Sera gazı tesiri sıcaklık rekorlarını tetikliyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – AA’nın fosil yakıtlarla ilgili belge haberinin ikinci kısmında, fosil yakıtların sıcaklıklara tesiri, Türkiye’deki fosil yakıt tüketimi ve bu tüketimin azaltılmasına yönelik çalışmalar ele alındı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Türkiye’nin sera gazı emisyonu istatistiklerine nazaran, 2021’de 572 milyon ton olan karbondioksit eş kıymeti, 2022’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 2,4 azalarak 558,3 milyon ton karbondioksit eş bedeli olarak hesaplandı. Kişi başı toplam sera gazı emisyonu 2021’de 6,8 ton karbondioksit eş kıymeti iken 2022’de 6,6 ton karbondioksit eş kıymeti oldu.

Sera gazı emisyonlarının 2022’deki dağılımına bakıldığında birinci sırada yüzde 79,1 ile karbondioksit, ikinci sırada yüzde 12,9 ile metan, üçüncü sırada yüzde 6,1 ile nitröz oksit, dördüncü sırada yüzde 1,9 ile florlu sera gazları bulunuyor.

Toplam sera gazı emisyonlarında 2022’de karbondioksit eş pahası olarak en büyük hissesi yüzde 71,8 ile güç kaynaklı emisyonlar alırken bunu, sırasıyla yüzde 12,8 ile tarım, yüzde 12,5 ile endüstriyel süreçler ve eser kullanımı ve yüzde 2,9 ile atık kesimi takip ediyor.

Enerji bölümü kaynaklı emisyonlar 2022’de bir evvelki yıla oranla yüzde 1,4 azaldı ve 400,6 milyon ton karbondioksit eş pahasına ulaştı. Endüstriyel süreçler ve eser kullanımına bağlı emisyonlar 2022’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 6,4 azalarak 69,9 milyon ton karbondioksit eş kıymeti ölçüldü.

Tarım kesiminin neden olduğu emisyonlar 2022’de bir evvelki yıla kıyasla yüzde 5,1 azalarak 71,5 milyon ton karbondioksit eş pahası hesaplandı. Atık kesiminden kaynaklanan emisyonlar bir evvelki yıla nazaran yüzde 5,5 artış göstererek 16,3 milyon ton karbondioksit eş pahasına ulaştı.

Toplam karbondioksit emisyonlarının 2022’de yüzde 32,6’sı elektrik ve ısı üretiminden olmak üzere yüzde 86,6’sı güçten, yüzde 13,1’i endüstriyel süreçler ve eser kullanımından, yüzde 0,3’ü tarım ve atık dallarından ortaya çıktı. Metan emisyonlarının yüzde 60,5’i tarım, yüzde 19,9’u güç, 19,6’sı atık, yüzde 0,02’si endüstriyel süreçler ve kullanımından, nitröz oksit emisyonlarının ise yüzde 77,9’u tarım, yüzde 11,2’si güç, yüzde 6,2’si atık ve yüzde 4,6’sı endüstriyel süreçler ve eser kullanımından kaynaklandı.

Türkiye’nin iklim değişikliğiyle çabada uyguladığı metotlara ve karbon azaltım siyasetlerine ait AA muhabirinin sorularını yanıtlayan İklim Değişikliği Lideri Prof. Dr. Halil Hasar, iklim değişikliğinin insanlığın karşı karşıya olduğu en öncelikli sıkıntılardan biri olduğu değerlendirmesinde bulundu.

Sanayi İhtilali’nden sonra makineleşmenin getirdiği sebep sonuç bağına dayalı olarak üretim ve tüketim istikrarının bozulduğunu belirten Hasar, “20. yüzyılın ortalarından itibaren süratle artışa geçen sera gazı emisyonları, günümüze kadar 4 kattan fazla artış gösterdi. Emisyonlar, Kovid-19 salgını sürecinde düşüş yaşamış lakin çabucak sonra tarihin en yüksek düzeyine gelmiştir. Emisyonlardaki artışın temel nedenleri global ölçekte artan kentleşme ile birlikte endüstriyel ve ziraî faaliyetlerdeki büyüme ve bu büyüme ile hakikat orantılı olarak fosil yakıtlara dayalı güç kullanımındaki artıştır.” dedi.

Sera tesiriyle en sıcak yıl yaşandı

Sera gazlarının olumsuz tesiriyle dünyanın daha fazla ısındığını söz eden Hasar, bu ısınmanın mevsimlerin değişimine, bu değişimin ise fevkalâde hava olaylarına neden olduğunu kaydetti.

Atmosferdeki sera gazı oranının 4’te 3’ünün karbondioksitten oluştuğunu aktaran Hasar, şöyle devam etti:

“İnsan faaliyetleri sonucu tetiklenen iklim değişikliği, fosil yakıtlara dayalı güç kullanımı, sanayi ve arazi kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan başta karbondioksit ve metan olmak üzere çeşitli gazların atmosferde birikerek sera tesirine yol açmasıyla oluşur. Sera tesiri sonucu dünyada 2023 yılı en sıcak yıl olarak kaydedilmiş ve global ortalama sıcaklık endüstrileşme öncesi periyoda nazaran 1,45 derece artış göstermiştir. İklim değişikliği nedeniyle farklı ekosistemlerin doğal döngülerinde bozulma, biyoçeşitlilik kaybı, deniz düzeylerinin yükselmesi, çok hava olayları üzere olumsuz tesirler ortaya çıkmıştır. Paris İklim Mutabakatı’yla global ısınmayı 1,5 derece ile hudutlu tutmayı hedefliyoruz.”

İklim değişikliği kaynaklı afetlerin toplam doğal afetlerin yüzde 91’ini oluşturduğunu, Dünya Meteoroloji Örgütünün (WMO) 1970-2019 periyodu datalarına nazaran kuraklık, fırtına, sel ve çok yüksek sıcaklığın dünyadaki birinci 10 afet sıralamasında en fazla can kaybına yol açanlar ortasında bulunduğunu söyleyen Hasar, dünyada iklim değişikliğinin de tesiriyle son 40 yılda kuraklık olaylarının iki katına çıktığını ve kuraklığın coğrafik dağılımının da genişlediğini bildirdi.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından mevcut siyasetlere dayalı hazırlanan senaryolarda, 2100’e kadar global sıcaklık artışının 4,4 dereceyi bulabileceğinin iddia edildiğini anlatan Hasar, “Artık insanlığın yarısı, en az yılda bir defa su sıkıntısıyla direkt karşılaşıyor. Yüksek sıcaklıklar ve şiddetli kuraklık nedeniyle pek çok salgın çok daha süratli yayılıyor. Yeniden sıcaklık nedeniyle su krizi giderek derinleşiyor, sağlıklı besine ulaşım günden güne zorlaşıyor. IPCC raporlarına nazaran, iklim değişikliğine bağlı olarak göçün bir cins ahenk sağlama aracı olabileceği belirtiliyor. Dünyada 4 milyara yakın insan iklim krizine karşı en kırılgan bölgelerde yaşıyor. Bu kadar insanın kitlesel bir göçe başlaması nelere yol açar, lütfen bir an için tahayyül edin.” diye konuştu.

Türkiye’nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne (BMİDÇS) taraf olarak iklim değişikliği ile uğraşını hızlandırdığını ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ortaya koyduğu 2053 Net Sıfır Emisyon ve Yeşil Kalkınma Amaçları’nı açıkladığını hatırlatan Hasar, geçen yıl nisan ayında Türkiye’nin birinci Güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanı’nın (NDC) sunulduğunu, Türkiye’nin 2030’a yönelik emisyon azaltım gayesinin yüzde 21’den yüzde 41’e yükseltildiğini lisana getirdi.

Türkiye’nin yenilenebilir güçteki gücü yükselişte

Türkiye’de ulusal emisyonlarda en büyük hissesi alan güç dalında 2002’den bu yana yenilenebilir güç kapasitesinin 5 kattan fazla artırılarak 12 gigavattan 64 gigavata yükseltildiğini, toplam elektrik kurulu gücü içerisinde yenilenebilir güç hissesinin da yüzde 38’den yüzde 58’e çıkarıldığını vurgulayan Hasar, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Güneş enerjisi kurulu gücü son 10 yılda 74 kat artırılarak 0,2 gigavattan 15 gigavata, rüzgar enerjisi kurulu gücü ise 4,5 gigavattan 12,2 gigavata yükseltilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisimizde çalışmaları devam eden İklim Kanunu ile ulusal iklim hareketinin yasal altyapısını güçlendirmeyi ve bu kapsamda ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının misyon ve sorumluluklarını belirlemeyi amaçlamaktayız. Yine İklim Kanunu ile Türkiye’de bir Ulusal Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulmasını da hedefliyoruz. Türkiye olarak, 2053 net sıfır gayemiz doğrultusunda Uzun Devirli İklim Stratejisi’ni (LTS) hazırlıyoruz, COP29’da Birleşmiş Milletlere sunacağız.”

Muhabir: Yeşim Yüksel