Çok eski bir Balkan kültürü olan Marteniçka (Martenitsa), 1 Mart tarihi ile beraber önem kazanmaktadır. Öyle ki, kırmızı ve beyaz olarak hazırlanan Marteniçka bileklikleri, Mart ayının sonuna kadar kollardan çıkartılmaz. Bu günde Bulgarlar yakınlarına ve arkadaşlarına “martenitsa” olarak adlandırılan sembolleri, yıl boyu sağlık ve güç dileğiyle hediye ederler. Âdete göre, martenitsalar kırlangıç veya leylek görünceye kadar taşınırlar. Peki, Marteniçka nedir? Marteniçka bilekliği nasıl yapılır? İşte, bazı bilgiler…

MARTENİÇKA NEDİR?

Martenitsa, 1 Mart’tan başlayarak martın sonuna kadar takılan, beyaz ve kırmızı yünden yapılan bir süstür. Baharın gelişi münasebetiyle geleneksel Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar. Çok eskilere dayanan Baba Marta, Bulgaristan’a has bir gelenektir. Bu günde Bulgarlar yakınlarına ve arkadaşlarına “martenitsa” olarak adlandırılan sembolleri, yıl boyu sağlık ve güç dileğiyle hediye ederler. Âdete göre, martenitsalar kırlangıç veya leylek görünceye kadar taşınırlar.

Bu bayram Bulgarcada “Çestita Baba Marta!” şeklinde kutlanır. Baba Marta – Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, evlere, ev hayvanlarına da takılırlar. Bu şekilde yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.

İlk martenitsalar, başka takı ve detaylar kullanmadan, sadece kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Bazı bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın veya gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.

Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın güzellik ve estetik duygusu daha geç dönemlerde martenitsalarda da kendini gösterir. Önceleri kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilir. Martenitsaların gelmiş geçmiş tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; “Pijo ve Penda” adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.

Martenitsalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.

MARTENİÇKA BİLEKLİKLERİ NASIL YAPILIR?

• Aldığınız kırmızı ve beyaz iplikleri, bileğinizin kalınlığına göre kesin.
• Daha sonra, beyaz ve kırmızı ipin uçlarını birbirine bağlayın.
• Düğüm noktası ortaya gelecek şekilde, bir elinizle kırmızın ipin boşta kalan kısmının ucundan kavrayın ve ipi gergin tutun.
• Diğer elinizle beyaz ipin boşta kalan ucundan tutun ve gerdirmeyi bırakmadan beyaz ipi saat yönüne doğru çevirin.
• İpi çevrilmekte zorlandığı anda gerdirmeyi bıraktığınızda kırmızı ve beyaz ipin birbirine dolandığını gördüğünüz zaman son aşama olarak diğer uca da düğüm atarak bilekliği kullanmaya başlayın.

Sabah