Değirmenler Höyük’te yapılan hafriyatlarda 6 bin yıl eskiye dayanan yerleşim tespit edildi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ERZURUM (AA) – Yakutiye ilçesine bağlı Değirmenler Mahallesi’nde bulunan höyükte, Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü müsaadesi ve desteğiyle Erzurum Müze Müdürlüğü başkanlığında başlatılan “Değirmenler Höyük Kazı” projesiyle 1 Temmuz’da kurtarma hafriyatı başladı.

Bölgede yapılan 2 aylık hafriyatta elde edilen yerleşim katmanları, insan ve hayvan kemikleri ile seramikler üzere bilgiler, ilişkin olduğu periyoda nazaran bedellendiriliyor.

Yaklaşık 6 bin yıl öncesine kadar yerleşimin tespit edildiği alanda, derinleşecek çalışmalarla daha da geçmişe gidilmesi düşünülüyor.

Alanda yapılan hafriyatlar sonucu bölgenin arkeopark alanına dönüştürülmesi planlanıyor.

Projenin bilimsel danışmanı Atatürk Üniversitesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Mehmet Işıklı, AA muhabirine, Doğu Anadolu Bölgesi’nde Karaz kültüründen sonra farklı bir süreç başladığını söyledi.

Doğu Anadolu’da birinci devlet ve yazı geleneğinin Urartu’yla gediğini anlatan Işıklı, “Bu günümüzden yaklaşık 3 bin yıl evvel lakin ortada kalan 2 bin yıllık vakit diliminde nasıl bir süreç yaşandı, kimler vardı ve nasıl yaşadılar, bu soruları hala çözmeye çalışıyoruz. Biz arkeologlar o periyoda Geç Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı süreci diyoruz. Bu yaklaşık bin yıldan fazla bir vakit dilimini kapsıyor. Değirmenler Höyük’te başlatılan bu kurtarma hafriyatı aslında bu periyoda dair çok hoş datalar sunuyor.” diye konuştu.

Günümüzden yaklaşık 4 bin yıl evvel bölgede güçlü hayvancılık ve tarımla geçinen toplumsal yapının karşılarına çıktığını belirten Işıklı, şöyle devam etti:

“O devirde burada güçlü beyefendiler var. Hakikaten o beyefendilerin yaşadığı coğrafyanın köylerini şu an kazılarla tespit etmeye çalışıyoruz. Burada güçlü bir Erzurum merkezli krallığın olduğunu, hatta yeri geldiğinde Urartu Krallığı’na baş tutabilecek kadar da güçlü olduğunu, kaleleriyle, askeri gücüyle, güçlü hayvan potansiyeliyle gücü olduğunu biliyoruz. İşte o krallıkların köyünü burada şu an kazma süreci içerisindeyiz.”

Işıklı, Erzurum’un arkeolojik potansiyelinin çok varlıklı olduğuna dikkati çekerek, “O nedenle bu hafriyat çok kıymetli, çok büyük bir potansiyeli yansıtıyor. Bu bölgede yapılan hafriyatlar, bölgenin kültürel dokusunu, taban tarihini bize çok hoş bir biçimde anlatacak. Aslında biz burada Erzurum’un taban tarihine bir seyahat yapıyoruz ve çok heyecan verici bir seyahat. Her çıkan buluntu, her kazma darbesiyle ortaya çıkan eser bizi çok fazla heyecanlandırıyor.” değerlendirmesinde bulundu.

“En erken yerleşime ulaşmaya çalışıyoruz”

Kazı yürütücüsü Erzurum Müzesinde vazifeli Arkeolog Doç. Dr. Gülşah Altunkaynak ise bölge arkeolojisinin uzun yıllardır daha çok kurtarma hafriyatları üzerine geliştiğini söyledi.

Ortaya koydukları bilgilerde kıymetli sonuçlar olduğuna dikkati çeken Altunkaynak, “Burada bir an evvel aslında en erken yerleşime ulaşmaya çalışıyoruz. Maksadımız bu step trench (basamaklı açma) sistemiyle her bir katmanda bir basamak bırakmak ve periyotları, yapı evrelerini ortaya çıkarmak.” diye konuştu.

Altunkaynak, höyükteki çalışmalarla ilgili şöyle devam etti:

“Şimdiye kadar yaptığımız çalışmada öncelikle yaklaşık 1,5 metrelik dolguda Orta Çağ mezarlığı açtık, ardından Demir Çağı katmanı başladı. Bu tabakayı çeşitli yapı evreleriyle birlikte çıkarmaya başladık ve beklediğimizden çok fazla bir mimari dolguyla karşılaştık. Aslında bu türlü yerlerde daha çok seramik cinsinde ya da küçük buluntularda daha varlıklı çalışmalar yapıyoruz lakin burada mimari de yüklü. Bu mimariyi tamamladıktan sonra Karaz evresine ineceğiz. Karaz, bölgemizde en çok bilinen Erken Tunç Çağına ilişkin yerleşim periyodu. O yüzden biz onun tahminen çok daha kalın bir dolgusuyla karşı karşıyayız.”

Yaptıkları çalışmalarda Karaz kültürünü bulduklarını aktaran Altunkaynak, “Değirmenler’de biraz daha farklı olarak kesitler 1,5 metreye yakın dolguyla gözüküyor. Şayet o denli bir dolguyla hoş bir şeye varırsak sahiden bildiklerimizin üstüne çok daha yeni datalar ekleme bahtımız olacak. Tahminen de kalkolitik çağa kadar inmeyi planlıyoruz. Zira biz TANAP projesi kapsamında Alaybeyi Höyüğü kazılarını yaparken M.Ö. 4 bin 700’lere kadar indirebilmiştik.” tabirlerini kullandı.

“Bölgedeki en erken yerleşim yeri bulmayı hedefliyoruz”

Altunkaynak, çalışmalarındaki tespitlerle ilgili şunları kaydetti:

“Değirmenler Höyüğü, tarihe büyük ihtimalle daha geniş bir Karaz dolgusu vererek bugüne kadar görmediğimiz dataları elde etmemizi sağlayabilir. Bizim umudumuz en azından o istikamette. Karaz’ın dışında tahminen de Alaybeyi’den de daha erken bir yerleşimi tespit etmiş olacağız ve böylece bölgedeki en erken yerleşim yerini bulmayı da hedefliyoruz. Zira şimdiye kadar ekseriyetle işte bu dağlık kesimde çok fazla en erken devirlerde yerleşimin olmadığı öne sürülüyordu. Bilhassa neolitik devirde ki biz hala bölgenin neolitiğini bilmiyoruz. Biz bu çalışmalarda aslında bilinenin tam bilakis bu bölgede çok erken periyotlarda yerleşim olduğunu tespit etmeye çalışıyoruz. Şu an için tespitlerimiz 5 bin 500 – 6 bin yıla kadar gidiyor, Karaz’ı görebiliyoruz fakat ondan öncesini bulmak için biraz daha derinleşmemiz gerekiyor.”

Muhabir: Muhammet Mutaf