Mithras Tapınağı’nda kapalı ayinlere katılanların konakladığı alan bulundu

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

DIYARBAKIR (AA) – İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında yer alan, Roma İmparatorluğu periyodunda “askeri yerleşim” olarak kullanılan Zerzevan Kalesi, kentin değerli turizm bedelleri ortasında.

Askeri yerleşimde, dünyada bulunan son Mithras tapınağının ortaya çıkarıldığı kale, bilimsel kazılarla tarihe ışık tutuyor.

UNESCO Dünya Miras Süreksiz Listesi’nde yer alan tarihi kalede, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Valilik, Diyarbakır Müzesi, Çınar Kaymakamlığı ve Dicle Üniversitesinin katkılarıyla 2014 yılında başlatılan hafriyat çalışmaları sürüyor.

Bugüne kadar 60 dönüm alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, idare binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı, yer altı kilisesi, 400 kişinin sığacağı yer altı sığınağı, konutlar ve bâtın geçitler, milattan sonra 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesiyle ehemmiyetini kaybeden, periyodun Mithras dinine ilişkin yer altı tapınağı ve birçok eser gün ışığına çıkarıldı.

Bu yıl başlayan hafriyatlarda Mithras Tapınağı’na kapalı dini merasim ve ayinler için gelen davetlilerin konakladığı alana ulaşıldı.

“Dünyada bulunan son Mithras kutsal alanı”

Kazı Lideri Doç. Dr. Aytaç Coşkun, AA muhabirine, Zerzevan Kalesi’nde 10 yıl evvel hafriyat çalışmalarına başladıklarını belirterek, bu yıl kalenin en değerli alanı olan Mithras kutsal bölgesinde hafriyatları sürdürdüklerini söyledi.

Mithras kutsal alanının 2017’de tesadüfen bulunduğuna değinen Coşkun, bu bölgede kazılara başladıklarında Mithras inancına ilişkin bir yapının olduğunu bilmediklerini tabir etti.

Coşkun, bunun çok değerli bir keşif olduğuna işaret ederek, şöyle dedi:

“Çünkü Roma İmparatorluğu’nun Doğu hududundaki birinci kutsal alan. Dünyada bulunan son Mithras kutsal alanı. Mithras, Roma İmparatorluğu’nun ezoterik ve gizem inancıdır. Merasim ve ayinleri saklıdır. Bütün bu bilinmeyen merasim ve ayinler Zerzevan Kalesi’nde yer altındaki yapı ve tapınaklarda gerçekleştiriliyor. Hafriyatlarda yılın makul periyotlarında Roma İmparatorluğu’nun farklı yerlerinden gelen ve ezoterik inanca mensup ‘Mithras’çıların kaldıkları yerleri bulduk. Hafriyatları bu alanda sürdürüyoruz. Çalışmaları bilim dünyasına sunacağız.”

“Her ülkeden kutsal alanı görmeye gelenler var”

Daha evvel tarihi kalede Mithras inancına ilişkin tapınak, yer altı yapısı ve anıtsal girişin bulunduğunu anımsatan Coşkun, Zerzevan Kalesi’nin en değerli yapısının Mithras kutsal alanı olduğuna dikkati çekti.

Buradaki kazılarla, hakkında hiçbir yazılı evrak olmayan bu gizemli inançla ilgili bilgilere ulaşıp, bunları bilim dünyasına sunduklarını lisana geçiren Coşkun, konaklama yapılan alandaki çalışmaları ise yıl sonuna kadar tamamlamayı planladıklarını aktardı.

“1900 yıllık Mithras kutsal alanında Roma İmparatorluğu’nun farklı noktalarından gelerek bilinmeyen merasim ve ayinlere katılan Mithras’çıların konakladıkları yerleri bulmanın heyecanını yaşıyoruz.” diyen Coşkun, Zerzevan Kalesi’nde en çok merak edilen bu alanda çalışmaları ağırlaştırdıklarını belirtti.

Coşkun, “Amerika, İngiltere, İsviçre, Japonya, Rusya başta olmak üzere her ülkeden Mithras kutsal alanını görmeye gelenler var. Buraya gelen ziyaretçiler Roma İmparatorluğu sonları içerisindeki en eski ezoterik inancın yaşandığı bölgeyi görmeye geliyorlar. Bölgenin ve ülkenin turizmi açısından bu çok değerli.” diye konuştu.

Zerzevan Kalesi ve Mithras Tapınağı

Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık dorukta bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara ortasında stratejik bir noktada yer alıyor.

Konumu prestijiyle bütün vadiye hakim olan, antik ticaret yolu üzerindeki kale, geniş bir alanı denetim altında tutuyor. Roma hudut garnizonu pozisyonundaki kale, Romalılar ve Sasaniler ortasında büyük uğraşlara sahne oldu.

Tarihi, Asur periyoduna (MÖ 882-611) kadar giden yerleşimde, Roma devrinde, MS 3. yüzyılda asıl askeri yerleşim inşa edildi, 639 yılına İslam ordularının fethine kadar kesintisiz kullanıldı.

Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (MS 491-518) ve Justinianos I (MS 527-565) devirlerinde onarılarak, kimileri ise tekrar inşa edilerek mevcut haline getirildi.

Zerzevan Kalesi’nin kuzeyinde yer alan Mithras tapınağı ise yer altına ana kaya oyularak inşa edildi. Yapının doğu duvarında ana kayaya oyulmuş sütunlar, ortada büyük, yanlarda ise iki küçük niş bulunuyor.

“Mithras” güneş rabbi diye biliniyor ve ışığın, savaşın, adaletin, inancın simgesi olarak MS 2. ve 3. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nda epey yaygınlaşıyor, MS 4. yüzyılda ise Hıristiyanlığın yayılmasıyla yasaklanıyor.

Gizem dini Mithras, Roma’nın hükümran olduğu bütün topraklarda bilhassa askerler, tüccar ve aristokratlar ortasında epey yaygınlaşıyor.

Dinsel merasimleri zımnî ve dışarıya büsbütün kapalı. Yalnızca erkeklerin kabul edildiği bu dine katılanlar yedi kademeden geçiyor. Merasimler yer altında mağaralarda yahut tapınaklarda gerçekleştiriliyor.

Muhabir: Aziz Aslan