0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ANKARA (AA) – AFAD Zelzele ve Risk Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar, İstanbul’da mümkün bir zelzele riskine karşı AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Tatar, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan ders çıkarılması gerektiğini vurgulayarak, İstanbul’da birçok projeyi hayata geçirdiklerini belirtti.

Geçmişte meydana gelen zelzelelerin belirlenmesi ve tarihlenmesinde kullanılan paleosismoloji çalışmalarına değinen Tatar, “Bugün dünyanın en büyük paleosismoloji projesini yürütüyoruz.” dedi.

İstanbul zelzelesinin vakti ve büyüklüğüne ait tahminler

Bazı uzmanların İstanbul’da mümkün bir sarsıntının vakti ve büyüklüğüne dair yaptığı iddialara ait Tatar, “Tabii ki yaşadığımız en büyük zorluklardan bir tanesi de bu aslında. Bu çeşit çalışmalarda sağlıklı ve muteber bilimsel bilgi çok değer taşıyor. Şayet elinizde sağlıklı, net bilgi olmadan konuşursanız sadece endişe salarsınız.” değerlendirmesinde bulundu.

Tatar, Marmara’da mümkün bir sarsıntıya yönelik milletlerarası projeler ve kurumsal kapasiteyle birçok sarsıntı müşahede istasyonu kurduklarını ve bölgenin çeşitli sensörlerle daima izlendiğini bildirdi.

Tatar, bu dataların anlık değerlendirildiğini ve buna yönelik akademik takviye aldıklarını tabir etti.

Yapay zeka ile ön hasar ve kayıp tahmini

Deprem risklerinin değerlendirilmesinde yapay zeka kullanımına değinen Tatar, “Yapay zeka artık hayatımızın her alanına girdi. Bu nedenle dikkatli olsak da kullanmak zorundayız.” tabirlerini kullandı.

AFAD Zelzele Ön Hasar ve Kayıp İddiası Sistemi’nde (AFAD-RED) yapay zekadan yararlanıldığına dikkati çeken Tatar, bu yazılımın sarsıntıya ait hasar ve kayıp iddiası yapabildiğini söyledi.

Tatar, “AFAD-RED sistemi ile üretilen raporlar size varsayımı olarak kaç can kaybı yaşanacağını, yaralı sayısını, hasarlarla ilgili bilgileri, kritik üst yapıların, alt yapıların ayakta kalıp kalmamış olabileceğini öngörebiliyor.” diye konuştu.

AFAD-RED uygulaması aracılığıyla senaryo sarsıntıları oluşturup vilayetlere göndererek tatbikatlar yaptıklarını anlatan Tatar, yapay zekanın müdahale ve düzgünleştirme süreçlerinde otomatik talimatlar ve kaynak idaresi sağlayacak biçimde entegre edilmesini hedeflediklerini kaydetti.

Erken ihtar sistemleri

Japonya’da sarsıntılar sonrası hoparlörler ve anons sistemleri aracılığıyla yapılan ihtarlara ait ise Tatar, bu tıp erken ihtar sistemlerinin dünya genelinde hudutlu sayıda ülkede uygulandığını ve Türkiye’de de misal sistemlerin kullanılabileceğini belirtti.

Tatar, 6 Şubat sarsıntılarının akabinde yeni teknolojiler geliştirilmesi gerektiğini lisana getirerek, bu süreçte teknolojik inşaat teknikleri ve sosyolojik hazırlıkların değerine dikkati çekti.

Orhan Tatar, Nepal’de 25 Nisan 2015’teki zelzeleden evvel cep telefon çizgilerinde sismik aktivite nedeniyle kesinti yaşandığını söz etti. Bu çeşit sismik olayların zelzelesi evvelden tespit etmek için kullanılıp kullanılamayacağı sorusuna karşılık Tatar, “Depremin kesin vaktini ve yerini iddia etmek mümkün değil. Fakat büyük bir zelzele öncesinde yer kabuğunda birtakım fizikî değişiklikler olabilir. Nepal örneğinde de bu çeşit datalara dayanarak birtakım sonuçlar elde edilmiştir.” cevabını verdi.

“Farkındalığı artırmak çok önemli”

Tatar, İstanbul’da meydana gelecek bir sarsıntıda sirenlerin devreye girip girmeyeceğine ait, bu hususta farkındalığın artırılması gerektiğini ve kullanıldığı vakit bu üslup ihtar sistemlerinin paniğe neden olabileceğini söyledi.

Tatar, “Bunun acı örneklerini yaşadık. Yani hala dün üzere aklımda benim. İzmir zelzelesinde dahi, 2022 Ekim ayında yaşadığımız İzmir sarsıntısında, sonrasında yaşadığımız birkaç küçük, 4,5-5 büyüklüğündeki, bu aralıktaki zelzelelerde bile ne yazık ki bulunduğu yerin 2. katından atlayıp da hayatını yitiren arkadaşlarımız, öğrencilerimiz var.” halinde konuştu.

İstanbul’dan göç

İstanbul’dan öbür kentlere göç eden vatandaşların telaşlarından bahseden Tatar, bu kaygıların tehlikeli olduğunu ve yanlışsız bir afet hazırlığı yapılması gerektiğini vurguladı.

Tatar, “Sadece Marmara değil bütün Türkiye’yi daima birlikte bu tıp doğal afetlere karşı hazırlamak zorundayız.” dedi.

Farkındalık olmadan afetlere hazırlanmanın mümkün olmadığına dikkati çeken Tatar, İstanbul’da birtakım binalarda site sakinlerinin müsaade vermemesi üzerine zelzele riskine karşı fiyatsız sunulan süratli tarama ile bina testinin yapılamadığını kaydetti.

Tatar, dehşetin sıkıntıları çözmeyeceğini ve riskleri yeterli kıymetlendirerek inançlı ömür kültürünün oluşturulması gerektiğini vurguladı.

Tatar, “Yani zelzele olacak mı, sarsıntı nerede olacak mı diye soru sormanın hiçbir manası yok. Ülkemizde bu gerçekle yaşamak zorundayız.” sözlerini kullandı.

İstanbul ve Marmara Bölgesi için yürütülen kentsel dönüşüm süreçlerinin kıymetine değinen Tatar, bu süreçlerin desteklenmesi gerektiğini belirtti. Bilhassa 6 Şubat sarsıntılarında TOKİ tarafından yapılan binaların sağlamlığının gurur verici olduğunu lisana getirdi.

Depreme hazırlık çalışmaları

Tatar, İstanbul ve etrafındaki yapay zeka simülasyonlarının akabinde ulaşım problemleri ve afet idaresi konusunda ne cins adımlar atıldığını anlattı.

Orhan Tatar, şu sözlere yer verdi:

“AFAD daima bunu çalışıyor. Bu olayların afete dönüşmemesi için de bir sefer öncelikle risk azaltma odaklı bir anlayışa sahip olmanız gerekiyor. Bu anlayışta yalnızca vatandaş değil, belediyelerimiz, lokal idarelerimiz, STK’larımız, üniversitelerimiz, kurumlarımızın hepsinin bu anlayışa sahip olması gerekiyor.”

Marmara’nın sanayi açısından kritik bir bölge olduğunu belirten Tatar, “Marmara’da çok büyük bir sanayi var biliyorsunuz. Yalnızca ülkemizi değil, bütün dünyayı besleyen bir bölge orası. Bilhassa zelzeleye hazırlık manasında bu kadar geniş bir endüstrinin olduğu bölgede bizim önemsediğimiz mevzulardan bir tanesi de muhtemel bir afet durumunda bölgedeki sanayi tesislerinin ayakta kalabilmesi.” dedi.

AFAD’ın Marmara Bölgesi’nde iş sürekliliği planları hazırladığını vurgulayan Tatar, “Bu manada iş sürekliği plan dediğimiz şey, bir bölgede bir afet olduğunda o bölgedeki bütün sanayi tesislerinin üretiminin kesintiye uğramadan devam edebilmesini sağlayacak planlamaların yapılması.” formundaki değerlendirmesini paylaştı.

Tatar ayrıyeten Marmara Afet Risklerini Azaltma Daire Başkanlığının kurulduğunu ve bu ünitenin İstanbul’da faal olarak çalıştığını kelamlarına ekledi.

Muhabir: Hüseyin Cem Dağıstanlı