Anavarza Antik Kenti’nde Abbasi devrine ilişkin olduğu düşünülen cami kalıntıları bulundu

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ADANA (AA) – UNESCO Dünya Miras Süreksiz Listesi’nde yer alan ve tarihte “Yenilmez Şehir” ismiyle tanınan antik kentte, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatih Erhan başkanlığındaki hafriyatlar 200 kişilik takımla sürüyor.

Antik dünyanın birinci çift şeritli yolu, zafer takı ile dikkat çeken ve bugüne kadar tarihe ışık tutacak çok sayıda bulguya ulaşılan Anavarza’da, bu dönem kazılarında cami kalıntılarına rastlandı.

Anavarza Antik Kenti’ne yakın bir noktada yaklaşık 3 metre yükseklikte bulunan izler kapsamında sürdürülen hafriyat çalışmalarında, cami kalıntıları ve arkeolojik bulgulara ulaşıldı.

Abbasi devrinde Halife Harun Reşid tarafından inşa ettirilen ve günümüze kadar yeri kesin olarak tespit edilemeyen mescide ilişkin olabileceği düşünülen kalıntıların olduğu alanda, tarihe ışık tutacak yeni buluntulara ulaşılmaya çalışılıyor.

“Eldeki bilgilerle Abbasi mescidi olduğunu düşünüyoruz”

Kazı Lideri Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatih Erhan, AA muhabirine, Anavarza’nın Türkiye’nin en büyük antik kentlerinden biri olduğunu söyledi.

Antik kentte 2013’ten bu yana devam eden hafriyatları bu dönem 200 şahısla sürdürdüklerini anlatan Erhan, burada yaklaşık iki haftalık çalışma sonucunda birtakım bulgulara rastladıklarını belirtti.

Antik kent merkezinde yaklaşık 80-120 metrelik bir alanda bulunan izlerin bir cami kalıntısına ilişkin olduğunu vurgulayan Erhan, “İslami ve Bizans kaynaklarında merkez kısımda Halife Harun Reşid tarafından 796-797 yıllarında yaptırılmış büyük bir caminin olduğunu ve kentin etrafının birebir yıllarda surla çevrildiğini biliyoruz. Caminin büyük bir cami olduğundan bahsediliyor ve devamında en son 962 yılında Bizans Generali Nikiforos Fokas tarafından büyük bir katliamla caminin yakılıp yıkıldığından bahsediliyor.” diye konuştu.

“Anadolu’daki birinci cami burası”

Erhan, alanda yaklaşık 3 metrelik sondaj açtıklarını belirterek, şunları kaydetti:

“Burada Bizans ve İslami kaynaklarda geçen Nikiforos Fokas mezalimine ilişkin izler bulduk. Buranın eldeki datalarla ismi geçen büyük Abbasi mescidi olduğunu düşünüyoruz. Biz sondajımızda yukardan itibaren 962 yılının şubat ve mart aylarında Nikiforos Fokas ve kardeşi Lokas Fokas tarafından Bizans ismine 55 kentin yakıp yıkılıp katliam yapılan tarihi bir süreci burada somut halde görebiliyoruz. Anadolu’da Türk nüfusun bildiğimiz üzere 1071’den sonra daha çok burada olduğunu biz biliyoruz lakin burası şunu gösteriyor ki temel yerleşim çok daha öncesinde, 200 yıl evvel başlıyor. Başka bir değerli konu da Antakya’da yer alan 638’de oraya bir cami inşa ettiriliyor ve ancak o bölge şu an Amanos Dağları’nın ardında kaldığı için klâsik olarak Arap bölgesi olarak kabul ediliyor. Hasebiyle Anadolu ve Türkiye Cumhuriyeti topraklarında daha çok kelam edilecek olursa birinci cami burası.”

Erhan, açtıkları sondajda yukardan aşağıya indikçe tuğlalar, onun çabucak altında muhtemelen çocuk, bayan ve erkek yetişkinlere ilişkin kemiklerle, ağır bir kül katmanı ve Abbasi seramiğine ulaştıklarını aktardı.

Kazı Başkanı Erhan, arazi yüzeyinde grubuyla yaptıkları incelemelerde caminin planını aşağı üst bildiklerini vurguladı.

Buldukları duvarların bir kısmının caminin müştemilatında yer alan hamam ve öbür toplumsal gayelerle kullanılmış yapılara ilişkin olduğunu belirten Erhan, “Camimizin planı, Şam Emevi Cami planı dediğimiz çoklukla dikine dikdörtgen olan, güney ve kıble kısmı kapalı formda ibadete ayrılmış, kuzeyi ise revaklı avluya ayrılmış bir cami modeli. Bunlar yalın plan tipine de ilişkin olabiliyor, külliye üzere kompleks de olabiliyor.” dedi.

“Kazıları tamamlayıp yapının onarımını başlatmayı planlıyoruz”

Erhan, tarihte değerli bir kent olan Anavarza ile ilgili Orta Çağ İslami ve Bizans kaynaklarında ayrıntılı bilgilerin yer aldığını söz etti.

Bölgeyle ilgili kimi kaynaklarda yer alan bilgilerden bahseden Erhan, şunları kaydetti:

“962 yılının Şubat ve Mart ayında buraya gelen ve kenti kuşatan Nikiforos Fokas, iki aylık kuşatmadan sonra içeriye giremiyor ve ‘Siz halk olarak merkezdeki büyük mescitte toplanın, ben geleceğim lakin size dokunmayacağım’ diye haber gönderiyor. Abbasi tarafı muahedeyi kabul ediyor ve giriyorlar ancak alışılmış ki kelamında durmuyor. Başta cami içindeki beşerler olmak üzere kılıçtan geçirip herkesi öldürüyor. Ondan sonra camiyi ateşe veriyor. Bu kaynaklardan öğrendiğimiz bir bilgi. Sonrasında bu mescitte gezerken 40 bin zırh buluyorlar. Bu kentin nüfusuna dair bize bir bilgi veriyor. Bir kentteki savaşçı sayısı şayet 40 binse buna sivilleri de eklerseniz kentin nüfusu en az 200-250 bin kişi diyebiliriz. Bu yapıyla ilgili kaynaklardan bilgimiz var fakat yapıyı bilmiyorduk, bulmuş olduk. Alandaki arkeolojik çalışmalar ve önümüzdeki günlerde antropolojik çalışmalar kemiklerde devam edecek. Alanın hafriyatını bir an evvel tamamlayıp yapının bu kapalı ibadet alanındaki mihrap, minber, mahfil ve yan yerleri ortaya çıkartıp bir an önce onarımı başlatmayı planlıyoruz.”

Muhabir: Koray Kılıç