Babalar, abdallar, dervişler, alperenlerdi onlar: Osmanlı akınlarıyla geldiler. Kırıla çoğala vardıkları bu dağlık ve erişilmez diyarı yurt bildiler. Hoşgörü, adalet, kardeşlik ve insan sevgisiyle çiçeklenmiş Hünkar Hacı Bektaş Veli’den miras kültürlerini, Arnavut ruhuyla yoğurdular. Halkın çoğunluğunun Müslümanlığı seçmesinde büyük rol üstlendiler. Yasaklı yıllardan sonra, tekkelerine kavuşan Arnavutluk Bektaşileri, ülkenin kültür hayatına yeniden yön vermeye başladılar. Düğünden ölüme hayatın her alanında kendini gösteren Bektaşi gelenekleri, özellikle de dini motifler taşıması açısından önemli kabul edilen Tomor Dağı, bir diğer adıyla da Ali Abbas törenlerinde kendini daha farklı bir şekilde ortaya koymaktadır. 1991 yılı itibariyle her sene Ağustos ayının son haftasında, Bektaşilik dünyası için son derece önem taşıyan Tomor Dağı Şenlikleri’ne katılan Bektaşiler düğün havasında bu haftayı kutlamaktadırlar. Ayine katılır gibi törene katılan kadınlar “tennure” denilen yere kadar uzun, cepsiz, ilik düğmesiz beyaz bir elbise giyiyorlar. Boyunlarına, tarikata girişi simgeleyen “teslim taşı”nı asıyorlar. Erkekler ise derviş mertebesine kadar sadece “ arakiye” isimli beyaz bir takke takıyorlar. Derviş, baba ve dedebabanın giysisi, kadınlarınki gibi beyaz “tennure” ye ek olarak hırka, taç, motifli renkli bel kuşağı, kuşak üzerinde cilbent, pahlenk taşı, kamberiye ve boyunda teslim taşından oluşuyor. Dervişler beyaz keçeden yapılı altı 4, üstü 12 dilimli taç takıyor. Babaların tacında “destar” denen yeşil bir bant bulunuyor. Halife ve dedebabaların taçlarında ise,”taylasan” adında bir parça sarkar. Dedebabalar, beyaz tennurenin üzerine aynı renkten yahut çoğunlukla yeşil bir cüppe veya kaftan giyerler.

BİR DÜĞÜN MİSALİ

Dünya Bektaşilerini bir düğün evinde toplanır gibi bir araya getiren bu yılki şenliklerde on binlerce Bektaşi’nin katılımı ile Tomor Dağı Efsanesi bir kez daha yaşanmış oldu. Deniz seviyesinden 2000 metre yüksekte bulunmasına rağmen, zor yol şartlarına rağmen birbirleri ile adeta yarışır gibi Tomor Dağı zirvesine çıkan insanlar renkli kıyafetleri gökkuşağı gibi Bektaşilerin bu özel gününe farklı bir anlam kattılar. Yıl boyunca özenle sadece bu gün için besledikleri kuzularla dağa tırmanan Bektaşiler, bu günün önemine adak olarak kestikleri kuzuları, bir taraftan pişirmenin diğer taraftan da Bektaşi dedelerinin ellerini öpmek hayır duasını almak için bir birleri ile yarıştılar.

Arnavutluk’un önemli şehirleri arasında yer alan Berat’ın doğusuna düşen Tomor Dağı’nın zirvesinde Ali Abbas’ın makamı, bugüne önem katarak, Bektaşilerin ziyaret yeri olarak kabul edilmektedir. Kerbela Sancaktarı Ali Abbas’ın Hz. Ali’nin oğlu, imam Hasan ile imam Hüseyin’in üvey kardeşi olduğu, Kerbela katliamından kurtulup Berat’a gelip yerleştiği ve kutsal Tomor Dağı’nı mekan tuttuğu söylenir.

600 YILDIR KUTLANIYOR

Tomor Dağı Şenlikleri yaklaşık 600 yıldır kutlanmaktadır. 600 sene önce Şeyh Ali Abbas ve müritleri olan Sarı Saltuk, Hacı Baba, Asım Baba ve Shemeni Baba’nın bu topraklarda canla başla hoşgörü ve barışın yayılması için çaba sarf ettikleri, dilden ile anlatılmaktadır. Şenlikler dolayısıyla Tomor dağına gelen Bektaşiler, bu geniş alanı adeta bayram yerine çeviriyor,  türbe ziyaretlerinde bulunarak adak mumları yakıyorlar. Diğer bir taraftan adak olarak kesilen kuzular pişirilirken başka alanlarda da müzik eşliğinde halay çekilerek halk oyunları oynanıyor. Havanın kararmasıyla, yorgun düşen Bektaşiler, dağda kaldıkları çadırlarına birer birer çekilirken, yeni bir sabah için kutlamalara kalınan yerden başlamanın heyecanını yaşıyorlar. Beş gün süren kutlamaların sonunda on binlerce insan arabalarına koyularak, bir sonraki Tomor Dağı Şenlikleri’nin hayali ile evlerinin yolu tutuluyor. Yüzlerdeki mutluluk gönüllere huzur olarak inmiş, ruhlarda aynı mekanda birlik içerisinde olmanın coşkusu yakalanmıştır. Dini inançların getirdiği hoş görünün dünyadaki tüm kavgaları sona erdirmesi dileği ile daha nice şenliklere…