Osmanlı İmparatorluğu’nun hakim olduğu zamanlarda adı Cuma-i Bala (Bâlâ) idi. Bugünkü Türkçe ile Yukarı Cuma. Bulgar Komünist Partisi’nin kurucusu Dimitar Blagoev’in anısına adı Blagoevgrad yapılmış. Ama orası bizim için hala Cuma-i Bala. Osmanlı İmparatorluğu’nun Makedonya’yı fethi ile Anadolu’dan getirilen Atalarımızın yerleştirildiği ve şimdi Bulgaristan Devleti’nin sınırları içinde kalan bir Balkan şehrimiz.
SAYISIZ KAHRAMANLAR
Diğer tüm Balkan Şehirleri gibi sayısız kahramanlar, devlet adamları yetiştirmiştir Cuma-i Bala. Bu şehir aynı zamanda Sultan 2.Abdülhamit Han devrinde en uzun süre valilik yapmış bir insanın doğup büyüdüğü bir şehirdir. Buna tarih kitaplarında pek yer verilmemiştir. Verilmesi de gerekmemektedir. Çünkü Balkan tarihi, isimsiz hizmet insanları ile doludur ve onlar hizmetleri ile var olmuştur. Sözünü ettiğim kişi Cuma-i Bala’nın yetiştirdiği en büyük devlet adamlarından Müşir Arif Paşa. Kayıtlara geçen son adıyla “Edirne Vali Vekili ve 2.Ordu-yu Hümayun Müşiri Arif Paşa Hazretleri”. Arif Paşa, 1848 yılında Cuma-i Bala’da doğmuş ve Sultan 2.Abdülhamit Han zamanında (Asr-ı Hamidi) ordu kumandanlığı ve en uzun süre Müşirlik (Mareşal),Valilik ve Ordu Kumandanlığı yapmıştır. Adı tarihte çok yer almaz Arif Paşa’nın. Osmanlı İmparatorluğu’nun isimsiz kahramanları ve devlet adamları arasındadır. Sultan 2. Mahmud devrinde başlayan Osmanlı İmparatorluğu’nu modern ve merkezi bir devlete dönüştürmek için çok iyi eğitilmiş ve güvenilir memurlardan oluşan yönetici kadrosu oluşturulmaya başlanmasının meyvelerinden birisidir Arif Paşa. Bir hizmet adamı olduğu 61 yaşında teftiş için gittiği Hicaz’da görevi başında vefat etmesinden dahi anlaşılabilir. Arif Paşa, 1868 yılında Harbiye’den erkânı harp yüzbaşısı olarak mezun olmuş aynı okulda muallim muavini, İstanbul Öğretmen Okulu’nda Coğrafya muallimi, Erzincan ve Rumeli vilayetlerinde müfettişlik, İkinci Ordu Müşiri (Mareşal) ve Yaveri Ekrem tayin edilmiş uzun yıllar Edirne Valiliği yapmıştır. 1909 yılında Hicaz demiryollarını teftişe gittiği sırada vefat etmiştir. 1909 yılında Hicaz demiryollarını teftişe gittiği sırada görevi başında 61 yaşında iken vefat etmiştir. Sultan 2.Abdülhamit Han zamanında Arif Paşa kadar uzun süre Valilik yapan bir paşa çok azdır. Zamanında bazen yılda birkaç valinin değiştiği bir dönemde bu kadar uzun süre Valilik yapan bir insanın adının pek bilinmemesinin nedeni zamanın birçok valisi gibi sık sık Sadaret Kethüdası’na giderek boy göstermemesi, sadece işini yapması, hizmet etmekten adını duyurmaya vakti kalmamış olması olabilir mi?
GERİYE KALAN
Şimdi kendisinden geriye kalan hizmetleri, yetiştirdiği evlatları, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki kayıtları ve bir de Edirne’de bir sokaktaki 300 yıllık Amcazade Çeşmesi üzerindeki onarım kitabesinde yazanlardır. “Binüçyüz Yirmibir Seneyi Hicriyesinde Yaver-i Ekrem Hazret-i Şehriyarı Edirne Vali Vekili ve İkinci Orduyu Hümayun Müşiri Devletlu Arif Paşa Hazretleri tarafından tamir ve suyu isale ettirilmiştir.1321“ Ruhu şadolsun.
Geriye yetiştirdiği evlatlar bıraktı demişken, Gazetemiz yazarı ağabeyimiz Sayın Prof. Dr. Koray Başol’un, Müşir Arif Paşa’nın yeğeni olan İstiklal Madalyası sahibi Gazi Binbaşı Faik Başol’un oğlu Mülkiye Mezunu İzmir Belediye Başkanı, Vali ve Kaymakam Merhum Rebii Başol’un oğlu olduğunu da belirtmeden geçemeyeceğim. Balkan Türkleri Ülkesine “sessiz hizmet”e devam ediyor.