Bakan Şimşek: Ekonomi programının yükünü toplumun dar gelirli bölümüne yüklemeyeceğiz

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – Şimşek, Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Yüksek İstişare Kurulu (YİK) Toplantısı’nda yaptığı konuşmada, iktisat programının en kıymetli gayelerinden birinin sürdürülebilir yüksek büyüme olduğunu söyledi.

Sürdürülebilirlik için istikrarlı bir büyüme gerektiğini lisana getiren Şimşek, “Çok yüksek sürdürülebilir büyüme patikasına gerçek Türkiye iktisadı yol aldı. Dengesizliklerin giderildiği sürdürülebilir, kapsayıcı bir büyüme sürecinin arifesindeyiz.” diye konuştu.

İç talebin geçen yıl bu vakitlerde güçlü olduğunu, büyümeye 10 puandan fazla katkı sağladığını söz eden Şimşek, bunun da yüksek cari açık ve yüksek enflasyon manasına geldiğini vurguladı.

Şimşek, bugün net ihracatın katkısının müspete döndüğünü, iç talebin makul seviyede devam ettiğini, hasebiyle global konjonktürde epeyce yeterli bir büyüme patikasıyla karşı karşıya olunduğunu anlattı.

Programın öbür değerli maksadının sürdürülebilir cari açık olduğunu lisana getiren Şimşek, “Son 20 yıla baktığımızda ortalama cari açığımızın ulusal gelire oranı yüzde 3,8. Geçen sene program öncesinde yüzde 6 civarındaydı. Bunu nisan prestijiyle yüzde 2,7’ye kadar düşürdük. Yarın mayıs sayıları açıklanacak. Büyük ihtimalle cari açığın ulusal gelire oranı yüzde 2,5’in altına düşmüş olacak. Bu sene muhtemelen yüzde 2’nin altında bir cari açıkla devam edeceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.

Şimşek, yüzde 2,5’in altındaki cari açığın dış borcun ulusal gelire oranını aşağı istikametli bir patikaya evirdiği üzere tıpkı vakitte kalıcı rezerv birikiminin de önünü açtığını kaydetti.

“Bütçe açığının ulusal gelire oranını yüzde 3’ün altına çekeceğiz”

Mali disipline de değinen Şimşek, geçen yıl sarsıntının tesiri, seçimler, yakın coğrafyalardaki sıkıntıların yansımalarının ülkeyi yüksek bütçe açığı riskiyle karşı karşıya bıraktığını belirtti.

Son 20 yılın bütçe açığının ulusal gelire oranının yüzde 2,4 olduğunu lisana getiren Şimşek, şu tabirleri kullandı:

“Geçen sene önlem almasaydık açık yüzde 10’a gerçek evrilebilirdi. Türkiye o çeşitten bir açığı alışılmış ki finanse edemezdi. Geçen sene güçlü önlemler aldık. Bütçe açığını 2 hane yerine yüzde 5,2 seviyesine çektik. Yüzde 5,2 yüksek bir açık. Gelişmekte olan ülkelerin 2023’teki ortalama açığı yüzde 5,5. Türkiye, AK Parti hükümetleri devrinde bütçe disiplinini noktasında kendine emsal ülkelere oranla çok güçlü bir kültüre, duruşa sahip oldu.”

Geçen sene zelzele hariç açığın ulusal gelire oranının yüzde 1,6 olduğunu vurgulayan Şimşek, “Depremin yarattığı, gerektirdiği harcamaları bir kenara bırakırsanız, aslında mali disiplinde bir sorun yok. Enflasyonla uğraşta açığı aşağı çektiğimiz ölçüde, Merkez Bankasının elini güçlendirmiş olacağız.” diye konuştu.

Şimşek, bütçe harcamaları dahil bütçe açığının ulusal gelire oranını gelecek yıl yüzde 3’ün altına çekerek dezenflasyona güçlü dayanak vermeyi hedeflediklerini bildirdi.

Mali disiplinin tesis edilmesine yönelik gayretlerinin borç sürdürülebilirliği sorunu ile ilişkilendirilmemesi gerektiğini lisana getiren Şimşek, “Mali disiplinin tesis edilmesine yönelik uğraşlar daha çok bir dezenflasyon programına takviye. İkincisi, yapısal dönüşüme, yapısal ıslahatlara mali alan yaratmak. Üçüncü olarak da cari açığın sürdürülebilir patikada kalmasını sağlamak. Mali disiplin bu açıdan bedelli.” dedi.

“Rezerv yeterliliğini sağladık”

Bu periyotta kur riskini azalttıklarını, döviz ve altın cinsinden borç stoku içindeki hissesini azalttıklarını anlatan Şimşek, borçlanmanın vadesini de artırdıklarını söyledi.

Türkiye’nin rezerv konumuna da değinen Şimşek, “Uluslararası rezervlerde tarihte eşi gibisi görülmemiş süratte düzeltmeyle karşı karşıyayız. Geçmişte bizim hükümetlerimiz devrinde 10 yıl alan birikim son 1 yıl içerisinde sağlandı. Aslında bu, programa olan itimadı, inancı gösteriyor.” sözlerini kullandı.

Uluslararası Para Fonunun (IMF) tanımladığı rezerv yeterliliğinde arzuladıkları noktaya ulaştıklarını belirten Şimşek, rezerv yeterliliğini sağladıklarını, bunun kalıcı hale getirilmesinin değerli olduğunu kaydetti.

Kur Muhafazalı Mevduat’tan (KKM) çıkış hakkında da konuşan Şimşek, geçen yıl 143 milyar dolarla tepeyi bulan KKM’nin bugün 60 milyar doların altına indiğini söyledi.

Şimşek, “Temmuz prestijiyle da vergi teşviklerini kaldırdığımız için çok büyük ihtimalle KKM’den çıkış daha hızlanacak ve Türkiye bu faslı da kapatmış olacaktır.” diye konuştu.

“Rezervlerdeki artış sıcak para niteliğinde değil”

Şimşek, Türkiye’nin istikrar ve ıslahat programıyla risk priminde dramatik bir düşüş yaşandığını bildirerek, “Son 1 yılda gelişmekte olan ülkelerde risk primindeki daralma yaklaşık 40-50 puan iken, Türkiye’nin 450 puan civarındadır.” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’nin ödediği getiri farkında (spread) da muazzam düzgünleşme olduğunu anlatan Şimşek, Türkiye’nin makul maliyetlerle dış kaynağa erişiminde sorunun değerli ölçüde ortadan kalktığına işaret etti.

Rezervlerdeki artışa da değinen Şimşek, “Rezervlerdeki artış, kimilerinin tez ettiği üzere sıcak para niteliğinde değildir. Rezervlerdeki artışın çok büyük bir kısmı vatandaşlarımızın ve şirketlerimizin, programa olan itimadı nedeniyle dövizden TL’ye geçişiyle açıklanabilir. En büyük kalem bu. Üçte ikisinden fazlası bu. İkincisi de yeniden program sayesinde bankalarımızın ve gerçek kesimin dış kaynağa, rollover rasyosu manasında söylüyorum, yüzde 100’ün üzerinde ulaşmasından kaynaklanıyor.” sözlerini kullandı.

Programın kredi not artışlarını beraberinde getirdiğinin ve bunun devam edeceğinin altını çizen Şimşek, piyasaların, Türkiye riskini mevcut kredi notumuzun 1,5-2 kademe üzerinde fiyatladığını söyledi.

“Enflasyonda en zoru geride kaldı”

Enflasyon konusundaki gelişmelere de değinen Bakan Şimşek, “Son bir yılın muhasebesini yaparken doğal ki enflasyonu konuşmamız lazım. En can alıcı nokta bu. Bir sefer öncelikle şunu söyleyeyim; en zoru geride kaldı.” dedi.

Şimşek, tutarlılığı olan güçlü bir dezenflasyon programının uygulandığını belirterek, para siyasetinin tekrar güçlü bir halde konumlandırılmasının inşasının vakit aldığını lisana getirdi.

Şimşek, şu anda dezenflasyon devrinin başında olunduğuna dikkati çekerek, “Önümüzdeki ay çok büyük ihtimal enflasyon yüzde 60 civarına, bir sonraki ay yüzde 50 civarına, bir sonraki ayda muhtemelen 50’nin bir tık atına inebilir. Daha sonra da yılı, doğal ki Merkez Bankasının maksadı olan 38 civarında kapatmayı ümit ediyoruz ancak yüzde 42’ye kadar da toleransımız var. Gelecek sene de enflasyonu, maksadımız, yeniden kalıcı bir biçimde yüzde 20’nin altına çekmek ve bir sonraki sene de yüzde 10’un altına çekmek.” diye konuştu.

Şimşek, programın 3 yıllık olduğuna işaret ederek, “Dünyada 56 ülkenin 100 tane enflasyon şokuna bakıldığı vakit enflasyonun şok öncesi periyoda dönmesi ortalama 3,4 yıl alıyor. Biz daha birinci yılımızı bile şimdi yeni, program açısından, geride bıraktık. Bu program çalışıyor ve bu programı başaracağız.” tabirlerini kullandı.

Enflasyon beklentilerinde önemli bir güzelleşme olduğunu anlatan Şimşek, gelecek aylarda, enflasyondaki önemli düşüşlerden sonra piyasa ve toplumun beklentileriyle gayeler ortasında bir yakınsama olacağını söyledi.

Esas gündemlerinin kalıcı refah artışı olduğunu belirten Şimşek, şunları kaydetti:

“Yapısal dönüşümü başarıp, Türkiye’nin yüksek gelirli ülkeler kümesine kalıcı olarak girmesini sağlamayı hedefliyoruz. Bu sene çok büyük ihtimalle kişi başına ulusal gelirde, Dünya Bankası tarifine nazaran birinci kere Türkiye, yüksek gelirli ülkeler kümesine girecek. Sürdürülebilir yüksek büyüme hepimizin son maksadı. Daha adil gelir dağılımı bunun olmazsa olmaz bileşeni. Sürdürülebilir yüksek büyüme için fiyat istikrarı lazım. Fiyat istikrarı aslında sizin daha güçlü bir biçimde konumlanmanızı sağlayacak. Zira o vakit finansmana erişim bir sorun olmakdan çıkıyor. Dar gelirli vatandaşlarımız açısından alım gücünün korunması demek. Bilhassa gelir dağılımındaki bozulmanın kalıcı bir halde çevrilmesinin en uygun yolu dezenflasyondur.”

“Programın yükünü toplumun dar gelirli kesitine yüklemeyeceğiz”

Şimşek, programın yükünü toplumun dar gelirli bölümüne yüklemeyeceklerini vurgulayarak, “Bu programın yükü herkes tarafından adil bir biçimde paylaşılmak zorunda. Onun için şu anda vergide adalet ve aktifliği sağlamaya yönelik uğraş içerisindeyiz.” dedi.

Asgari fiyatı ve taban fiyata kadar bütün gelirleri büsbütün vergi dışına çıkardıklarını lisana getiren Şimşek, “Eskiden en düşük gelir vergisi dilimi yüzde 22’ydi, bunu yüzde 15’e düşürdük. Tıpkı devirde en yüksek gelir vergisi dilimini de yüzde 35’ten yüzde 40’a biz çıkardık. Geçen sene kurumlar vergisini 5 puan artırdık. Verimliliğe dayalı ihracat odaklı bir büyüme peşindeyiz. Hasebiyle bundan sonraki periyotta büyüme modeli temel prestijiyle doğal ki verimlilik kaynaklı olacak ve bu da rekabet gücümüzü artıracak, bu da ihracat odaklı olacak.” diye konuştu.

“Bütün harcamaları gözden geçiriyoruz”

Türkiye’nin büyüme performansının hayli uygun olduğunun altını çizen Şimşek, dezenflasyon sürecindeki süreksiz yavaşlamanın yalnızca çok daha güçlü büyümenin tabanını sağlamlaştırmak üzere geçiş olarak öngörülmesi gerektiğini söyledi.

Şimşek, büyümenin istihdam yaratan bir büyüme olduğunu tabir ederek, son 20 yılda her yıl ortalama 700 bin vatandaşa iş imkanı sağlandığını kaydetti.

Kamuda harcama disiplinini çok önemsediklerini vurgulayan Şimşek, şu değerlendirmede bulundu:

“Şu anda bütün harcamaları gözden geçiriyoruz ve 2025-26-27 orta vadeli mali çerçeveyi bu gözden geçirmeye nazaran yapacağız. Birtakım programları kapatacağız. Kimi üniteleri kapatacağız. Bakanlık olarak başladık aslında. Birçok ilçede şu anda teknolojiyle verebileceğimiz kaliteli hizmeti, evvelden el yordamıyla veriyorsak o üniteleri kapatıyoruz. O çalışanlarımızı yine eğiteceğiz ve vergi adalet ve aktifliği yani kayıt dışılıkla çabayı güçlendirmek için gelir yönetimi bünyesinde bu arkadaşları tekrar görevlendireceğiz.”

Cari harcamalarda yüzde 10’luk kesinti yaptıklarını anlatan Şimşek, “Bu biçimde de devam edecek. Yatırım harcamalarında yüzde 15’lik kaynağı dondurduk. Bu besin arzına, yeşil dönüşüme ve OSB’lerin limanlara, demir yoluyla bağlanmasına yönlendireceğiz.” diye konuştu.

Şimşek, programın süreksiz bir döngüden ibaret değil, rekabet gücünü ve verimliliği artırmaya yönelik kapsamlı bir program olduğunu bildirdi.

“Reformlar sayesinde Türkiye’nin ulusal geliri çok daha süratli artacak”

Şimşek, vergi siyasetleriyle kayıt dışılıkla çabada “amasız” ve “amansız” bir periyoda girmeyi amaçladıklarını bildirdi.

Bakanlık olarak yapay zeka kullanımına ehemmiyet verdiklerini lisana getiren Şimşek, “Türkiye’deki bütün vergi mükelleflerini yapay zeka vergi müfettişleri tarafından denetleyip, onu bir rapora dönüştürüp, bu raporu mükellefe gönderip, ‘Bizim algoritmalarımız sizinle ilgili şu çalışmayı yaptı, itiraz edeceğiniz konular var mı?’ demek için altyapı hazırlıyoruz. Bir takım kurduk, bu bahiste kapasitemiz nedir, ona bakacağız. Yoksa dışarıdan takviye alacağız.” dedi.

Amaçlarının vergilendirilmemiş bir alan bırakmamak, vergide adaleti ve aktifliği sağlamak olduğunun altını çizen Şimşek, “Çok güçlü biçimde kayıt dışı olanlar üzerinden bu vergi adaleti sağlanacak.” diye konuştu.

Şimşek, kimi ve muafiyet ve istisnaları gözden geçirdiklerini belirterek, kayıt dışılıkla gayretin kendileri için en değerli gündem hususu olduğunu vurguladı.

Bu biçimde kamu borcunu düşük tutacaklarını ve açığı ulusal gelire oranla yüzde 3’ün altında tutup, ıslahatlara ve yapısal dönüşüme kaynak sağlayacaklarını anlatan Şimşek, şu sözleri kullandı:

“Sürdürülebilir cari açığı uzun uzun anlattım. Döngüsel faktörler üzerinden değil, yeni sanayi siyaseti ve güçte dönüşüm üzerinden sağlamayı ümit ediyoruz. Önümüzdeki devirde dünya iktisadı geriden ve önden birtakım rüzgarlarla yani kimi meseleler ve fırsatlarla karşı karşıyadır. Dünyada ABD ve Çin ortasındaki jeostratejik rekabet kırılmalara yol açıyor. Büyük ihtimalle bu kırılmalar büyüyecek ve devam edecek. Bu, ticarette, olağan korumacılığı, parçalanmayı beraberinde getiriyor. Yeniden dünyada çok önemli bir kamu borcu var. Faizler düşükken kamu borcu sorun değil lakin faizler yüksek seyredecekse korumacılık nedeniyle enflasyon yüksek kalacaksa, o vakit büyümenin önünde çok önemli bir sorun olarak karşımıza çıkacak. Bunlar global büyümeyi aşağı çeken faktörlerdir. Global büyümeyi üst çekecek faktörler, aslında çok kolay. Yapısal ıslahatlar ve yapay zekaya ait çok büyük beklentiler var.”

Sermaye piyasalarının derinleştirilmesinin dezenflasyonla hızlanacağını bildiren Şimşek, kamu maliyesiyle ilgili olarak Avrupa Birliği (AB) müktesebatıyla uyumlu yeni bir kamu ihale ıslahat çalışmasını büyük oranda tamamladıklarını tabir etti.

Şimşek, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) prensiplerine uygun olarak kamu iktisadi teşebbüslerinin yönetişim modelini gözden geçirdiklerini anlattı.

Yeşil ve dijital dönüşümün kıymetine dikkati çeken Şimşek, şunları kaydetti:

“Biz asla dünyadaki bu değişimi, dönüşümü ıskalayamayız. Onun için bu programın temelinde, kalbinde, verimlilik artışı var, rekabet gücü artışı var, bunun üzerinden de daha yüksek potansiyel büyüme var. Bu ıslahatlar sayesinde inanıyoruz ki, Türkiye’nin ulusal geliri çok daha süratli bir halde artacaktır. Demografik avantajımız bize benzeri ülkelere nazaran hala güzel. Önümüzdeki 10 yıl da hala sonlu da olsa bir fırsat penceremiz var. Bilhassa bayanların iş gücüne iştirak oranını artırmak, bu mevzuda ağır bir çalışma içerisine gireceğiz. Şayet biz bayanların iş gücüne iştirak oranında OECD ortalamalarını yakalarsak Türkiye’nin ulusal geliri yüzde 20 daha yüksek olacak.”

“Makro finansal istikrarı kalıcı biçimde tesis etmeliyiz”

Orta Doğu, Afrika ve Orta Asya ile Türkiye’nin hem yakın hem de dost olduklarını anlatan Şimşek, “Dolayısıyla Türkiye’nin yakın ülkelerden ve dost ülkelerden tedarikten faydalanacağını düşünüyorum. Bunun için makro finansal istikrarı kalıcı bir biçimde tesis etmemiz lazım.” değerlendirmesinde bulundu.

Şimşek, etkin sanayi siyasetleri konusunda da davette bulunarak, şunları kaydetti:

“Buradan açık davette bulunuyorum. Hem sizlere hem de dünyadaki bütün girişimcilere. Biz 284 eser belirledik. Bu eserlerin tamamı, orta yüksek ve yüksek teknoloji. Türkiye’nin dış ticaret açığının değerli bileşenleri. Belirlediğimiz 284 eser, Türkiye’deki dış ticaret açığının yaklaşık yüzde 45’ine tekabül ediyor. Büsbütün kurala, somut ölçütlere dayalı, hiçbir müdahalenin olmadığı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın yürüttüğü Yatırım Taahhütlü Yatırım Kredisi. Buyurun, başvurun. Ölçeği, ihracata husus olabileceğini ortaya koymanız lazım. Kolay kriterler. Gelin, başvurun.”

Şimşek, iktisat programına yönelik tenkitlere cevap vererek, “Bizim programımızın özü endüstride dönüşümdür, yapısal, yeşil ve dijital dönüşümdür. Çağın en rekabetçi ekonomilerinin gündemi neyse bizim gündemimiz onlardan zerre kadar farklı değildir. Program da büsbütün o çerçevede hazırlanmıştır.” diye konuştu.

Bu sene programı güncelleyip eylül başında paylaşacaklarını bildiren Şimşek, “Daha yapacak çok işimiz var, şiddetli bir devri geride bıraktık. Daha hayli ara kat etmemiz gerek. O alanlardan bir tanesi AR-GE harcamalarıdır. AR-GE harcamalarının artması lazım ancak size her türlü teşviki veriyoruz. Dünyada daha uygun bir teşvik varsa getirin bizim önümüze koyun.” tabirini kullandı.

Şimşek, TÜSİAD’ın eğitimle ilgili tespitlerine değinerek, “PISA sınavı sonuçlarına bakalım. Son 20 yılda muazzam bir güzelleşme var. Türkiye, hem okumada hem matematikte hem de fende PISA puanlarında OECD’yle ortayı değerli ölçüde kapatmıştır. Zira derslik başına düşen öğrenci, öğretmen başına düşen öğrenciyle biz OECD ortalamasını yakaladık. Kaliteyi artırmak için de ağır bir uğraş içerisindeyiz.” diye konuştu.

“Dünyanın en cömert teşviklerini veriyoruz”

Şimşek, ülkede AR-GE harcaması yapmak için her türlü teşvik bulunduğuna işaret ederek, “İSO’nun birinci 500’de AR-GE harcaması yapan şirket sayısında 2012’den bu yana çok fazla bir şey değişmemiş. Halbuki dünyanın en cömert teşviklerini veriyoruz.” diye konuştu.

Ülkede altyapı yatırımlarını kıymetli ölçüde tamamladıklarına dikkati çeken Şimşek, “Bizim artık en büyük önceliğimiz sanayi üslerinin demir yoluyla, karbon ayak izini düşürecek, rekabet gücünü artıracak formda limanlara bağlanmasıdır. Bunun için de en büyük önceliğimiz önümüzdeki devirde demir yolları olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

Şimşek, yeşil dönüşüme verdikleri değere işaret ederek, konuşmasını şöyle tamamladı:

“Türkiye, 2003-2024’ün birinci çeyreği periyodunda 893 milyar dolarlık güç ithalatı yapmıştır. Muazzam bir sayı. Münasebetiyle biz bunu bir nebze olsun yeşil dönüşümle azaltabilirsek Türkiye kendisini çok farklı halde global rekabet liginde konumlandıracak. Onun için yeşil dönüşümün gerekliliği çok net formda ortadadır ve bu bahiste yeniden gerekeni yapıyoruz. Güçte, yenilenebilir gücün hissesi yüzde 55’e çıktı, yüzde 62’ye çıkacak. Nükleerle birlikte önemli biçimde güçte de dışa bağımlılığımızı azaltmış olacağız.”

Muhabir: Hülya Ömür Uylaş,Mustafa Çalkaya, Mert Davut,Mehmet Can Toptaş