Avrupa Milletleri Federal Birliği(FUEN) Başkan Yardımcısı olarak geçen yıl Kiev ziyareti sırasında tanıştığım Ukrayna Gagavuz Birliği’nin ev sahipliğinde Nisan ayında Moldova’da Gagavuz Türklerini ziyaret etme imkanı buldum.
Bugünkü Moldova Cumhuriyeti’ne bağlı Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi başta olmak üzere Bulgaristan, Ukrayna, Romanya ve Yunanistan’da yaşayan Gagavuzlar, Ortodoks-Hristiyan olan bir Türk topluluğu. Gagavuzlar Oğuz kökenli bir Türk topluluğu, Gagavuz kelimesinin ise Gök-Oğuz’dan türediği düşünülüyor. Gagavuzlar, Balkanlar’a 11. yüzyılda göç eden Peçeneklerin soyundan geliyor. Gagavuz Türkçesi ise büyük ölçüde Türkiye Türkçesine, ağız olarak ise Balkan Türkçesine benziyor. Örneğin geçen yıla Batı Trakyalılar da Gagavuzlar da “bıldır” diyorlar. Elmaya biz “alma” diyoruz, onlar da öyle!
Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Moldova’ya bağlı özerk bir bölge. Gagavuzlar, Sovyetlerin dağılmasını takiben Moldova’nın bağımsızlığını ilan etmesinden sonra 1991’de kendi cumhuriyetlerini ilan ettiler, 1994’te Moldova Meclisi’nin çıkarttığı yasa ile ise Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi olarak özel hukuki statüye kavuştular. Bu yasaya göre Gagavuzlar kültür, bilim, eğitim, iskan, belediye hizmetleri, sağlık, spor, bütçe, ekoloji, finans ve ekonomi alanlarında yasa yapma imkanına sahipler. İtalya’nın Güney Tirol Özerk Yönetimi’ne benzer şekilde geniş kapsamlı özerkliğe sahip olan Gagavuzlar kendi bölgelerinde her türlü vergi toplama hakkına sahipler. Bu yönüyle de kendi bölgelerinin yönetiminde söz sahibi olan yine Gagavuzlar. Moldova’nın başkenti Kişinev’e yaptığım ziyarette Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi Başkanı olan Irina Vlah ve beraberindeki heyet ile tanışma imkanı buldum. Vlah ile görüşme öncesinde anavatanımız Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı’ndan bir heyetin de Vlah ile bir araya geldiğine tanık oldum.
HER NEREDE TÜRK YAŞIYORSA
Anavatanımızın “Her nerede Türk yaşıyorsa, biz de oradayız” anlayışı ile Gagavuzya’ya da geldiğini bizzat gördüm Anavatanımızın Gagavuzya’da Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ve diğer kamu kuruluşları aracılığı ile Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi ile işbirliği yaptığını öğrendim, ekonomik olarak da Türk yatırımcıların bölgede yatırımlarının olduğunu öğrendim. Gagavuz Yeri Başkanı ile yaptığımız görüşmede FUEN çatısı altında 2013 yılında kurulan FUEN Türk Azınlıkları/Toplulukları Çalışma Grubu’nun (TAG) beşinci yıllık toplantısını Gagavuzya’da düzenleme kararı aldık. FUEN’e üye Türk azınlıkları/toplulukları olarak sonbaharda Gagavuzya’da gerçekleştireceğimiz bu toplantıda Gagavuzlar ile tanışma, Gagavuz Türklerinin tarihini ve kültürünü yakından tanıma imkanı bulacağız. Gagavuz kardeşlerimizin tarihlerini, örf ve adetlerini ve kültürünü yerinde görerek öğrenmeyi şimdiden sabırsızlıkla bekliyorum. Bu vesile ile Batı Trakya Türklerinin ve tüm İslam aleminin yaklaşan Ramazan ayını tebrik eder, Ramazan ayının tüm inananlara bolca huzur ve bereket getirmesini temenni ederim.