Bosna Hersek Anayasa Mahkemesinin “tarım arazileri” kararı ülkeyi gerdi

SARAYBOSNA (AA) – KAYHAN GÜL – Bosna Hersek Anayasa Mahkemesinin ülkedeki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti’ndeki (RS) kamu malı tarım arazilerinin entitenin değil de devletin yetkisinde olduğu kararına Bosnalı Sırpların verdiği tepki nedeniyle siyasi tansiyon yükseldi.

Tarım arazilerinin statüsüyle ilgili başvuruyu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, 6-7 Şubat’ta yaptığı oturumda aldığı kararda bu tarım arazilerinin devletin malı ve üstlerindeki yetkinin de devletin uhdesinde olduğuna hükmetmesi, Sırpların önce mahkemenin yapısını sonra da anayasal düzeni hedef almasına neden oldu.

Daha önce de ayrılıkçı açıklamalarda bulunan Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Sırp üyesi Milorad Dodik, üçü yabancı dokuz üyesi bulunan Anayasa Mahkemesinin yabancı hakimlerinin görev yapmaması gerektiğini söyledi.

Devlet kurumlarındaki karar alma mekanizmalarını bloke etmeyi kararlaştıran Dodik, ardından yanına RS Başkanı Zeljka Cvijanovic’i de alarak Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile görüşmek üzere Belgrad’a gitti.

Sırbistan‘dan bakanların yanı sıra Sırp Ortodoks Kilisesi Patriği (SPC) İrinej’in de katıldığı toplantının ardından yaptığı açıklamada bir adım daha ileri giden Dodik, RS entitesinin statüsünü belirlemek için referandum yapabileceklerini söyledi. Dodik ayrıca, Anayasa Mahkemesinin kararıyla “kırmızı çizginin aşıldığını” ileri sürerek, RS’nin statüsünün artık çözülmesi gerektiğini de savundu.

Dodik, tüm meselenin Anayasa Mahkemesinin yapısından ve bu yapı içindeki yabancı hakimlerden kaynaklandığını öne sürerek, yabancı hakimlerin Boşnak hakimlerle birlikte RS aleyhine kararlar aldıklarını iddia etti.

– Vucic, “referandum” açıklamasına sessiz kaldı

Vucic ise aynı basın toplantısında her koşulda Sırp halkının yanında olacaklarını kaydederek, Sırbistan‘ı güçlendirmek için zamana ihtiyaçları olduğunu söyledi.

Bosna Hersek’teki son gelişmelerden çok endişeli olduğunu da ifade eden Vucic, ülkesinin, Sırp halkına karşı sorumluluğu bulunduğunu ve nerede olursa olsun bu sorumluluğu yerine getireceğini söyledi.

Vucic,  Bosna Hersek’te barışın korunmasının Sırbistan için çok önemli olduğunu belirterek, Dodik’ten atacağı her adımı hukuki ve demokratik yollardan, bölgede istikrarsızlığın daha fazla artmasına neden olmadan yapması ricasında bulunduğunu da ekledi.

Dodik’in bağımsızlık referandumundan bahsetmesine sessiz kalan Vucic’e Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin diğer üyeleri tepki gösterdi.

Konseyin Hırvat üyesi Zeljko Komsic ile Boşnak üyesi Sefik Dzaferovic, her daim Bosna Hersek’in toprak bütünlüğünü desteklediğini savunan Vucic’i referandum açıklamasına sessiz kaldığı için eleştirdi.

– Komsic: “Elimizi, aslında başımızı isteyenlere uzatmışız”

Sırp üye Dodik’in Belgrad’daki açıklamalarının açık bir şekilde nihai hedefin Bosna Hersek’i parçalamak ve Büyük Sırbistan‘ı kurmak olduğunu söyleyen Komsic, bu tür açıklamalara tepki vermeyen Vucic’in de sessiz kalarak adeta bunları onayladığını kaydetti.

Dodik sürekli bölgede yeni çatışmaları tetikleyebilecek açıklamalar yaparken Vucic’in Bosna Hersek’in toprak bütünlüğüne saygı duyduklarını söylemesinin uzun zamandır kendileri için hiçbir şey ifade etmediğini aktaran Komsic, şu ifadeleri kullandı:

“Vucic’in artık bölgede barışa kimin zarar verdiğini söylemesi gerek. Bunu kimin yaptığını ben çok iyi biliyorum. Bosna tarafının yapmadığı kesin. Soykırımdan sonra dahi elini uzatan taraf bizdik, ama sanırım boşuna uzatmışız. Sanırım biz elimizi, bu ülkeyi seven herkesin başını isteyenlerle aynı politikayı bugün de izleyen Sırbistan‘a uzatmışız.”

Boşnak üye Dzaferovic de Dodik’in Belgrad’a boşuna gittiğini, zira Bosna Hersek ile ilgili meselelerin Bosna Hersek’te çözüleceğini vurgulayarak, Dodik’in ülkede ve bölgede tansiyonu yükseltmek yerine Dayton Barış Anlaşması’na ve anayasaya saygı duyması gerektiğini söyledi.

Dodik’in Bosna Hersek’in tek bir parçasını dahi ülkenin kalanından ayıramayacağını artık anlaması gerektiğini vurgulayan Dzaferovic, yapılan tehdit, hakaret ve şantajların hiçbir önemi olmadığını, ne Dodik’ten ne de ültimatomlarından korktuklarını ifade etti.

Dzaferovic, Dodik’in söylediklerinden sonra Vucic’in tarafsız duruşunun da endişe verici olduğunu belirterek, “Eğer söylediği gibi Vucic gerçekten Bosna Hersek’in toprak bütünlüğüne ve Dayton Barış Anlaşması’na saygı gösteriyorsa o zaman herhangi bir parçalanmanın söz konusu olamayacağı Dodik için de açık olmalı.” dedi.

Bosna Hersek’teki en büyük Boşnak partisi konumundaki Demokratik Eylem Partisinnin (SDA) Genel Başkanı Bakir İzetbegovic de Dodik’in referandum açıklamasına sert tepki göstererek, Dodik’in hiçbir zaman Bosna Hersek’i bölemeyeceğini söyledi.

İzetbegovic, uluslararası toplumun da Dodik’in açıklamalarının ardından harekete geçme vakti geldiğini ifade etti.

– Dodik: ”Hoşçakal Bosna Hersek”

Yaşanan son gelişmeleri görüşmek üzere dün olağanüstü toplanan RS Halk Meclisinde entite milletvekillerine seslenen Dodik, konuşmasının başında RS’nin Bosna Hersek’ten ayrılmasına ithafen ”Hoşçakal BiH, hoşgeldin RS-exit.” ifadelerini kullanırken, yaklaşık iki ay sonra bu söylediğine yakın olacaklarına inandığını kaydetti.

Öte yandan, Sırp Demokrat Partisi (SDS) Genel Başkanı Mirko Sarovic ise mevcut meselenin diplomasi olmadan çözülemeyeceğini belirterek, ”Alacağımız önlemler her neyse bunları planlı, uygulanabilir ve sürdürülebilir olmalı.” dedi.

Gece boyunca devam eden özel oturumun ardından entite meclisinde 8 maddelik bir karar metni de kabul edildi.

Metinde, devlet düzeyinde karar alınmasının Sırp yetkililerce bloke edilmesi, Dayton Barış Anlaşması’nın orijinaline dönülmesi, Anayasa Mahkemesindeki yabancı hakimlerin görevlerine son verilmesi için meclise teklif sunulması, Bosna Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti entiteleri arasındaki sınırların netleştirilmesi, Anayasa Mahkemesinin son kararıyla Dayton Barış Anlaşması’nı ve Anayasayı çiğnediği, hiçbir RS kurumunun Dayton’a aykırı kararları uygulamaması gibi maddeler yer aldı.