Saraybosna Umut (Hayat) Tünelinin Son Hali Görülmeli

Dr.A.Emin Serin – Balkan Ekonomi ve Kültürel İşbirliği Derneği Bşk.

Saraybosna Umut (Hayat) Tünelinin Son Hali Görülmeli

Bosna Hersek’teki savaşın tüm acımasızlığıyla devam ettiği ve Başkent Saraybosna’nın kuşatma altında tutulduğu sırada, Bosna Hersek’in ilk Cumhurbaşkanı merhum Alija İzetbegovic ve arkadaşlarının kararıyla Birleşmiş Milletler (BM) kontrolündeki Uluslararası Saraybosna Havalimanı’na ulaşımı sağlayacak bir tünelin yapılması kararı alındı.

Bu kapsamda yapılan araştırmaların ışığında Boşnakların elinde bulunan İgman Dağı yakınlarındaki Butmir bölgesinde Kolar ailesine ait evin altından tünel inşa edilmeye başlandı. Uluslararası havaalanının altından özgür dünyaya açılan, 800 m uzunluğunda, 1 m genişliğinde ve 160 cm yüksekliğindeki tünel, 4 ay 4 gün süren yoğun çalışmalar sonucu 30 Temmuz 1993 tarihinde faaliyete girdi. 1.472 gün boyunca muhasara altında kalan Saraybosna’ya yardımların ulaşmasını sağlayan ve şehre giriş çıkışı mümkün kılan tek kanal olan  Umut tüneli tarihine ışık tutmakta.

Tahta bloklarla ve tomruklarla desteklenen, zeminine de ray döşenen tünelin tamamlanmasıyla birlikte Saraybosna’nın dünyayla bağlantısı sağlandı ve gelen birçok gıda malzemesi bu tünel sayesinde kuşatma altındaki Boşnaklara ulaştırıldı. Kuşatılmış Saraybosna’da 300 bin kişinin hayatta kalmasını sağlayan Saraybosna Umut Tünelinin ziyaretçileri genellikle gezginlerden ve iş adamlarından oluşan yabancılar oldu.

Ancak, uluslararası Topluluk, BM ve hatta bugün yaşadığımız dünya, 20. yüzyılın sonunda Avrupa’ya ait inanılmaz bir anıtın uçuş pistinin altında olduğunu önemsemiyordu ve kentte yayınlanan turist yayınlarında bile uzunca bir süre boyunca, yazarlar önemli olmadığını düşündükleri bu tünele yer vermediler.

Kolar, Bajro ve Edis ailesi üyeleri, tamamen kendi imkanları ile, daha büyük ve daha meraklı ziyaretçiler tarafından ziyaret edilen bir koleksiyon oluşturarak tüneli sürekli gündemde tuttular. İlk adımlar sayesinde Saraybosna tüneline olan ilgi tekrar başladı. Tünel önemli sayıda isim tarafından ziyaret edildi. Saraybosna tünelinin önünde bir fotoğrafı bulunmayan film yıldızı neredeyse yok.

Saraybosna’daki Ekonomi Enstitüsü, 2008’de “Umut D-B’nin proje gerçekleştirme tüneli için fizibilite çalışması yaparak “kültürel ve tarihi turizm merkezi” olarak tescilledi. Saraybosna Kantonu, mülkiyetin koruma altına alınması için Kültürel Mirasın Korunması Hakkında Kanun uyarınca 20 Nisan 2010’da bir karar aldı. Bu kararla tünel, 2. kategoride korunan miras ilan edildi ve yönetimi Saraybosna Şehir Müzesi’ne devredildi.

Aynı kararda, anıt kompleksinin rehabilitasyonu ve yeniden inşasına karar verildi. Tünelin yeni halini gezerken; tarihe tanıklık edecek, bir ulusun kurtuluş mücadelesini merakla izleyecek ve daha da önemlisi bağımsızlığın kıymeti hakkında düşüncelere dalacaksınız.