0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – Analist Cüneyt Paksoy, 15 Temmuz hain darbe teşebbüsünün Türkiye siyasal tarihi kadar Türkiye iktisadı ve finans piyasalarına kıymetli tesirleri olduğunu belirtti.

Bu süreçle uğraş ederken Türkiye’nin kararlı olduğunu göstermek ismine hain darbe teşebbüsünden sonra birinci günden itibaren piyasaları açık tuttuğunu, süreçlerin kesintisiz devam ettiğini söz eden Paksoy, uğraşın çabucak sonrasında alınan tedbirlerle sürecin negatif tesirlerinin yumuşatılmaya çalışıldığını söyledi.

Aslında bunların çok değerli adım ve uğraşlar olduğunu, 15 Temmuz hain darbe teşebbüsünün iktisat ve finans piyasaları üzerinde o günün kurallarında kaçınılmaz birtakım tesirlerinin de bulunduğunu anlatan Paksoy, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Ekonomi üzerinde o devirde enflasyonun yüzde 6’lara yakın ve tek hanelerde olduğunu biliyoruz. Sonrasında çabucak bir sene içinde enflasyon tekrar yüzde 10’ların üzerine çıkmıştır. İşsizlik o devirde yüzde 10 sonunu zorlarken, yeniden o devrin tesirleri olarak 12’lere, 13’lere ulaşmıştır. Makro manadaki gelişmelerdeki en büyük etken de büyüme tarafında olmuştur. Bilhassa 7 yıllık bir büyüme sürecinin kesintiye uğradığını ve trendin etkilendiğini gözledik. Finans piyasalarında da kıymetli tesirler oluştu. Kurlarda hareketlilik gördük. Borsada birkaç gün içinde sert düşüşler gördük. Kredi derecelendirme kuruluşlarından gelen not indirimlerini ve bu not indirimlerinin yabancı sermaye üzerindeki tesirlerini izledik. Yabancı sermaye o periyotta kıymetli bir formda nakde geçerek yurt dışına çekilmişti. Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primindeki (CDS) yükseliş ve öteki dinamikler kurdaki harekete de bağlı olarak borçlanma maliyetlerimizi üst taraflı etkilemişti.”

Bunların aslında değerli bir paradigma değişimi olarak görülebileceğini aktaran Paksoy, zira iktisat güzel noktada ilerlerken ulusal gelirin de 12-13 bin dolarlara yaklaştığı bir ortamda daha ileriye gitmek isterken, tekrar istikametini aşağıya çevirmesinin, bireylere, vatandaşlara dokunuşu manasında kıymetli görülmesi gerektiğini söyledi.

Türkiye’nin değerli süreçlerdeki çaba gücü öne çıktı

Paksoy, Türkiye’nin bu süreçten çıkmak ismine önemli kararlar aldığını lisana getirdi.

Türkiye’nin bu süreçte yapısal ıslahat yapmaya çaba ettiğini kaydeden Paksoy, bu süreçten çıkmanın kolay olmadığını tabir etti.

Türkiye’nin bu çabasını anlatan Paksoy, şunları kaydetti:

“Aslında tam toparlanma sinyallerinin oluşacağı ortamda da 2017-2018 devirlerinde ABD’yle Rahip Brunson davası üzerinden oluşan sürecin de tesirlerini gözlemledik. Türkiye iktisadında orada da bir çaba süreci oluştu. Ardından pandemi süreci, yeniden bir uğraş yaşanan sarsıntı afetleri, hepsi kısa tarihimizde değerli dönemeçler olarak geçti. Yani 15 Temmuz’da da başlayan süreç aslında bahsettiğimiz başlıklarla da tesirini devam ettirdi ancak şunu görüyoruz ki gelinen noktada tamam olarak tahminen bu devrin muhasebesini yaptığımızda enflasyonun yüksekliği, iktisattaki kimi dinamiklerin bozulma eğilimleri, büyüme tarafındaki çaba ve başka tüm dinamiklere baktığımızda yaşanan gelişmeler zorlukları gösterse de Türkiye’nin bir yandan da gayret gücünü de görmek gerekiyor. Yani muhakkak kısa vadeli daralma süreçleri dışında Türkiye daima büyümeyi becerebilmiş, iktisadını üst taraflı taşıyabilmiş bir ülke olarak kayda geçti. Türkiye yeniden bu devirde ihracatını artırmayı başarabildi. Güç üzere bir bahiste değerli adımlar attı. Başta savunma sanayi olmak üzere birçok alanda adımlar atıldı.”

Paksoy, bunların, sonuçlarının ileride görülebilecek adımlar olduğunu vurguladı.

Şu an yürütülen enflasyonla gayret programı kapsamında da enflasyonun aşağı gelmesi sonrasında gerçek dalın motivasyonunu kazanması ve ihracatın artması ismine alınacak tedbirlerin de değerli olacağını vurgulayan Paksoy, fakat 15 Temmuz’dan başlayarak birçok gerilim başlığıyla uğraş eden Türkiye’nin tekrar güçlü ve olağan piyasa istikrarlarına kavuşma gayretinin değer taşıdığını belirtti.

Paksoy, bu gayretin maksatlarının muhakkak olduğunu lisana getirerek, “Tabii ki yapısal ıslahat noktasında ve daha birçok alanda değerli adımlar bizi bekliyor. Yapılması gereken çok iş var fakat en azından Türkiye piyasası rekabetçi olabildiğini, krizlerle uğraş edebildiğini, dinamik bir iktisat olabildiğini göstermiştir.” diye konuştu.

Paksoy, “Bundan sonrasında da küresel piyasalarda yaşanan zorluklara, global risk iştahındaki azalışa, enflasyonun tüm dünyada yaptığı tesirle kendi içimizde de çaba etmemize karşın jeopolitik risklerin önemli bir başlık olduğu ve siyasetin global ölçekte ABD seçimleri ve Avrupa içindeki yaşanan gelişmelerle öne çıktığı bir periyoda karşın Türkiye, kendi dinamiklerini oluşturma noktasına kararlı olduğunu göstermeye devam ediyor. Bunda da kesintisiz olarak bu karar sürecinde yoluna devam etmelidir. Türkiye iktisadının dinamikleri güçlüdür. Gayret gücü güçlüdür. Bunu tam olarak kazanıma dönüştürmek ve amaçlarımızı üst istikamette revize etmek için değerli bir çalışma süreci bizi beklemektedir.” değerlendirmesinde bulundu.

“Darbeler her vakit Türkiye iktisadının dünyadaki sıralamasında gerilemeye neden oldu”

İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Dinç de Türkiye’de darbelerin her vakit demokrasiye yapılan taarruzlar olarak tartışıldığını belirtti.

Temelde bunun gerçek olduğunu lakin bu darbelerin ekonomiyi de vurduğunun tartışılmaması durumunda eksik kalacağını tabir eden Dinç, şöyle devam etti:

“1960 darbesinden evvel Türkiye dünyanın birinci 10 iktisadı ortasındaydı yahut farklı raporlamalara nazaran 11. iktisadıydı. Darbeyle bir arada 6 sıra birden kaybetti. 1961’de sıralamada 16’ncılığa düştü. Sonraki sene 17’inciliğe geriledi. 71 darbesiyle bir arada 19’unculuğa düştü. Bu da yetmemiş olacak ki 80 darbesi Türkiye’yi dünyanın birinci 20 büyük iktisadı listesinin dışına atmıştı. Dünyada birçok iktisat süratle ileri giderken Türkiye darbe ortamının tesiri altında tam aksine gidiyordu. 1990’larda da Türkiye’nin yazgısı değişmedi.

28 Şubat sürecinin bir sonucu olan 2001 krizinde darbeciler ve onların şemsiyesi altındakilerin Türkiye’den hortumladığı meblağ 60 milyar doları buldu. 28 Şubatçılar iktisadın neredeyse üçte birini yok etti. 2001 krizinden evvel 200 milyar dolar civarı olan gayrisafi ulusal hasıla krizle bir arada 140 milyar dolar civarına düştü ve Türkiye’nin cari açık sorunu da 28 Şubat’ın sonucu ve eseri olan 2001 krizinden sonra başladı. Birinci 20 iktisat ortasına dönmek 30 yıl sürdü lakin bunun işaretleri belirir belirmez, AK Parti’ye kapatma davası, e-muhtıra, 17-25 derken, 15 Temmuz da tüm başka darbelerin devamı olan ‘aynı zihniyet rolünü’ oynamak için sahneye çıktı. 27 Nisan muhtırasında darbeci başa atılan tokat 15 Temmuz’da yüzlerinde patladı.”

Dinç, “15 Temmuz hain darbecileri emellerine ulaşsaydı Türkiye, iktisadının üçte birini kaybetmiş olacaktı. 15 Temmuz hain darbe teşebbüsüne karşı bu millet verdiği kahramanca gayret ile dinini, imanını, izzet ve haysiyetini korumuştur lakin yalnızca bunlarla hudutlu değildir. 15 Temmuz hain darbe teşebbüsü başarılı olsaydı 30’uncu iktisat fakat olabilirdik. Bugün Türkiye’de kazanılan her ekmekte o günkü gayretin de bir katkısı olduğunu unutmamalıyız.” diyerek kelamlarını tamamladı.

Muhabir: Burhan Sansarlıoğlu