İklim krizi yangın rejimini değiştirirken orman yangınları ısınmayı artırıyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – Antalya’nın Manavgat ilçesinde 28 Temmuz 2021’de başlayan ve geniş bir alana yayılarak 140 bin hektar orman alanını yok eden yangının yıl dönümünde AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Tolunay, hava sıcaklıkları ve iklim olaylarının çok süratli halde değiştiğini, bu halde devam ederse 2100 yılında dünyanın ortalama sıcaklığının 1850’ye nazaran 4,5-5 derece daha sıcak olabileceğini ve iklim değişikliğinin nedenlerinden birinin ormansızlaşma olduğunu söyledi.

Ormanları ve sulak alanları iklim değişikliğiyle uğraşta en büyük müttefikler halinde nitelendiren Tolunay, bilhassa 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ormanların süratli bir halde yok edilerek tarım alanlarına, hayat alanlarına, meralara ve maden alanlarına dönüştürüldüğünü anlattı.

İnsan aktifliği sonucu atmosfere verilen sera gazı emisyonlarının 1850’den bu yana 3’te 2’sinin fosil yakıtlardan, 3’te 1’inin ise ormansızlaşma ve arazi kullanım değişikliklerinden kaynaklandığını belirten Tolunay, “Biz aslında ormanlara ve öteki ekosistemlere ziyan vererek kendi bindiğimiz kolu kesiyoruz. Ormanlar, doğal ekosistemler küçüldükçe bunların her yıl atmosferden alarak biriktirdiği karbondioksit ölçüsü azalır. Ormanların depoladığı karbon ölçüsünün daima azaldığını söyleyebiliriz. Net olarak son 30 yılda dünyada 178 milyon hektar civarında bir alan ormansızlaştı, yani biz doğal müttefiklerimizi yok ediyoruz.” diye konuştu.

Ormanların tuttuğu ve yangın sırasında meydana gelen karbon ölçüsünün alandaki ağaç sıklığına, orman altındaki ot, kuru yaprak üzere organik birikintilere nazaran değişiklik gösterdiğini ve buna nazaran hesaplandığını bildiren Tolunay, Türkiye’deki orman alanlarının karbon tutma ve yangın sırasındaki emisyon sayıları ile Manavgat yangınının sonuçlarına ait şu bilgileri verdi:

“1 hektarlık ormanda seyrek ölçüde ağaç varsa, ortalama ağaçlarda yaklaşık 40 ton kadar karbon vardır. Meyyit örtü, ölmüş organik gereçlerde de 10 ton civarında karbon vardır, toprakta da 50-60 ton kadar karbon olur. Münasebetiyle 1 hektarlık orman alanında 100-110 ton civarında karbon olabilir, yangın sırasında 50-60 tonluk kısmı yanabilir ve çok şiddetli bir yangında 150-200 ton kadar karbondioksit emisyonu oluşabilir. Manavgat’ta yangın çok geniş alanlara yayıldı ve aşağı üst 15 gün sürdü. Sera gazı emisyonları olarak hesaplandığında 2021’deki büyük yangın sonucunda 9,3 milyon ton karbondioksit, 27 bin ton metan ve 1,5 ton kadar diazot monoksit emisyonu oluştu. Türkiye’nin 2021 yılında toplam sera gazı emisyonu 564 milyon tondu. Yangında bu gazlar dışında 379 bin ton karbonmonoksit, 13 bin ton azot oksit, 2 bin 600 ton kükürtdioksit, 33 bin tonu 2,5 mikron çapından küçük 62 bin ton partikül husus, 3 bin ton civarında da siyah karbon olarak isimlendirilen is ve kurum atmosfere yayıldı.”

“Temel strateji yangının çıkmasını engellemek olmalı”

Tolunay, Türkiye’de yağışlı ılıman bir kış yaşanmasına neden olan El Nino’nun ormanlarda daha fazla ot büyümesine neden olarak yanıcı yükü artırdığı ve bunun da yangın sayısının yükselmesine taban hazırladığı ihtarında bulundu.

Yangınların çıktığı periyotların, tarihlerin, çıkış biçimlerinin ve yayılma durumlarının yangın rejimi olduğuna, daha sıcak ve kurak kaidelerde çıkan yangınların çok süratli büyüdüğüne ve geniş alanlara yayıldığına değinen Tolunay, “Ege ve Akdeniz’de yangın dönemi mayıs-ekim ayları ortasıydı, artık nisan ayından itibaren büyük yangınlar çıkmaya başlıyor, neredeyse yılın 6 ayına yayılmaya başladı. Karadeniz’de ise bu tarihler kış devrinden itibaren, bilhassa kurumaya neden olan lodos tesirli olduğunda oluyor. Bu nedenle orman yangını rejiminin değiştiğini söylüyoruz. Yangın çıktıktan sonra denetim etme talihiniz zorlaşıyor, orman yangınlarının yeni normali bu, 10-20 yıl evvelki orman yangınlarına müdahale anlayışımızın değişmesi gerekiyor.” yorumunu yaptı.

Orman yangınlarının ana kaynağının beşerler olduğu ve ormanda ne kadar fazla insan yaşamaya başlarsa yangın tehlikesinin de o kadar artacağı tespitini paylaşan Tolunay, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Artık iklim değişikliğiyle birlikte yeni bir yangın rejimine geçtik. Temel stratejimiz artık yangın çıkmasını engellemek olmalıdır. Büyük bir yangın çıktığı vakit bunu söndürmek, uzmanlık ve özel bilgi gerektirir. Yangınla çabada yalnızca helikopter ve uçak sayısına odaklanmak yerine, orman ve içinde yaşayan vatandaşların yangın konusunda şuurlu olduğu bir stratejiye muhtaçlık var. Orman yangınları yalnızca ağaçları değil birçok canlıyı da yok eder. Bu nedenle vatandaşları yangın konusunda daha fazla bilinçlendirmek ve eğitmek gereklidir.”

Muhabir: Gülseli Kenarlı