0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ESKIŞEHIR (AA) – Eskişehir’in Seyitgazi ilçesinde 1996’dan bu yana
devam eden Küllüoba Höyüğü hafriyatında, ekseriyetle Güneydoğu Anadolu’daki
Neolitik Periyot ile özdeşleşen “yapı gömme” kültüne ilişkin bulgulara
ulaşıldı.

Milattan evvel 3200-1950 yıllarında Tunç
Çağı’nda 1250 yıl boyunca kesintisiz yerleşik hayat sürülen bölgenin
tarihinin gün ışığına çıkarılması için sürdürülen çalışmalar, Kültür
Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünden alınan müsaadeler doğrultusunda
Bilecik Pir Edebali Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof.
Dr. Murat Türkteki başkanlığındaki 15 kişilik takım tarafından
yürütülüyor.

İlçe merkezinin 15 kilometre
kuzeydoğusunda yer alan höyükte, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Eskişehir
Büyükşehir Belediyesi, Odunpazarı Belediyesi, Eskişehir Ticaret Odası,
Eskişehir Sanayi Odası ve sponsor firmanın takviyeleriyle Tunç Çağı’nın
izleri aranıyor.

Arkeologlar, bu yıl temmuz
ortalarında başlayan çalışmalarda en değerli bulguya höyüğün batısında
Erken Tunç Çağı’na ilişkin 5 bin 200 yıllık yapılarda rastladı. Uzmanlar,
evlerin ve içlerindeki ocak, kül çukuru, silo üzere öğelerin büsbütün
boşaltılıp temizlendikten sonra kırmızı renkli steril bir toprakla
(kaliş) gömülmüş olduğunu, çarçabuk parçalanabilecek olan çamurdan
yapılmış silonun bile tahrip olmadan korunacak biçimde bilhassa toprak
altında bırakıldığını belirledi.

Ayrıca, kurban
ritüelinin gerçekleştirildiğini, taşlarla doldurulan kapı ve
pencerelerin ortasına yerleştirilmiş koyun ve keçi omurgalarından ortaya
çıkaran arkeologlar, içi büsbütün temizlenmiş yapıda, yalnızca bir adet
parlak siyah renkli gaga ağızlı testinin kırılacak formda içine
atılmasının da bu ritüelin bir kesimi olabileceğini kestirim ediyor.

“Tunç Çağı’nda bu türlü bir uygulamanın varlığını bugüne kadar bilmiyorduk”

Prof.
Dr. Murat Türkteki, AA muhabirine, bu sene kazdıkları alanın bölgenin
en eski yerleşimcilerinin bulunduğu alan olduğunu ve milattan evvel
3200-3000 yıllarına tarihlendiğini anlattı.

Yapı gömme kültüyle ilgili buluntular hakkında bilgi veren Türkteki, şunları söyledi:

“Bu
alandaki yapıların hepsinin şimdilik en azından art odalarının
özellikle gömüldüğünü tespit ettik. Etrafta bulunan kırmızı renkli
steril toprak, yapıların içine büsbütün doldurulmuş. Bu sayede aslında
bir taraftan kullananlar için tahminen farklı manası var lakin yapıların
duvarları da 2,5-3 metre yüksekliğe kadar korunmuş vaziyette.

Normal
kurallarda bir höyükte yalnızca yapıların temelleriyle karşılaşırken
burada yapıların duvarlarının neredeyse çatıya kadar korunduğunu
görüyoruz. Bu süreç yapılmadan evvel kapılar yahut havalandırma alanları
taşla örülmüş, daha sonra bu doldurma süreci gerçekleşmiş. Doldurma
işlemi sırasında belirli ki bir merasim, bir ritüel var. Örülen alanların
içine kurban edilen hayvanların kesimleri bırakılmış. Tekrar o merasimde
kullanılan kaplardan biri yapının içine atılmış. Onun dışında yapının iç
mimari öğeleri yani ocağı, silosu hariç yapı içinde hiçbir şey
bırakılmamış, yapı büsbütün temizlenmiş.”

Bu
durumun enteresan olduğunu lisana getiren Türkteki, bu sisteme Güneydoğu
Anadolu ile Orta Anadolu’daki Neolitik ve Kalkolitik devirlere ilişkin
örneklerde vakit zaman rastlanıldığını anlattı.

“Yapı gömmekteki maksatları neydi”

“Tunç
Çağı’nda bu türlü bir uygulamanın varlığını bugüne kadar bilmiyorduk.”
diyen Türkteki, bunun arkeoloji topluluğu için değerli bir gelişme olduğunu
vurguladı.

Anadolu’da bu geleneğin binlerce yıl
sonra batıda bu bölgede devam etmesinin de düşündürücü olduğuna dikkati
çeken Türkteki, şunları kaydetti:

“Güneydoğu
Anadolu Neolitiğinde özel yapılar gömülüyor, bunu biliyoruz. Buradaki
durum daha çok tekrar bu gömü ritüelinin varlığını gösteriyor. Toplumsal
hafıza natürel ki binlerce yıl boyunca aktarılıyor lakin burada maksat
farklı olabilir. Güneydoğu Anadolu Neolitiği ile ortamızda 7 bin yıl var.
Hasebiyle periyot ve vakit açısından çok büyük bir fark var. Muhtemelen
uygulama misal lakin emel farklı. Şu an bulduğumuz yapılar konut
niteliğinde, iki odalı yapılar. Hedef farklı olabilir. Kutsal bir hedef
var mı, bilmiyorum. Merasim kısmı var. Bir merasimle bu iş yapılıyor, bu
doğru fakat temel hedef neydi? Bunun için bir şey söylemek şimdi erken
ancak şöyle söyleyebiliriz; yalnızca bir yapının içinde 36 metreküp toprak
var. Çok büyük bir iş gücü, ortak bir çalışma gerektiriyor. Bir
organizasyon durumu var lakin bu niçin yapıldı? Sanki bir tehdit mi
vardı? Coğrafik bir tehdit mi, iklimsel bir tehdit mi yoksa öteki
nitelikte fiziki bir tehdit mi vardı? Çalışmalarımız bu bahiste devam
ediyor.”

Prof. Dr. Türkteki, şu ana kadar
kazdıkları yapı örneklerinde ocağın yeri, silo ve kap depolamak için
kullanılan alanların pozisyonlarının birebir tıpkı halde tekrar ettiğini
belirtti.

Yapı geleneğinin, meskenlerin içindeki
uygulamaların değişmediğini lakin art tarafları gömdükten sonra
kapıların kapatıldığını, önlerde hayatın devam ettiğini bildiren
Türkteki, “Şu ana dek gömülmüş 8 yapı saptadık. Yüzeye çok yakın,
dairesel eksende bunların dizildiğini söyleyebiliriz. Dikdörtgen yapılar
var. Dikey ve yatay olarak pozisyonlandırılmış lakin dairesel eksende
dizilecek biçimde devam ediyor. Bu daireyi tamamladığımızda şimdilik
söyleyebileceğimiz en az 100 metre çapında bir yerleşimden bahsediyoruz.
Bu basamakta aslında bu höyüğün en erken yerleşimi burası.” diye konuştu.

Milattan
evvel 3300-3000 yıllarının Anadolu için özel bir devir olduğuna değinen
Türkteki, “Çünkü birinci sefer ovada yerleşimler bu periyotta başlıyor. Bu bize
şunu gösteriyor, bir kez iklimsel manada bu periyotta tarım açısından
uygun bir ortam oluşmuş. Bu yerleşmeler bir anda çok sayıda ortaya
çıkıyor. Eskişehir’de mesela 200’e yakın bu periyotta yerleşim alanı
oluşuyor. Demek ki çeşitli bölgelerden buraya süratli bir nüfus akışı
var.” değerlendirmesini yaptı.

Muhabir: Yavuz Emrah Sever