Mavi Vatan, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’deki sınırların belirlendiği alanı ifade eder. 2000’li yıllarla birlikte bu kavram ortaya çıkmıştır. Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye, tarihin başından bu yana jeopolitik konumu nedeniyle önemli bir yere sahip oldu. Mavi Vatan, Türkiye’nin denizlerdeki çıkarlarını koruyan bir doktrindir.
MAVİ VATAN NEDİR?
Türkiye’nin tüm deniz yetki alanları (iç sular, karasuları, kıta sahanlığı, Münhasır ekonomik Bölge) akarsu ve göllerini kapsayan kavramdır. Mavi Vatan, tam anlamıyla, 26-45 doğu boylamları ve 36-42 kuzey enlemleri arasındaki ana vatan üzerindeki stratejik egemenliğin denizler ve deniz diplerindeki uzantısıdır. 25-45 doğu boylamları ve 33-43 kuzey enlemleri arasında kalan tatlı ve tuzlu su kitlesi üzerindeki yetki ve ilgi alanların adıdır.
Mavi Vatan, Türkiye Cumhuriyeti’nin Karadeniz, Akdeniz ve Ege’de ilan ettiği deniz yetki alanlarını (karasuları, kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge) kapsayan doktrin.
Türkiye’nin 21. yüzyılda devleti ve halkı ile denizcileşmesinin sembolüdür. Aynı zamanda bir doktrin olan Mavi Vatan, Türkiye’nin uluslararası hukuktan meşruiyetini alan deniz yetki alanlarına hakimiyet ile bu alanları jeopolitik, siyasi, diplomatik, askeri ve ekonomik düzeylerde etkileyecek karadaki ve havadaki oluşumları tetikleyecek yetenek ve iradeyi gerekli kılar.
TÜRKİYE KARASULARI KAÇ MİL?
Jeopolitik konum olarak önemli bir noktada bulunan Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili verimli topraklara sahiptir. Karadeniz, Ege, Akdeniz ve Marmara olmak üzere önemli su kitleleri ile çevrilidir.
Ülkenin karasuları ise 15.5.1964 tarihli Karasuları kanunu ile 6 deniz mili olarak belirlenmiştir. Kanunda karasularını geniş tutan komşulara karşı aynı genişlik uygulanması esası kabul edilmiştir. Uluslararası Deniz Hukuku anlaşmasının 12 mile kadar genişliğe izin vermesi üzerine 1964 yılına ait kanunda değişikliğe gidilmiştir. 20.05.1982 yılında çıkarılan 2674 Karasuları kanunu ile Karasularının 6 mil olması esası kabul edilmiştir. Bakanlar kuruluna bazı denizlerde hakkaniyet ilkesine uyularak karasuların genişliğini 6 milin üzerine çıkarma yetkisi verilmiştir.
TÜRKİYE KARA VE DENİZ YÜZ ÖLÇÜMLERİ
Türkiye’nin toplam yüz ölçümü 1.245.562 km2 olarak biliniyor. Diğer yandan kara yüz ölçümü 783.562 km2, deniz yüzölçümü ise 462.000 km2’dir.
Arka plan
1947 yılında dönemin ABD Başkanı Truman, ABD’nin batısında yapılacak petrol arama ve çıkarma işlemleri için kıta sahanlığı olarak adlandırılan, ülkelerin deniz yetkilerini tanımlayarak denizlerin de ülkelerin bir parçası olduğunu kabul eden bir anlayışı ortaya attı. 1958’de, Cenevre Deniz Hukuku Sözleşmesi ile resmîleşen kıta sahanlığı kavramı[3] Mavi Vatan doktrininin zeminini hazırladı.
2 Mart 2004’te BM’ye verilen nota ile Türkiye, bazı batı bölgelerinde egemenlik hakları olduğunu ilk kez iddia etti. BM’ye verilen 4 Ekim 2005 tarihli notada ise 32o 16” 18′ ila 28o Doğu boylamı arasında, 34o Kuzey enleminin kuzeyinde kalan deniz alanlarının kendi kıta sahanlığı olduğu ve 28o Doğu boylamının batısında, Ege Denizi’ndeki Türkiye ile Yunanistan kıta sahanlığı sınırının Akdeniz’e ulaştığı noktaya kadar uzanacağı bildirildi ve 2006’da Türk Deniz Kuvvetleri bölgede Akdeniz Kalkanı Harekâtı’nı başlattı.
Mavi Vatan ismi, ilk defa 14 Haziran 2006 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda düzenlenen Karadeniz ve Deniz Güvenliği konulu sempozyumda Cem Gürdeniz tarafından ortaya atıldı. Cihat Yaycı tarafından geliştirilen kavram 2010’da Temel Deniz Hukuku kitabında kayda geçirildi. Mavi Vatan, 2015 yılı sonrasında Türkiye’nin deniz alanlarında askeri güce dayalı strateji yürütmesinde etkin rol oynadı ve 2019’da, Türkiye tarihinde ilk defa eş zamanlı olarak Karadeniz, Ege ve Akdeniz’de Mavi Vatan Tatbikatı yapıldı.
Türkiye-Libya MEB anlaşması
Türkiye ile Libya arasında gerçekleşen deniz yetki alanlarının sınırlandırılması anlaşması, Mavi Vatan doktrinin somut adımlarından biridir.
27 Kasım 2019 tarihinde, Türkiye hükümeti ile Libya hükümeti arasında Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına lişkin mutabakat muhtırası İstanbul’da imzalandı ve Türkiye’de, 7195 sayılı kanunla uygun bulundu. 7 Aralık 2019’da Resmi Gazete’de yayımlanarak iç hukukta yürürlüğe girdi. Libya’da ise 6 Aralık 2019’da onaylanarak Libya iç hukukunda yürürlüğe girdi. BM’ye bildirilmesiyle dünyaya ilan edilen bu anlaşma sayesinde Libya ile Türkiye denizden komşu oldu.
Haberler.com
