Türkiye’de yapay tohumlama

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Döllenme ve gebelik için uygun tekniklerle erkek hayvanlardan alınan spermanın, mekanik yollarla ve uygun araç-gereçler yardımıyla dişi üreme kanalına koyulması işlemine yapay
tohumlama denir. Yaygın olarak sığırlar da kullanıldığı gibi domuz, koyun, keçi, at ve tavuk yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır.

Evcil hayvanlarda yapay tohumlama alanındaki ilk çalışmalar İtalyan Fizyolog L. Spallanzani tarafından 1780 yılında köpekler üzerinde denenmiş ve başarılı sonuçlar alınmıştır. (Sevinç, 1984) Sığır, koyun ve kanatlılarda başarılı yapay tohumlama denemelerini ilk uygulayan bilgin 1912 yılında Rus E. Ivanov olmuştur (Götze, 1949).
20. Yüzyılın başlarında yapay vajinanın geliştirilmesi ve 1931 yılında Moskova’da merkezi Yapay Tohumlama Enstitü’sünün kurulmasıyla birlikte koyunlarda yapay tohumlama büyük bir ivme kazanmış, 1932 yılında tohumlanan koyun sayısı hemen hemen yarım milyonu bulmuştur. 1936 yılında tohumlama istasyonu sayısı 8 bine, tohumlanan koyun sayısı ise 6,5 milyona ulaşmıştır.1950 yılından sonra Küçükbaş hayvan tohumlama tüm Dünyada gelişme göstermeye başlamış, Balkan, Akdeniz ve Okyanusya ülkelerinde önemli gelişmeler
gözlenmiştir. Türkiye de ise yapay tohumlama uygulamasının tanınması ve uygulanması 1925 yılında Rus bilim adamı Mihailov’un Karacabey Harası’nda Türk veteriner hekimlerine yöntemin atlarda uygulanışını ve özelliklerini göstermesiyle başlamıştır. Atlarda bu uygulamanın başarılı sonuçlar vermesi üzerine koyun ve sığırlarda da denenmiş ve oldukça başarılı sonuçlar alınmıştır. Örneğin 1936’da Bursa’da 2 taşınabilir, 8 adette sabit tohumlama istasyonunun çalışmaları sonucunda 20 bine yakın koyun tohumlanmıştır. Bu sayı, halk elindeki
koyunların merinoslaştırılma çalışmaları sırasında 1968 yılında 271 bini geçmiştir (Sevinç, 1984).

Ancak ülkemizde hayvancılığın geliştirilmesinde zaman zaman başvurulan yapay tohumlama uygulamalarında bir süreklilik sağlanamamıştır. Ekonomik, sosyal ve teknik birçok neden yüzünden uygulamalar ya tamamen son bulmuş, yada sınırlı düzeyde kalmış ve başarı oranı yüksek olmamıştır. Bugün ne yazık ki Tarım Bakanlığı verilerine göre kayıtlı tohumlanan küçükbaş hayvan sayısı yoktur ve yapay tohumlama sadece üniversiteler ya da kimi araştırma kurumlarında sınırlı kalmıştır. Birim başına düşen verimi artırmak ve yüksek verimli ırkların devamlılığını sağlamak hayvansal üretimin artırılması için oldukça önemlidir. Bu amaçla 1980 yılında 226 bin baş sığır suni tohumlama yolu ile tohumlanmışken 1997 yılında bu rakam
728 bin 120, 1998 yılında 723 bin 218, 1999 yılında da 692 bin 153 baş olmuştur. Ancak, 1999 yılında yurt içinde üretilen 1 milyon 570 bin 325 doz ve yurt dışından ithal edilen 357 bin
987 doz, toplam 1 milyon 928 bin 312 doz, sperma miktarına bakıldığında yurt içinde yapılan suni tohumlama rakamının 1 milyon başa ulaştığı görülecektir.
Ülkemizde yapılan suni tohumlamada kullanılan spermanın büyük bir kısmı Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’na bağlı olarak çalışan Halkalı, Lalahan, Karaköy suni tohumlama laboratuarlarında üretilmektedir.Bunun yanı sıra yurt dışından da ithal sperma özel sektör tarafından yurdumuza getirilmektedir.1998 yılında 505 bin 213 doz, 1999 yılında da 357 bin 987 doz yurt dışından sperma ithal edilmiştir. İzmir İlinde bulunan Menemen suni tohumlama laboratuarı Türkiye Damızlık Sığır Yetiştirici Birlikleri Merkez Birliği ile Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı arasında varılan anlaşma gereği ortaklaşa kullanılacaktır.Böylelikle Menemen Suni Tohumlama Laboratuarında “Döl Kontrolü Projesi“ yürütülecektir. İstanbul-Halkalı suni tohumlama laboratuarının ise özel sektörle ortaklaşa kullanımını sağlamak için Tarım ve Köy İşleri Bakanlığına bağlı sürdürülmekte olup bu konuda gerekli teknik şartnameler hazırlanmıştır. Bu laboratuarların dışında özel sektörün bu sahaya eğilebilmesi ve teşvik edilebilmesi için çıkarılan kanunlarla İzmir’ de iki, İstanbul ve Adana illerinde de birer adet
olmak üzere özel sektör tarafından toplam dört adet suni tohumlama laboratuarının kurulması sağlanmıştır. Bakanlığa bağlı olarak çalışan Lalahan Suni Tohumlama Laboratuarında 46,İstanbul- Halkalı’ da 10, Samsun-Karaköy’de 62 baş, Özel laboratuarlardan Genotek Firmasında 10, İstanbul Veteriner Fakültesi’nde 14, Sadek’ te 11,Ege-Vet’ te 13 baş, toplam 166 baş suni tohumlama boğası mevcuttur.

Yılda ortalama olarak 20–25 arasında suni tohumlama kursları düzenlenmekte ve bu kurslarda 350–500 arasında eleman eğitime alınıyor. 30 Ocak 1985 tarih ve 18651 Sayılı Resmi Gazete’ de yer alan “Sığır Suni Tohumlaması Yapacak Özel ve Tüzel Kişilerin Uyacakları Esaslar Hakkındaki Yönetmelik “ hükümlerine göre suni tohumlama faaliyetinde bulunabilmek için Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından izin alan 1994 yılından 1999 yılına kadar toplam 402 Veteriner Hekim eğitime tabii tutulmuştur.
Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından kamu sektöründeki elemanlar için ise 1998 yılında döl tutan inek başına kalkınmada öncelikli illerde 200 bin TL diğer illerde 100 bin TL. prim ödenmektedir. Ayrıca başarı durumlarına göre 1 veya 2 maaş ikramiye ödemesi yapılmaktadır. Ayrıca Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı koyun ve keçi suni tohumlaması yapan Veteriner Hekim ve Veteriner Sağlık Teknisyenleri’ne yüzde 60 gebelik sağlamak koşuluyla beher baş koyun ve keçi suni tohumlamasına 50 bin T.L/ baş prim ödenmektedir.

NEDEN TOHUMLAMA YAPARIZ?

Suni tohumlama konusunda ki çalışmalar 80 ilde, 631 ilçe ve 11834 köyde 520 seyyar 250 sabit tohumlama ekibi ile sürdürülmektedir. 4.7 milyon tohumlanabilir inek sayısı göz önüne alındığında ekip sayıları oldukça yetersiz kalmaktadır. Ekip sayıları 1996 yılından itibaren düşüş göstermektedir. Ancak 904 Sayılı Islahı Hayvanat Kanunu’na ek olarak çıkarılan 4084 Sayılı kanunla suni ve tabii tohumlama ücretli hale getirilmiş ve özel sektörde bu saha içine çekilmiştir. Suni tohumlamanın önemi; ülkemizdeki hayvan popülâsyonunun verim
kabiliyetlerini yükseltmek ve yüksek verim kabiliyetlerine sahip hayvan ırklarımızın devamlılığını sağlamak için oldukça önemlidir.
Sağlıklı ve güzel günler dilerim…