerimize gelip, ‘Ben M çiçeği mi oldum?’ diye soran, kuşku eden insanlarımız oluyor. Fakat şunu bilin, biz testlerini yapıyoruz, kliniğe bakıyoruz ve bu hastalıkla ilgili şu ana kadar rastgele bir teşhis hem test hem muayene manasında konulmadı. Şayet bu türlü bir teşhis konulursa da bunu çabucak bildireceğiz, izolasyon da dahil gereğini yapacağız. Lakin beşerler paniklemesinler, emin olun bu hususta sağlıkçılar olarak her türlü önlemi almış durumdayız. İnşallah ülkemize gelmez lakin gelirse de gereğini yaparız, bu hususta insanların rahat olmasını istiyorum.” diye konuştu.

“Şu an için ekstra tedbir düşünmüyoruz”

Sosyal medyada Afrika’dan eğitim için Türkiye’ye gelen öğrencilerle ilgili kimi olumsuz paylaşımlar yapıldığı, bu öğrencilere yönelik bir önlemin kelam konusu olup olmayacağı sorusu üzerine Memişoğlu, “Şu anda bu türlü bir önlem kelam konusu değil, Afrikalı öğrencilere yahut Afrikalılara ayrımcılıkla ilgili bir şey yapmayacağız. Fakat natürel ki virüsün, hastalığın seyrine nazaran politikalarımızı değiştirebiliriz ancak şu an için bu türlü bir önleme muhtaçlık duyulmuyor.” dedi.

Kovid-19’da da misal durumların yaşandığını, Türkiye’de birinci hadisenin Çin’den gelen birinde görüleceği düşünülürken, Avrupa’dan gelen birinde çıktığını anımsatan Memişoğlu, herkesin her yere seyahat ettiği bir devirde, hastalığın nereden geleceğinin çok hesap edilemeyebileceğini vurguladı.

Bakan Memişoğlu, “Hastalığın kimi bölgelerdeki insidansı (görülme sıklığı) fazla olabilir, ona nazaran de tedbirimizi alacağız ancak şu an için ekstra bir tedbir düşünmüyoruz. Ancak daima söylüyorum, bu cins hastalıkları sıhhatte yakın takip etmeniz gerekir. Anlık, saatlik, günlük değişimler olabilir zira virüs kendini değiştiren bir mikroorganizma.” tabirlerini kullandı.

PCR testlerine ait soru üzerine Memişoğlu, “Hastalığa ait 2022’deki suşlar elimizde var. Bunlarla ilgili PCR yapabiliriz, test yapabilecek kabiliyetimiz de var. Şayet yeni suş şayet olursa, onları da izole edip, çok kısa vakitte test kiti yapabilecek, üretebilecek kabiliyetimiz var. Bunu herkese bilhassa söz etmek istiyorum. Kovid-19’a yönelik dünyada aşı üretebilen 7 ülkeden biriyiz. Kovid-19 aşısını kısa müddette üretebilen bir ülkenin her türlü aşıyı da üretebilme kabiliyeti var.” cevabını verdi.

Bağışıklamaya yönelik tüm aşıların Türkiye’de üretilmesiyle ilgili bir çalışmalarının bulunduğuna dikkati çeken Memişoğlu, “Endemik olan bir hastalığın aşısının tedarikiyle ilgili şu anda özel bir gayret harcamıyoruz fakat gerektiğinde bu aşıyı hem tedarik edebilecek hem de üretebilecek donanımımız da insan gücümüz de var. Beşerler bu mevzuda huzursuz olmasınlar.” açıklamasında bulundu.

“Özellikle gümrüklerimizde hassasiyet kelam konusu”

Bakan Memişoğlu, “M çiçeği hastalığına ait yurt dışından uçuşlarla ilgili havalimanlarında mümkün riskler, alınacak önlemlerle ilgili bir çalışma yürütüldü mü? bu mevzuda istişareler yapıldı mı?” formunda soru üzerine, bu türlü bir çalışmanın gerçekleştirildiğini bildirdi.

M çiçeği rehberinin hudut kapılarındaki görevlilerin hassasiyetinin artırılması açısından da değer taşıdığını vurgulayan Memişoğlu, hastalığın birinci 4-5 gün hiçbir belirti vermeyebildiğini fakat o esnada bulaşabildiğini de aktardı.

Bakan Memişoğlu, şöyle konuştu:

“En azından ciltteki lezyonları tespit edebilecek, bu tıp girişleri denetim edebilecek insanlara hastalığa karşı daha hassas olmaları için bildirimde bulunduk. Bilhassa gümrüklerimizde bu bahiste bir hassasiyet kelam konusu. Lakin şu an için özel bir tedbir yahut kısıtlamaya gidilmeyecek. Fakat doğal ki bilhassa giriş kapılarındaki görevlilerin bu bahiste daha hassas, dikkatli olmasına ait bir çalışma yapıldı. Yani şu anda hiçbir tedbir almamış değiliz, gereken bütün tedbirleri aldık lakin kısıtlamaya gitmedik. Ortada fark var.”

Hastalık semptom vermediğinde tespit edilmesinin güç olduğunu, hatta birinci 2-3 gün testlerin bile olumlu çıkmayabileceğini anlatan Memişoğlu, bu nedenle Türkiye’de gelecekte görülmesi kelam konusu olursa, bunun “zafiyet” olarak algılanmaması gerektiğinin altını çizdi.

Sağlık sistemine başvurma oranları

Hekime başvurma oranlarına ait soruya karşılık Memişoğlu, Türkiye’de 2002’de bir kişinin senede ortalama iki sefer sıhhat sistemine başvurduğunu, bunun temelinde insanların sıhhate ulaşamadığını gösterdiğini lisana getirdi.

OECD’de bu oranın 6, Avrupa Birliği ülkelerinde ise 5,8 olduğunu aktaran Memişoğlu, Sıhhatte Dönüşüm Programı’nın bilhassa insanların sıhhat sistemine ulaşabilirliğini sağlamak gayesiyle oluşturulduğunu vurguladı.

Bakan Memişoğlu, “Şu anda OECD ve Avrupa Birliği ortalaması birebir lakin biz bu oranı 11,2’ye çıkarttık. Yani Avrupa Birliği yahut OECD’nin ortalamasının iki katı neredeyse sağlıkçıya ulaştırabilir hale geldik. Yani temelinde çok fazla ölçüde ve çok kolaylaştı sıhhate ulaşmak, sağlıkçıya ulaşmak.” tabirini kullandı.

Buna karşılık, ortalama müracaat oranlarının büyük kısmının eğitim-araştırma hastanelerine yapıldığını, karaciğer, kalp nakli yapan hastaneye yalnızca “Neyim var?” diye başvuran bireylerin de bulunduğunu anlatan Memişoğlu, şöyle devam etti:

“Sağlık sistemimizin birinci, ikinci ve üçüncü basamağı var fakat toplum olarak, vatandaş olarak alışkanlığımız daha çok üçüncü basamağı kullanmak. Bunu artık değiştirmemiz lazım. Bu sayıyı yalnızca sıhhat sistemine çok ulaşılabildiği açısından düşünmemiz lazım, bu bir alışkanlık, sistemsel bir düzenleme gerektirir birebir vakitte toplumsal bir şuur de gerektirir.

Türkiye’de aile hekimliği 2010’dan beri tam manasıyla hizmet veriyor lakin aile hekimliği daha çok reçete yazdırma yahut çocuklarımızı, hamilelerimizi takip ettirmek için kullanılıyor. Halbuki aile hekimliği temelinde birinci basamak tedavinin de yapıldığı, herkesin danışabileceği, sıhhatle ilgili yönlendirileceği yerdir.”

Aile doktorlarının esirgeyici sıhhat uygulamaları da yürüttüğünü belirten Memişoğlu, şu an Türkiye’de bulunan 450’ye yakın Sağlıklı Hayat Merkezi, 9 bine yakın da Aile Sıhhati Merkezi’nde psikoloğundan diyetisyenine ve hami diş hekimliğine kadar birçok hizmetin verildiğine dikkati çekti.

“Birinci basamak sıhhat kuruluşlarını, ikinci ve üçüncü basamakla entegre edeceğiz”

Aile hekimlikleri ile hastanede yapılan testlerin neredeyse 60 parametresinin tıpkı olduğunu vurgulayan Memişoğlu, “Bu nedenle aile hekimliğini kullanmak, güçlendirmek istiyoruz. Zira kişinin hastaneye gitmesini gerektirmeyecek bir hastalığını konutuna yakın, mahallesindeki aile doktoru yahut sağlıklı ömür merkezleriyle yönetebiliriz. Lakin bunu toplumun da talep etmesi ve insanlara bizim bu ortamı sağlamamız gerekir. Bu çalışmayı önemsiyoruz, bilhassa gerçek yerde, gerçek vakitte, gerçek tedaviyi uygulamamız gerekir.” değerlendirmesinde bulundu.

Memişoğlu, “Birinci basamak sıhhat kuruluşlarını, ikinci ve üçüncü basamak sıhhat kuruluşlarıyla entegre edeceğiz. Bu kuruluşların birbiriyle temaslı çalışmasını sağlayacağız.” diye konuştu.

“Bu bir mecburilik mu olacak? Yani kişi aile doktoruna başvurmadan hastaneye gidemeyecek mi?” biçimindeki soru üzerine Memişoğlu, şunları söyledi:

“Bunu bir farkındalık çalışması olarak yürüteceğiz, sıhhatte zaruriliği uygun görmüyoruz, bunun mecburî olmasına yönelik bir kısıtlamayı şu an için düşünmüyoruz. Fakat aile hekimliği kuvvetlendirildikten ve sayısını arttırdıktan sonra belirli kısıtlamalar olabilir. Ancak şu anda rastgele bir kısıtlama değil, bunu teşvik ve bilinçlendirmeyle birlikte ödüllendirme de yapacağız. Yani hem hastayı hem de çalışanımızı, bu sistemi uygun çalıştıranı ödüllendirecek formda yahut teşvik edecek halde bir program uygulayacağız.”

“Gereksiz test, ilaç, sinema isteklerini azaltmamız gerekiyor”

Memişoğlu, MHRS’ye yönelik getirilen onaylı randevu devrinin toplumun aldığı hastane randevusuna gelme oranını 7-8 puan artışla yüzde 90 seviyesine ulaştırdığını bildirdi.

Cildiye, göz üzere birtakım branşlarda hala randevu noktasında meşakkatler yaşandığını, 2023’te toplam 999 milyon 600 bin hasta muayenesi yapıldığını belirten Memişoğlu, şunları kaydetti:

“Bunu optimize etmemiz lazım ve bunu birinci, ikinci, üçüncü basamağı entegre ederek yaptığımız üzere gereksiz test, gereksiz ilaç, gereksiz sinema isteklerini de azaltmamız gerekiyor. Bunun için de bakmaktan çok sahiplenme ve tedaviyi ön planda tutmalıyız. Yani sonuç-değer bazlı bir sisteme geçeceğiz. Yani yalnızca hastaya bakmak yetmez, hastanın bir daha öbür bir yere başvurmasının, öteki bir arayış içine girmesinin önüne geçmeye çalışacağız. Sorununu gittiği yerde çözmeye çalışacağız.”

Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, hekimle hasta ortasındaki alanın güzelleştirilmesi, doktorların memnun edilmesi, kıymetli kılınması gerektiğinin altını çizdi. Hastanın tabibine güvenmediği, tabibin da hastaneden çekindiği bir sistemin muvaffakiyet talihinin bulunmadığına dikkati çeken Memişoğlu, bu bahiste toplumsal farkındalık açısından medyaya da misyon düştüğünü vurguladı.

“10 reçetenin neredeyse 3’ünde antibiyotik var”

Memişoğlu, öncelikli maksatlarının gerçek vakitte, gerçek yerde, hakikat tedavinin organize edilmesi olduğunu, bu bahiste bilinçlendirmenin büyük ehemmiyet taşıdığını kaydetti.

Gereksiz ilaç kullanımına ait de Memişoğlu, “Baktığımızda 10 reçetenin neredeyse 3’ünde antibiyotik var. Doktor, ‘Antibiyotik yazmayayım’ dediğinde bile hasta ‘Ben istiyorum’ diyor. Bunları reorganize edip, neden, nasıl yapıldığını, sonucunun ne olduğunu ölçerek, bir eğitim, bilinçlendirme ve teşvik sistemine döneceğiz.” diye konuştu.

Hekimliğin kendini insanlığa adamak manasına geldiğini, bunu sık sık tıp fakültesindeki öğrencilerine de söylediğini anlatan Memişoğlu, 6 Şubat zelzelelerinin çabucak akabinde İstanbul’da havalimanına binlerce tabibin gittiğine, Türk doktorlarının bölgede misyon almak için seferber olduğuna dikkati çekti.

Koruyucu hekimliği ön plana çıkartacaklarını bildiren Memişoğlu, “Obezite, bağımlılık, hareketsizlik, doğurganlık oranlarının düşmesi toplumumuzun en büyük riskleri. Doktorların özlük haklarıyla birlikte bu mevzulara da bakacağız.” dedi.

Muhabir: Burcu Çalık Göçümlü