0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyetinin asteroit çarpması halinde atılacak adımlarla ilgili kamuoyunu bilinçlendirmek maksadıyla Aralık 2016’da aldığı kararla her yıl 30 Haziran, “Dünya Asteroit Günü” olarak kutlanıyor.

BM’nin bugünü “Dünya Asteroit Günü” kabul etmesinin ardında 30 Haziran 1908’de bir asteroidin Sibirya’nın Tunguska bölgesine düşmesi ve büyük patlamaya neden olması yatıyor.

Zaman vakit yörüngelerinden ayrılarak Güneş Sistemi’nin iç bölümlerine kadar savrulan asteroitler, yörüngesine girdikleri Dünya için tehdit oluşturabiliyor. Geçmişte Dünya’ya çarpan bir asteroidin dinozorların kuşağının tükenmesine neden olduğuna işaret eden bilim insanları, bunların incelenmesi ve araştırılmasının ehemmiyetini vurguluyor.

Güneş’e uzaklıkları birebir olmadığı için farklı boyut, biçim ve gereçlerden oluşan asteroitler, insanlara Güneş Sistemi’nin oluşumu, suyun ve hayatın kökeni hakkında değerli bilgiler sunuyor.

AA grubu, asteroitlerle ilgili son devirlerdeki birtakım değerli çalışma ve gelişmeleri derledi.

Uzay madenciliği

Dünya’daki doğal kaynakların tükenmesi ve artan ham unsur gereksinimi, insanları farklı arayışlara yönlendirirken asteroitler, sağladıkları ham unsur ve kıymetli minerallerin bolluğu sayesinde cazip tahlil haline geliyor.

Uzay madenciliğinin, çevresel ziyanları azaltmasının yanı sıra teknoloji dalındaki üretim maliyetini düşürmesi nedeniyle ilerleyen devirlerde daha çok tercih edilmesi bekleniyor.

Nadir toprak elementleri ve platin kümesi metalleri içeren asteroitleri Dünya’ya taşımayı hedefleyen ABD’deki çeşitli teşebbüslerin önünde yüksek maliyetler, lojistik zorluklar ve muteber maden tetkik çalışmaları üzere çeşitli pürüzler bulunuyor.

Asteroitlerin yörüngelerini ve davranışlarını anlamak, Dünya’yı muhtemel felaketlerden muhafaza stratejileri geliştirmek için kritik ehemmiyete sahip. Erken tespit sistemleri ve izleme programları, bu cisimlerin hareketlerinin takip edilerek çarpma olasılıklarının hesaplanmasını ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlıyor.

Asteroitlerde su keşfi

Asteroitlerle ilgili çok sayıda araştırma yapılırken NASA ve Alman Aerospace Centre (DLR) iştirakiyle 15 Şubat’ta gerçekleştirilen gözlemlerde Iris ve Massalia asteroitlerinin yüzeyinde su moleküllerinin bulunduğu tespit edildi.

SOFIA teleskobuyla yapılan bu tespitler, asteroitlerin yüzeyindeki suyun varlığını doğrulayan birinci keşif olarak kayıtlara geçmesinin yanı sıra Ay’ın yüzeyinde de benzeri su izlerinin bulunduğunu gösterdi.

Bu gelişmelerin Güneş Sistemi ve ötesindeki mümkün ömür formlarına yönelik çalışmalara ışık tutabileceğine işaret ediliyor.

Uzay Ajansları, asteroitleri incelemek için atmosfer dışına araç yolluyor

NASA ve öbür uzay ajanslarının asteroitleri incelemek için yolladığı uzay araçları, gaye asteroitlerden numune alarak ve fotoğraflarını çekerek bilim insanlarının uzay araştırmalarına yardımcı oluyor.

Asteroitlere gönderilen misyonlar, asteroitler hakkında somut bilgilere ulaşmak ve bunlardan faydalanarak gezegenler ve küçük gezegenler üzere öbür gök cisimlerine ait bilgi sahibi olma maksadı taşıyor.

NASA’nın Ekim 2021’de fırlattığı Lucy, Apophis asteroidine hakikat yol alan Osiris-Apex ve Psyche asteroidinin keşfi için fırlatılan tıpkı isimdeki uzay araçları, bu misyonlarını sürdürüyor.

Lucy misyonu

NASA’nın 2021’de başlattığı Lucy misyonuyla tıpkı isimdeki uzay aracı, ana asteroit jenerasyonuna gönderildi.

Görevine devam eden Lucy’nin Jüpiter’in yörüngesinde yer alan “Trojan” isimli 8 asteroidin yanı sıra 2 asteroidin daha yakınından geçerek “rekor sayıda” inceleme yapması planlanıyor.

Lucy aracı, Kasım 2023’te Mars ile Jüpiter ortasındaki ana asteroit neslinde bulunan uzay kayasının yanından geçmiş, Dinkinesh asteroidinin manzaralarını almıştı.

Görüntüler, iddia edilenin bilakis Dinkinesh’in yörüngesinde dönen uydunun birbirine dokunan iki küçük objeden oluştuğunu göstermişti.

Osiris-Apex misyonu

NASA’nın Osiris-Rex uzay aracı, 24 Eylül 2023’te Bennu asteroidinden topladığı numuneyi Dünya’ya bırakmıştı.

Bu uzay aracının ismi, vazifesini muvaffakiyetle tamamlamasının akabinde Osiris-Apex olarak değiştirilmiş ve araç, Apophis asteroidinin incelenmesi için yine fırlatılmıştı.

Osiris-Apex uzay aracının 2029’da Apofis asteroidine ulaşması bekleniyor.

Apofis asteroidi

Mısır kötülük rabbi Apofis’in ismini taşıyan yaklaşık 335 metre genişliğindeki asteroit, 19 Haziran 2004’te Kitt Peak Rasathanesince keşfedilmişti.

Bilim insanları, silikat, nikel ve demir içeren S tipi asteroit sınıfındaki Apofis’in 13 Nisan 2029’da Dünya’nın 31 bin kilometre yakınından geçeceğini bildirmiş, Osiris-Apex uzay aracının bu geçiş sırasında asteroidi inceleyeceği açıklanmıştı.

Osiris-Apex aracının incelemeleri sayesinde Apofis’in yapısı hakkında daha fazla bilgiye sahip olunacağı varsayım ediliyor.

Psyche misyonu

NASA’nın Psyche uzay aracı, metalce güçlü birebir isimdeki asteroidin incelenmesi için Ekim 2023’te fırlatılmıştı.

Psyche’ın metalce varlıklı olduğu için evvel bir gezegenin oluşumunda rol oynamış olabileceği düşünülen birebir isimdeki asteroide Ağustos 2029’da ulaşması öngörülüyor.

Psyche asteroidi

Patates biçimine emsal görünümdeki Psyche’ın yakın vakte kadar sırf metal barındırdığı düşünülse de asteroit hakkındaki yeni datalar, gök cisminin muhtemelen metal ve silikat barındırdığını gösteriyor.

Bilim insanları, Psyche’ın Güneş Sistemi’nin oluşum kademesinde sıkça rastlanan çarpışmaların izlerini taşıdığını ve asteroidin incelenmesiyle gezegen çekirdeklerinin kaynağı hakkında daha fazla bilginin ortaya çıkacağını düşünüyor.

Hera misyonu

Avrupa Uzay Ajansının (ESA), araştırma misyonu kapsamında Ekim 2024’te Juventas ve APEX küp uydularını Didymos B asteroidine göndererek tesir değerlendirmesi yapacak.

Didymos Asteroit Sistemi’ne Aralık 2026’da ulaşması planlanan Hera, gezegen savunması hedefiyle asteroitlerin taraflarını değiştirme fikrini test edecek.

Tunguska Vakası

Çarlık Rusyası’nın Tunguska bölgesine 30 Haziran 1908’de düşen asteroit, büyük bir kentin yüz ölçümüne eşit ölçüdeki ormanlık alanı yok etti.

Yenisey eyaletindeki Stony Tunguska Irmağı yakınına düşen asteroidin atmosferde parçalanmasıyla alev toplarına dönüşen kayaçların etrafa saçılması sonucu çıkan yangınlarda Doğu Sibirya taygasındaki 2 bin kilometrelik ormanlık alan tahrip oldu.

Çelyabinsk Vakası

Rusya’nın Çelyabinsk bölgesine yaklaşık 20 metre çapındaki asteroit 2013’te düştü.

Asteroidin çarpma tesirinin yaklaşık 500 kilotonluk TNT (trinitrotoluen) patlayıcı tesirine eş bedel olduğu kaydedildi.

Havada patladığı belirtilen asteroit, Dünya yerine temas ettikten sonra şok dalgası yaratarak 7 bin 200 binaya hasar verdi ve yaklaşık 1500 kişinin yaralanmasına neden oldu.

Botsvana’nın üzerinde alev topu

Üç metreden küçük olduğu kestirim edilen asteroit, 2018’de Botsvana’nın üzerinde parlak alev topu olarak görüldü.

Asteroit, düşmeden 8 saat evvel NASA’nın finanse ettiği Catalina Müşahede Merkezi tarafından saptandı.

Dünya yeriyle temas etmeyen ve atmosferde çözülen asteroidin yaklaşık bir kilotonluk TNT’ye eş bedel tesir yaptığı hesaplandı.

“2024 BJ” olarak isimlendirilen asteroit ise 27 Ocak’ta Dünya’nın 354 bin kilometre yakınından geçerken rastgele bir tehlike oluşturmadı.

Muhabir: Sercan İrkin,İbrahim Hamdi Hacıcaferoğlu