Geçmişte geleneksel olarak kadın baş giyiminin bir süsleme öğesi olan iğne oyalarının, yaşam tarzındaki değişim, teknolojik gelişmeler sonucunda bu fonksiyonu azalsa da hala kullanılmaktadır. İskeçe Ova köylerine özgü iğne oyalı grepler, 2020 yılının son günlerinde “İskeçe Ova Bölgesi İğne Oyaları/ Needle Embroidery of Xanthi Lowland Region” adıyla iki dilli olarak Batı Trakya Türk’ü Sayın Sabriye KASIM DELİOĞLU tarafından yayımlandı.
Türk sanatı çeşitlerinden iğne oyaları, Türk kadınının yaratıcılığını ve ince zevkini simgelemektedir. Her biri birer sanat eseri olan iğne oyalarına, ülkemizin yanı sıra Yunanistan Batı Trakya’da ki köylerde de rastlamak mümkündür. Batı Trakya Türk toplumu, Türk gelenek ve görenekleri ile el sanatlarını günümüze değin sürdürüp, koruyarak yaşatmaya çalışmaktadır.
İğne oyaları, Tük kadınının konuşamadığı zaman duygu ve düşüncelerini ifade eden, gelenek, göreneklerini, ince zevklerini, yaratıcılıklarını yansıtarak doğayı ve çiçekleri çeşitli üsluplarla sergileyen, son derece estetik yapıya sahip sanat örneklerimizdendir.
Günümüzde düğün öncesi erkek tarafının söz bohçası içine; bir kadife kumaş ile ovaya özgü iğne oyalı bir grep ile altın koyarak dünür aracılığıyla kıza göndererek, sözün tamamlanması geleneğinin yanı sıra; Batı Trakya’ya özgü iğne oyalı grepleri, genç kızlar ve gelinler akrabalarının düğünlerinde başlarına bağlayıp “gelin teli” yle de iki örgü şeklinde takılmaktadır. Düğünün ertesi gün gelin yine grep bağlanmış ve gelin telleri takmış olarak tüm yakın akrabaları ziyaret eder. Düğünlere ayrı bir güzellik katan bu gelenek, hâlâ tüm canlılığıyla devam etmektedir.
Editörlüğünü yaptığım bu çalışmanın önemi ve amacı; İskeçe Ova Bölgesi köylerinde geçmişten günümüze ulaşan iğne oyalarının renk, motif ve kompozisyon özellikleri, geleneksel kültürdeki yeri ve kullanım alanlarının gelecek kuşaklara aktarılmasında ilk ve tek bilimsel kaynak olmasıdır.
Kitabın son bölümünde kataloğun içerisinde yer alan iğne oyalarının her birinin ayrı bir hikâyesi, her bir motifin ve renginin ayrı bir anlatımı vardır. Gelecek nesillere aktarılmadan yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan İskeçe Ova Bölgesi İğne Oyaları; Batı Trakya Türk toplumunun kanaat önderlerinden İskeçe Türk Birliği’nin kuruluşundan bu yana tek hanım başkanı (1995-2000) Sayın Sabriye Kasım Delioğlu Hanımefendi’nin uzun yıllardır ova köylerinde yaptığı inceleme ve tespitlerle bu bilimsel yayında ortaya çıkmıştır.
Rumeli ve Batı Trakya Türk kültüründe ilk defa ayrıntılı olarak Türk sanatlarımızdan iğne oyalarının ele alındığı bu kitap, gelecek araştırmacılar için bir başvuru kaynağı olmanın yanı sıra bölgedeki maddi kültür varlığımızın tespiti görevini de taşımaktadır. Balkanlardaki Türk hanımlarının zerafetiğini, estetiğini, duygularını ve zekasını taşıyan iğne oyalarını içeren bu ilk bilimsel yayının editörlüğünü yapmanın keyif ve onurunu yaşıyorum.
Rumeli Türklüğü’nün şekillendiği maddî kültürü içerisinde önemli yere sahip oyalarımız ve diğer sanatlarımızın benzeri yayınlarla geçmişten geleceğe taşınmasının sağlanması dileğimle…
Dr.Neval KONUK
