0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

TÜRK EKONOMİSİ İÇİN FIRSAT: “BALKAN PAZARI”

* RİFAT SAİT

Dış ticarette en büyük maliyet navlun ve nakliye giderleridir. Diğer yandan pazarın araştırılması, bulunması ve tanınması gibi diğer maliyetleri de dikkate almamız gerekir. Bilinmeyenin maliyeti bilinenden çok daha fazladır. Bütün bu maliyetlerin karşısında Türkiye’nin Avrupa’ya açılan komşusu olan Balkanlar, yakınlığı, bilinirliği ve potansiyeli ile dış ticaretimiz için önemli bir fırsat. Üstelik hiç te yabancı olmayan bir bölge. Bugün Türkiye’de yaşayan yaklaşık 15 milyondan fazla insanın atalarının ve dedelerinin geldiği bölge. Üstelik 2 milyona yakın Türk’ün ve kan bağımız olan 10 milyondan fazla nüfusa sahip olan akraba topluluklardan Arnavut, Boşnak, Pomak ve Torbeşin yaşadığı bir bölge.

Türkiye’nin Balkan ülkeleri ile dış ticaret hacmi

Balkanlar hemen dibimizde, dolayısıyla nakliye ve navlun maliyetinin minimum olduğu dış ticaret alanı.  Türkiye’nin Balkan ülkeleriyle gerçekleştirdiği dış ticaret hacmi 17 milyar dolar dolaylarında. Oysa  50 Milyar dolarlık bir dış ticaret hacminden söz ediliyor. Hedefin üçte birine dahi ulaşamamış durumdayız. Bugün Cumhuriyetimizin 95.yılını kutluyoruz. Hayırlı olsun. Tam 5 yıl sonra inşallah 2023 yılında 100.yılını kutlayacağız. Türkiye’nin 2023 yılı ihracat hedefi inşallah 500 Milyar Dolar’dır. Bu hedefin onda birini 50 Milyar Dolar ile neden Balkan ülkelerinde yapmayalım ki? Bugüne baktığımızda Romanya ile 5-6 Milyar Dolar, Bulgaristan 4 Milyar dolar,  Yunanistan ile 3,5 Milyar Dolar dış ticaret yapıyoruz. Bunlar maalesef Ufak tefek rakamlar. Bu üç ülke de Avrupa Birliği ülkesi. Daha büyük rakamlara ulaşmamız gerekiyor. Ama diğer taraftan baktığımızda Balkanlarda Türk şirketlerinin yatırım tutarı 15 Milyar dolar civarında.

Balkanlarla sağlık turizmi yapılır

Balkan ülkelerindeki yatırım alanları turizm sektörü, bankacılık, ulaştırma, altyapı, tarım, hayvancılık, enerji sektörleri öne çıkıyor. Oysa turizm ve özellikle de sağlık turizmi bölge için büyük potansiyel. Türkiye sağlıkta büyük hamleler atmış bir ülke. Son dönemde ülkemizde açılan ve açılacak olan modern şehir hastaneleri maşallah dedirtiyor. Balkanlarda böylesi sağlık merkezleri yok veya yeterli değil. Avrupa ve ABD’ye göre daha ucuz ve belli yerlerde daha kaliteli olan sağlık hizmetleri Balkanlar için büyük bir şifa kaynağı. Bugün bir bölümü hizmete açılacak olan İstanbul’daki 3.havalimanı da ülkemize büyük bir avantaj sağlıyor. THY’nin dünyanın her yerine olduğu gibi Balkanlara da çok sık ve kaliteli uçuşlar yapmasını değerlendirmek gerekiyor. Sağlık turizminde sadece şifa dağıtmak değil aynı zamanda paket programlar yapıp ülkemize Balkanlardan gelen hastalara deniz, güneş, kaplıca, doğa ve tarihi zenginliklerimizi de aynı programda sunabilmemiz gerekiyor.

Ticaret Bakanlığımızın teşvik ve destekleri var, mutlaka araştırın ve yararlanın

Eski Ekonomi şimdi Ticaret Bakanlığımızın döviz kazandırıcı hizmetlere çok ciddi teşvik ve destekleri var. Birçok işadamı ve şirket bunları biliyor ve yararlanıyor. Bilmeyenler için hatırlatalım, 4 ana sektörde bakanlığın destekleri var. Bunlar Sağlık Turizmi, Sinemacılık, Eğitim ve Bilişim sektörleri. Mesela yurtdışından Türkiye’ye tedavi için gelen bir hastanın 1000 Dolara kadar yol parasını ödüyorlar. Bu Balkan ülkelerinden gelecek hastalar için yolun ücretsiz olması demek. Yurtdışında açacağınız ofis kiranızın bir bölümü ve yapacağınız reklam çalışmalarının bir kısmı da ödeniyor. Balkanlardan Türkiye’ye gelecek üniversite, yüksek lisans ve doktora öğrencileri için de destekler var. Saç ekme ve güzellik merkezleri de teşvik ve destek alabiliyorlar. Yararlanmak lazım.

Balkanlardaki Türk yatırım alanları

Türk firmalarının Balkanlardaki çalışmaları yeterli değil ama son günlerde dikkat çekmeye başladı. Şöyle kısaca bir incelediğimizde Türk firmalarının Turizm, alt yapı, tekstil, otomotiv, gayrimenkul,  bankacılık, tarım-hayvancılık, müteahhitlik hizmetleri oldukça önemli. Bu arada Balkanlarda geri dönüşüm işinin de iyi takip edilmesi gerektiğini ve potansiyel olduğunu söylememiz lazım. TRT Haber’in verilerine göre (https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turk-sirketler-icin-balkanlar-gozde-yatirim-bolgesi-oldu-369336.html ) Balkanlardaki Türk yatırımlarından bazıları ise şunlar:

Son dönemde yatırımlarını Balkanlar’a yönelen şirketlerin arasında Koç Grubu, Doğuş Grubu, Limak Holding, Tosyalı Holding, Yıldızlar Yatırım Holding ile Tay Group bulunuyor. Koç Grubu hâlihazırda Romanya’da SC Arctic SA, Slovakya’da Beko Slovakya SRO, Yunanistan’da ise Olympic Commercial and Tourist Enterprises SA şirketleriyle faaliyet gösteriyor. Doğuş Grubu’nun ise Bulgaristan’da inşaat, Hırvatistan ve Yunanistan’da ise marina ve otel alanlarında mevcudiyeti bulunuyor. Tekstilde Tay Group, Balkanlara yöneldi. Yıldızlar Yatırım Holding’in orman ürünleri alanında faaliyet gösteren şirketi Yıldız Entegre Romanya ve Slovenya’da yatırımlar yaptı. Karadağ’ın en önemli sahil kasabalarından olan Budva’da Türk gayrimenkul firmaları projeler üretiyor. Türk yatırımcılar arasında Balkanların potansiyelini en erken keşfeden firmalar arasında Limak Holding öne çıkıyor. Limak Holdingin Kosova’da KEK isminde elektrik dağıtım şirketi bulunuyor. Limak ayrıca Kosova’da Priştina Uluslararası Adem Yaşari Havalimanı’nı işletiyor ve Makedonya’nın başkenti Üsküp’te de oldukça büyük bir karma projeye başladı. Keza TAV, Makedonya’nın Üsküp ve Ohri havalimanlarını işletiyor. Tosyalı Holding şirketlerinden Tosçelik Spiral Boru, geçen günlerde Romanya Doğal Gaz İdaresi TRANSGAZ tarafından açılan boru ihalesini kazanarak önemli bir başarıya imza attı.

Balkanlardaki Türk şirketleri

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’ndan (DEİK) alınan bilgilere göre, geçmiş yıllardan bu yana birçok Türk şirketin Balkanlarda faaliyet pazarları arasına alarak yatırım yaptığı ve mevcudiyetini bugüne kadar sürdürdüğü görülüyor.

TRT Haber’in verilerine göre (https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turk-sirketler-icin-balkanlar-gozde-yatirim-bolgesi-oldu-369336.html ) Balkan ülkelerindeki Türk şirketleri şöyle sıralanıyor:

Bosna Hersek’te Ziraat Bosna Hersek, Nobel İlaç, Hayat Holding’in Natron-Hayat, Şişecam Topluluğu, Kırlıoğlu Kimya ve Enprode Mühendislik. Sırbistan’da Halkbank Belgrad, Jeanci Tekstil, Teklas Kauçuk, Söylemez Kauçuk, Aster Tekstil, Simit Sarayı ve Taypa. Hırvatistan’da Doğuş Grubu, Saran Holding, Rixos Hotels, Süzer Holiding’in KentBank, Unit Invest Group. Arnavutluk’ta Çalık Holding, Ayen Enerji, Limak Holding. Kosova’da Türkiye Ekonomi Bankası (TEB), Limak Holding, Çalık Holding, Özerler Band, Ziraat Bankası, Çalık grubunun BKT Bank, İş bankası, Sırbistan’da Halk Bankası, Karadağ’da Tosyalı Holding, Global Holding, Doğuş Grubu, Gintaş. Makedonya’da TAV Havalimanları, Limak Holding, Cevahir Holding, Halkbank. Romanya’da Arçelik, Beyçelik Holding, Yıldızlar Yatırım Holding, Tosyalı Holding ve Koç Grubu. Bulgaristan’da Aktaş Holding’in Techno Aktaş, Akgün Grup, Doğuş Grubu. Slovenya’da Yıldızlar Yatırım Holding. Yunanistan’da Koç Grubu ve Doğuş Grubu ve Batı Trakya’da Ziraat Bankası

Bu arada Sırbistan’a gittiğinizde Aleksinaç’ta Türk yatırımı olan Hotel Bosphorus’da kalabilirsiniz.

* RİFAT SAİT

24.Dönem AK Parti İzmir milletvekili (http://www.akparti.org.tr/tbmm/ozgecmis/23653 )

Balkan Günlüğü Gazetesi Başyazarı (www.balkangunlugu.com )

İzmir ATİK İstişare Konseyi Başkanı (http://www.izmir.atikuemp.com/btkb.php?bl=2 )

BASAM (Balkan Stratejik Araştırmalar Merkezi) Başkanı (http://www.basam.org.tr/ )

Dokuz Eylül Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma Merkezi (ATMER) DK Başkanı

Mail: rifatsait@gmail.com

Linkedin:  www.linkedin.com/in/rifat-sait-b54b0980/  Twitter https://twitter.com/saitrifat

Facebook : www.facebook.com/rifat.sait   İnstagram :  https://www.instagram.com/rifat.sait/

Web. http://www.rifatsait.com.tr/