Panama Evraklarını gündeme taşıyan araştırmacı gazetecilik kuruluşunun en büyük fon sağlayıcısı ABD

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ANKARA (AA) – Panama Dokümanları, Pandora Evrakları, Pegasus Projesi üzere geniş çaplı doküman ve data sızıntılarını dünya gündemine taşıyan, önde gelen araştırmacı gazetecilik kuruluşu Organize Cürüm ve Yolsuzluk Raporlama Projesi’nin (OCCRP) kurulduğu 2008’den bu yana en büyük fon sağlayıcısının ABD hükümeti olduğu, Washington’un OCCRP’nin yöneticilerini veto hakkı olduğu ortaya çıktı.

Fransız Mediapart haber sitesi, ABD’den Drop Site News (US), İtalya’dan Vilayet Fatto Quotidiano, Yunanistan’dan Birleşmiş Gazeteciler ve de Almanya kamu yayıncısı NDR, kamuya açık dokümanlara ve eş kurucusu Drew Sullivan’ın NDR’ye verdiği kayıtlı röportajlara dayalı araştırma, OCCRP ile ABD idaresi ortasındaki önemli bağlantıların boyutunu gözler önüne serdi.

Panama Evrakları, Pandora Evrakları, Pegasus Projesi üzere geniş çaplı doküman bilgi sızıntıları üzerine kurulan son yılların en büyük araştırmacı gazetecilik projelerini başlatan ve yürüten OCCRP’nin 100’den fazla gazetecilik mükafatı bulunuyor.

Diğer yandan, Sullivan’ın “dünyanın en büyük araştırmacı gazetecilik örgütü” olarak tanımladığı ve kendisini büsbütün “bağımsız” olarak sunan OCCRP, en başından bu yana ABD hükümetine yapısal olarak bağımlı bir kuruluş olduğu anlaşılıyor.

ABD Memleketler arası Narkotik ve Kanun Uygulama İşleri Ofisi’nin (INL) verdiği fonla, Balkanlardaki organize hata ve yolsuzlukları araştırmak için 2006’da Bosna Hersek’in başşehri Saraybosna’da kurulan OCCRP’nin dünya genelinde 200 çalışanı ve 20 milyon avro bütçesi bulunuyor.

INL’nin fonlama işlerini 2008’de ABD Memleketler arası Kalkınma Ajansı’na (USAID) devretmesiyle, günümüzde de Washington idaresi hala kuruluşun bütçesinin yaklaşık yarısını sağlıyor, ayrıyeten kurucusu ve yayımcısı Sullivan dahil OCCRP’nin “kilit personeli” konusunda kelam hakkına sahip bulunuyor.

İnternet sitesinde ABD Dışişleri Bakanlığı, özellikle de USAID’den fon aldığını belirtse de, bu fonun boyutunu ve şartlarını açıklamayan OCCRP’nin çalışmalarında, ABD hükümetinin fonlaması asla geçmiyor.

Ayrıca ABD hükümeti OCCRP’nin çalışmalarının çok cüzi bir kısmında gaye alınırken, ABD idaresi, OCCRP’ye Rusya ve Venezuela dahil makul ülkelere yönelik araştırmalarında kullanma yükümlülüğü olan fonlar sağlıyor.

OCCRP’nin en büyük bağışçısı ABD

Resmi tarihinden ABD’nin kuruluşunda oynadığı rolü belirtmeyen yalnızca Birleşmiş Milletler’den (UN) bahseden OCCRP, kamuya açık mali kontrol raporlarına nazaran, kuruluşundan bu yana ABD hükümetinde 47 milyon dolar, ayrıyeten Avrupa Birliği’nden (AB) 1,1 milyon dolar, 7’si İngiltere , 4’ü İsveç’ten olmak üzere Danimarka, İsviçre, Slovakya ve Fransa dahil 6 Avrupa ülkesinden 14 milyon dolar fon aldı.

Bu fonlar, OCCRP’nin 2014-2023 bütçesinin yüzde 70’ini, yalnızca ABD fonları bu bütçenin yüzde 52’sini oluşturdu.

Sadece 2023’te Washington, kuruluşa 11,7 milyon dolar ödeyerek harcamalarının yüzde 53’ünü karşıladı.

OCCRP, 23 bağışçısı ortasında sıraladığı USAID’den aldığı fon ölçüsünü açıkça paylaşmamayı tercih etti.

ABD, kuruluşun yıllık çalışma planı üzerinde kelam hakkı, kilit işçi için veto hakkına sahip

ABD’nin kuruluşu fonlamasındaki en büyük sorun, bu bağışın muhakkak şartları olması. USAID yetkililerine nazaran, OCCRP ile USAID ortasındaki “işbirliği sözleşmesi”ne nazaran, USAID, kuruluşun yıllık çalışma planı üzerinde kelam hakkına ve kilit işçinin atanmasında veto hakkına sahip bulunuyor.

OCCRP’nin ayrıyeten, Washington’un sağladığı fonlarla ABD’ye karşı araştırmalarda kullanma hakkı bulunmuyor.

Örneğin, 2000’lerin sonunda iki Amerikan şirketi Microsoft ve Bechtel’in ismi birtakım Balkan ülkelerinde yolsuzluk soruşturmalarına karıştı. Lakin OCCRP’nin faal olduğu ülkelerde geçen bu olay, kuruluşun yolsuzluk raporlarına husus edilmedi.

ABD’ye yönelik soruşturmaları çalışmalarını çok cüzi bir kısmını oluşturan OCCRP’nin ayrıyeten soruşturmada ulaşılan 22 medya ortağı, kuruluşun ABD hükümetiyle bağlantılarının boyutuna dair kendilerini bilgilendirmediğini söz etti.

ABD, kimi fonları aşikâr ülkelere yönelik araştırmalarda kullanılmak üzere verdi

Öte yandan OCCRP, ABD hükümetinden, belirli başlı ülkelere yönelik araştırmalarda kullanılmak üzere fonlar kabul etti. Örneğin 2015-2019 yılları arasında ABD Dışişleri Bakanlığı OCCRP’ye, “Rus Medya Alanını Dengeleme” olarak isimlendirilen bir projede kullanılmak üzere 2,2 milyon dolar, 2019-2023 ortasında da Rusya ve Çin’in de dahil olduğu “Avrasya’da Araştırmacı Gazeteciliği Güçlendirme” projesinde kullanılmak üzere de 1,7 milyon dolar bağışladı.

ABD Dışişleri Bakanlığı, ayrıca OCCRP’ye Venezuela’da yolsuzlukla çabaya dair bir vazife için de 200 bin dolara yakın bağışta bulundu.

Ayrıca, 2022’de ABD Milletlerarası Narkotik ve Kanun Uygulama İşleri Ofisi (INL) OCCRP’ye Rus oligarkların ağır olarak bulunduğu Malta ve Kıbrıs’ta cürüm ve yolsuzlukları ortaya çıkarma ve araştırmacı gazeteciliği güçlendirmeyi amaçlayan 2 yıllık bir proje için 1 milyon dolar bağış yaptı. Eylül 2023 yılında, program yenilendi ve kuruluşa 1,3 milyon dolarlık ek bağış ödendi.

Bu mühlet boyunca, OCCRP, Araştırmacı Gazeteciler Milletlerarası Konsorsiyumunca koordine edilen, Rusya’nın Kıbrıs’ta ABD yaptırımlarından kaçınmasına odaklanan Cyprus Confidential denilen medya soruşturmasında yer aldı. Kasım 2023’te soruşturmanın sonuçlarının yayımlanmasının 3 hafta sonrasında, 20’den fazla FBI ve ABD Mali Kabahatlerle Çaba Ünitesi’nin casusları adaya gitti.

OCCRP’den araştırmayı yapan gazetecilere tehdit

OCCRP yönetim kurulu ve Sullivan, Mediapart ve bu araştırmayı yapan başka medya kuruluşlarına karşı yasal süreç başlatmakla tehdit etti.

Sullivan ayrıyeten araştırmanın yayımlanmaması için yakın olduğu kuruluşlara baskı uygularken, çalışmada yer alan birtakım gazetecilere iftira suçlamaları yöneltti.

Muhabir: Ayşe Doğru