SIRBİSTAN’DA 21 HAZİRAN SEÇİMLERİNDE KİM KAZANDI KİM KAYBETTİ?
Dünya siyasetinin baş ağrısı balkanların en eski devletlerinden biri olan Sırbistan’da 21 haziran Pazar günü parlamento ve belediye seçimleri yapıldı. 2012 yılında iktidara gelen Aleksander Vuçiç liderliğindeki SNS ile S.Miloşeviç’in partisi SPS ve onun lideri halihazırdaki Dışişleri bakanı İvica Daciç, oy oranlarını artırarak 4 yıl daha ülkeyi idare etme vizesi aldılar. Sayısal olarak hiç ihtiyacı olmamasına rağmen A. Vuçiç, Miloşeviç’in veliahdı İvica Dacic’i yanından hiç ayırmıyor. Bir dönem başbakanlık da yapan İvica Daciç, Sırbistan’da dışişleri bakanlığı koltuğunun yıllardır değişmeyen sahibi kalmaya devam ediyor.
24 nisanda yapılacağı açıklanan seçimler koronavirüs salgını sebebiyle ertelendi ve ancak 21 haziran Pazar günü yapılabildi. Salgın sebebiyle son derece sönük bir kampanya dönemi yaşandı. Belki de tarihinin en sönük kampanyasına şahit olunan bu seçimlerin ilgi çekmemesinin önemli sebebi kimin kazanacağının % 100 belli olmasıydı. Nitekim iktidardaki Vuçiç-Daciç koalisyonu oy oranını % 70 in de üzerine çıkararak her hangi bir sürprize izin vermedi. Aslında bu seçimler öncesinde siyasi yorumcular kimin iktidar olacağını değil de kimin muhalefet olacağının belirleneceğini söylüyordu. Demokrasilerde seçimleri ilginç kılan şey kimin muhalefet değil de, kimin iktidar olacağıdır. Ama balkanlar usulü demokraside böyle tuhaflıklar normal karşılanmalı.
22 haziran günü öğle saatlerinde, Sırbistan seçim kurulunu kesin olmayan sonuçları açıklaması ile kimin muhalefet olacağı sorusu, tatmin edici bir cevap bulamadı. Seçimleri boykot çabasına giren muhalefet zaman zaman AB yetkililerinin de katılımı ile aylar süren müzakerelere rağmen bir türlü anlaşamadı. Sonunda bölündü parçalandı ve zaten düşük olan oy oranları daha da düştü. Bu dağılma sürecini Vuçiç’in tezgahladığı dedikoduları konuşuluyor. Ama ne sebeple olursa olsun muhalefet paramparça oldu.
Avrupa’da klasik demokratik sistemlerde hıristiyan demokratlarla sosyal demokratların yarıştığını biliyoruz. Ancak Sırbistan’da böyle bir parti yapısından bahsetmek mümkün değildir. Son 15-20 yıl boyunca yaşanan seçimlerde iktidar ve muhalefet partileri arasındaki yarış kimin daha çok milliyetçi olacağı üzerine yapılmaktadır. 21 hazirandan önce 250 sandalyeden oluşan parlamentodaki ilk üç parti arasında sosyal demokrat söylemi seslendiren bir partiye rastlamak mümkün değildir. Hatta en çok milletvekiline sahip üçüncü büyük partinin başkanı savaş suçundan mahkum ve Srebrenica’da soykırım yaşanmadığını ispata çalışan Vojislav ŞEŞELJ’dir.
21 HAZİRAN SEÇİMLERİNDE KİM KAYBETTİ?
2013 yılında AB ile imzalanan Brüksel anlaşması ile Sırbistan tam üyelik müzakerelerine başladı. Ancak geçen zaman içinde başta Kosova Hırvatistan ve Bosna-Hersek ile mevcut ihtilaflar, bölgede barış ve istikrarı ciddi manada tehdit ediyor. Son iki yılda Sırbistan, daha önce bağımsızlığını ilan eden Karadağ cumhuriyeti ile de ciddi sorunlar yaşamaya başladı. Özellikle Karadağ’ın 2018 de NATO’ ya katılma yönünde aldığı karardan sonra hem komşu hem de tarihi müttefikin, Sırbistan’dan iyice kopmuş olması sebebiyle ihtilaf gittikçe derinleşmektedir.
21 haziran seçimlerinde parlamento dışında kalan en önemli ili isme dikkat çekmek istiyorum. Birincisi Voyvodina Sosyal demokratlar birliği başkanı Nenad Çanak, ikincisi Liberal demokrat parti başkanı Çedomir Jovanoviç’tir. 2000 li yıllardan bu tarafa Belgrad siyasetinde yaptıkları ciddi muhalefetle öne çıkan bu iki isim Pazar günü % 3 lük ülke barajını geçemeyerek parlamento dışında kaldılar. Bu iki isim Sırbistan demokrasisine renk katan kişilerdi. Bence bu iki ismin kaybı Sırbistan demokrasisi açısından büyük bir kayıptır. Her iki isim geçmişte soykırımcı Miloşeviç rejimine karşı verdikleri mücadele ile isimlerini evrensel manada duyurmuşlardı. Evrensel insan haklarını ve Voyvodina otonomisini cesurca savunan iki demokratın yeri doldurulamaz görünüyor.
21 haziran seçimlerinin sürpriz kazananın Sırbistan’da yaşayan ve tek vucut halinde oy kullanan Arnavutlardır. Çoğunluk olarak Preşevo vadisinde yaşayan Arnavut seçmenler gayet iyi organize olarak Belgrad’a gönderecekleri milletvekili sayılarını 2 den 4 e çıkardılar.
21 HAZİRAN SEÇİMLERİNDE SANCAK’TA NE OLDU.?..
Arnavut seçmenleri parçalamaya gücü yetmeyen Belgrad rejimi yıllardır Sancak’ta uyguladığı böl parçala siyasetini çok acımasız bir şekilde sürdürdü. SDA Sancak’ın 1990 dan beri verdiği mücadeleyi etkisiz hale getirmek için her çareye başvuran Belgrad rejimi Boşnakların üzerine devletin tüm müesseseleri ile yüklendi. SDA ‘ya oy verirseniz başınız belaya girer diye tehdit edildiler. Toplumun sevdiği ve itibar ettiği kişiler Belgrad’a götürülerek aday olmamaları için tehdit edildiler. Tüm bu çalışmalar neticesinde SDA Sancak seçimlerde beklenen sıçramayı yapamadı. Ancak oylarını korudu. Belgrad basını SDA’nın seçimi kaybettiğini ilan eden propagandası gerçeği yansıtmamaktadır. Araştırmalara göre 4 veya 5 milletvekili alması beklenen SDA Sancak 2 milletvekili ile yetinmek zorunda kaldı. Sırbistan’da sayımlara göre Arnavutlardan çok daha fazla nüfusa sahip Boşnakların bu kadar az milletvekili ile temsil edilmelerinin tek sebebi Belgrad rejiminin uyguladığı antidemokratik baskılardır. Sancak’ta zor şartlarda yaşamaya çalışan ve dünyanın dört bir tarafında kendine vatan arayan Boşnaklar Sırbistan’ın bu baskılara artık son vermesini bekliyor.
22 haziran 2020
DAVUT NURİLER
www.davutnuriler.com