ARNAVUT VE SIRP SAVLARI BAĞLAMINDA KOSOVA’NIN SAHİPLİĞİ SORUNU

Balkanların ve Kosova’nın temel sorunu sınırların milliyetler ilkesine göre çizilmemiş olmasıdır. Bu nedenden dolayı Kosova bir asırdır Avrupa’nın en sorunlu bölgelerinden birisi olmuştur. Arnavutlar etnik, dilsel ve dinsel farklılıkları nedeniyle, Sırplar ile doku uyuşmazlığı yaşamaktadır. Bu doku uyuşmazlığı pek çok sorunu çözümsüzleştirmektedir.

Kosova’nın ele geçirilmesi mücadelesi Arnavut-Sırp mücadelesinin eksenini oluşturmakta, hakimiyet ve toprak konusu birçok sorunları bünyesinde barındırmaktadır. Arnavutların ve Sırpların Kosova üzerindeki savları esas olarak hem “ortak” hususlara hem de “kendilerini güçlü hissettikleri” alanlara ilişkindir. Ortak noktalara ilişkin dayanakları esas olarak; “tarihî hak”, “vatan” ve “işgal” üzerine kuruludur.

Tarihî hak konusunda sorun, bölgeye ilk gelme üzerinde yoğunlaşmaktadır. Arnavutlar ataları İlirlerden dolayı bölgeye Sırplardan daha önce geldiklerini, Sırplar ise tersi bir savla bölgenin kendilerinin olduğunu belirtirler. Tarihî hak kavramı ülke kazanımı açısından uluslararası ilişkiler ve uluslararası hukukta muteber değildir.

Her iki taraf tezat bir şekilde Kosova’yı “vatan” olarak görmektedirler. Kosova’da kesintisiz yaşamış ve halen çoğunluk olarak yaşıyor olmaları; bölgeye ilk gelen olmaları; Prizren Birliği gibi Arnavut uluslaşmasında katkısı büyük olan önemli tarihî değerlerin burada oluşması; Kosova Cumhuriyeti’ni kurmuş olmaları gibi etkenler Arnavutlarda bu duyguyu güçlendirmiştir. Kosova Sırplar için de vatandır. Slobodan Miloseviç’in 1989’da öz bir şekilde ifade ettiği gibi, “Kosova, Sırp milletinin sonsuza dek kalbinde sıcaklığını hissedeceği aşkıdır.”

Arnavutlara göre Sırplar 1912’de Kosova’yı askeri olarak işgal ederken; Sırplar ise yerleşme politikası, yüksek doğum oranı, Sırpların göç ettirilmesi gibi yollarla Kosova’nın “Arnavutlaştırılarak” işgal edildiğini belirtmektedirler.

Tarafların günümüzde güç noktaları da mevcuttur. Nüfus, Arnavutların en bariz üstünlüğü olup demografik hakimiyet tüm savlarının temeli niteliğindedir. Sırpların güç noktaları, başta ülkesel bütünlük olmak üzere, devlet egemenliği, sınırların değişmezliği, içişlerine karışmama gibi birtakım uluslararası hukuk ilkeleri ile 1244 sayılı Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararı gibi uluslararası hukuk belgeleridir.

Kosova 17 Şubat 2008’de bağımsız olmuştur. Ancak bağımsızlığın şiddetle karşısında olanların varlığı/engellemeleri nedeniyle Kosova sorunu hâlâ sürmektedir.

Çalışmada Arnavutların ve Sırpların gözünde Kosova’nın ne derece önemli bir toprak parçası olduğu ortaya konmaya çalışılmış, tarafların savları belirlenerek sorunun teşhisine yönelik bir ışık tutulmuştur.