Başkanlık Sistemi -3

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Seçilmiş başkanın yetkileri son derece geniştir. Hükümet üyelerini atar, senato üyeleri bunları onaylar. Seçilen bakanlar kongreye karşı sorumlu değillerdir. Sadece başkana kaşı sorumludurlar. Belki burada ülkemizde sorunlar yaşanabilir. Bu kısmın değiştirilmesi düşünülebilir. Başkan istediği bakanı azledebilir. Son söz kesinlikle başkana aittir. Başkanların veto hakkı vardır. Anayasaya göre başkan silahlı kuvvetlerinde başkomutanıdır. Ordunun nerede ve ne zaman, nasıl kullanılacağına karar verir. Subayları en küçük rütbeliden en büyük rütbeliye kadar değiştirip, atayabilir, emekli edebilir. Yüksek Mahkeme hakimleri başkan tarafından atanabilir. Senatonun bunu onaylaması gerekir. Dış politikada başkan önemli kararları kendisi alır. Başkanın yabancı devletlerle imzaladığı anlaşmaların yürürlüğe girebilmesi için senatonun üçte iki çoğunluğunun onaylaması gereklidir. Yine senatonun onaylamasıyla büyük elçileri atar. Başkan suçluları şartlı veya tamamen affetme yetkisine sahiptir.

SİSTEMİN TEMEL DAYANAĞI KONGRE

Başkanlık Sistemi’nin en önemli temel örgütlerinden biri kongredir. Temsilciler meclisi ve senato olmak üzere iki gruptan oluşmuştur. ABD’de 438 milletvekili temsilciler meclisinde, 100 milletvekili de senato da görev yapar.

KONGRENİN YETKİLERİ

Kongre yasa yapmaya gücünü elinde bulunduran bir yapıdır. Senato ile uzlaşılırsa yasa yapılabilir. Bütçe, mali yasalar, hazine kontrolü yetkisindedir. Yaptırım güçlerinden biri de başkana istediklerini yapma konusunda mali destek sağlamlama şeklinde olabilir. İsterlerse başkana politikalarını gerçekleştirme için gereken finans desteğini vermeyebilir ve başkana engel olabilirler. Mali inisiyatife sahiptirler. Senato uluslararası antlaşmaları onaylar ve bazen bu hakkını onaylamama yönünde kullanabilir. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Başkan Wilson’un imzaladığı Versay Barış Antlaşması kongre tarafından reddedilmiştir. Kongre, Başkanı vatana ihanet, zimmetine para geçirme veya diğer cürüm ya da ağır suçlar nedeniyle itham edip, yargılayabilir. Bu suçların tespiti ve suçlunun cezalandırılması yetkisi Kongreye aittir. Temsilciler Meclisi hazırlık araştırmasını yapar. Senato da mahkeme vazifesini görür, ancak bu durumda senatonun başkanlığını Yüksek Mahkeme başkanı yapar. Suçluluğa karar verilebilmesi için 2/3 çoğunluğun sağlanması gerekir. En ağır karar başkanın görevine son verilmesidir.

YARGI ve YÜKSEK MAHKEME:

Yasayla görev ve yetkileri belirlenen yüksek mahkeme en yüksek yargı organıdır. Başkanlar çoğu zaman, Yüksek Mahkeme hâkimlerinin atamalarını yaparken kendi görüşlerini destekleyecek kişileri seçmektedirler. Bu durum sistemin açıklarından biri gibi görünüyor. Ancak atamalardan sonra, kendilerini seçen başkanla farklı kararlar veren hâkimlere çok sık rastlanmaktadır. Hâkimlerin böyle davranabilmeleri nin ardında yatan önemli gerekçelerden birinin ömür boyu seçilmeleri olduğu belirtilmektedir. ABD’de hâkimlerin büyük bir yargı hatta siyasi gücü vardır. Hükümlerini verirken yasalardan ziyade anayasaya dayanmakta, yani anayasaya aykırı buldukları yasaları tatbik etmeme hakları vardır. Yüksek Mahkeme aynı zamanda temyiz organıdır. Yüksek mahkeme yargıçları bir karara karşı çıkabilirler, ama karar alamazlar: denetlerler ama yönetemezler. Gelecek yazımda Başkanlık Sistemi’nin tartışılan yönlerinde buluşmak üzere esen kalın.