Dünya, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle gıda kriziyle karşı karşıya kaldı. Krizin aşılması için çeşitli yollar aranırken Ukrayna’dan ülkedeki tarım arazilerinin durumuna ilişkin çarpıcı bir açıklama geliyor.
Putin’in emriyle başlayan Ukrayna işgali enerji ve gıda sektörlerini olumsuz etkiledi. Tüm dünyada akaryakıt fiyatlarında tarihi rekorlar görülürken, Ukrayna’dan diğer ülkelere yapılan gıda ihracatı da sekteye uğradı.
Ukrayna ve Rusya, uluslararası pazarlar açısından çok önemli 2 tahıl üreticisi ve ihracatçısı ülkedir. 2017-2021 yılları ülkelere göre dünya buğday ihracatı sıralamasında Rusya 1., Ukrayna ise 5. sıradadır. Bu 2 ülke dünya buğday ihracatının toplamda yüzde 30’unu karşılıyordu. Benzer şekilde bu 2 ülke; mısır, arpa ve ay çekirdeği gibi diğer tarım ürünleri üretimi ve ihracatında da önemli bir konumda yer alıyor. Ayrıca Rusya, gübre üretimi ve ihracatı açısından uluslararası pazarlar için oldukça önemli bir ülkedir.
Ukrayna-Rusya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte uluslararası pazarlarda tahıl fiyatlarında ciddi artışlar meydana geldi. Bu da tüm dünyada özellikle de tahıl ithalatında bu 2 ülkeye bağımlı olan ülkelerde gıda güvenliği açısından riskler oluşturdu. Örneğin Sudan buğday ithalatının tamamını, Mısır ise yüzde 80’ini Rusya ve Ukrayna’dan gerçekleştiriyor. Bu sebeple özellikle düşük gelirli Afrika ülkelerinin gıda güvenliği Ukrayna-Rusya Savaşı’ndan etkileneceği öngörülüyor. Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması dünya gıda güvenliği açısından bilhassa düşük gelirli ülkeler için büyük bir öneme sahiptir.
Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte yaklaşık 28,9 milyon ton tahıl uluslararası pazarlara ulaştırıldı. Fakat düşük gelirli ülkeler bu sevkiyattan yeterli şekilde yararlanamadı. Tahıl sevkiyatının sadece yüzde 11’i Afrika ülkelerine gerçekleştirildi. Sevkiyattan en çok AB ülkeleri faydalandı. Örneğin anlaşma yapıldıktan sonra Afrika ülkelerine yapılan buğday sevkiyatı savaş öncesi buğday ihracatının yüzde 20’si kadardır. Bununla birlikte AB ülkelerine yapılan buğday ihracatı anlaşmayla 14 kat arttı. Düşük gelirli ülkelerin tahıl sevkiyatından beklenildiği kadar faydalanamamasında önemli bir etken, bu ülkelerin para birimlerinin ABD doları karşısında uğradığı değer kaybıdır.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın üstün çabalarıyla 22 Temmuz 2022’de İstanbul’da yapılan Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması 17 Temmuz 2023’e kadar tekrar uzatılmıştır.
Eğer bu tarihten sonra Anlaşma uzatılmazsa ne olur?
Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın uzatılmaması hem kısa hem de uzun vadede dünya gıda güvenliği için tehlike yaratacaktır. Savaş öncesi durumla mukayese edildiğinde Ukrayna’nın ihracat yaptığı ülkeler arasında AB ülkelerinin payının arttığı görülüyor. Anlaşmanın uzatılmaması hem anlaşmadan beklenildiği ölçüde faydalanamayıp halihazırda gıda arzı sıkıntısı yaşayan Afrika ülkelerini hem de anlaşma sonrası Ukrayna’dan tahıl ithalatı artan yüksek gelirli AB ülkelerini ve diğer ülkeleri etkileyecektir.
Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın uzatılmaması sadece üretilen ürünlerin uluslararası pazarlara ulaşmasını engellemeyecek, ayrıca Ukrayna’daki çiftçilerin tarımsal üretimlerini de doğrudan etkileyecektir. Ürünleri satılmadığı için finansal zorluk çeken Ukraynalı çiftçiler, anlaşmanın uzatılmamasıyla birlikte yeni ekim yapmaktan vazgeçebilir veya yeni ekim yapmak için yeterli finansal kaynağa sahip olamayabilirler. Hatta tarımsal üretimden gelir sağlayamadıkları için tarımsal üretimi tamamen bırakıp göç edebilirler. Bu durum da dünya gıda güvenliğini hem kısa hem de uzun vadede ciddi bir tehlikeye sokabilir.
Ukrayna-Rusya Savaşı ile uluslararası piyasalarda oluşan belirsizlik spekülatif fiyat artışlarına da neden oluyor. Bu da her ne kadar gıda arzı sağlansa da fiyat artışlarının önlenememesine ve tüketicilerin yeterli gıdaya ulaşamamasına sebep olabiliyor.
Rusya Türkiye ve Katar’ın Karadeniz Tahıl Anlaşmasının uzatılmaması halinde düşündükleri bazı çözüm yolları olsa dahi aradaki yaşanacak boşluğun DÜNYA piyasalarına etkisinin ne olacağı çok ciddi bir tartışma konusudur.
Bundan sonra yaşanacakları sizinle
paylaşmaya devam edeceğim
Sağlıkla kalın