Geçmişi kayıp bir millet: Pomaklar

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bu sefer ki yazımda, aslında daha çok bulduklarımı aktardım ve okuduktan sonra sizinde bir fikriniz olacağını düşündüm… Geçmişini bilmeyen, nereye ve ne olduklarıyla ilgili haklarında birçok fikir yürütülen bir milletten bahsedeceğim… Pomaklar; hepimizin duyduğu, haklarında Bulgar, Yunan, Slav vb şekilde belirtilen kayıp bir millettirler…

Pomaklar, anadil olarak Bulgarca konuşan Müslüman bir topluluktur. Dolayısıyla Pomaklığı şu iki unsur ile tanımlamaktalar: Anadil olarak Bulgarca konuşma ve Müslüman olma… Milliyetlerine göre bazı tarihçiler, Pomak kimliğini bu unsurlardan sadece birisiyle tanımlamakta, diğer unsuru ise görmezden gelmektedirler. Bulgar tarihçiler, dil unsurunun altını çizerek, Pomakların Hıristiyan âdetlerini koruduğunu belirtmektedirler. Hatta bazı Bulgar yazarlar, bazı Pomakların evlerinde İncil sakladıklarını ve gizli olarak Hristiyan ibadetleri yaptıklarını iddia edebilmişlerdir. Türk yazarlar ise, Pomakların dil ve kültür boyutuna ilişkin olan her şeyi gölgede bırakarak, ortak unsur olan din unsurunun, yani Pomakların Müslüman oluşunun altını çizmişlerdir. Hatta bazı Türk yazarlar, Pomakların anadil olarak Bulgarca konuştukları olgusunu bile inkâr edebilmişlerdir.

YARDIMCI
İsimlendirme ise en yaygın açıklanış tarzına göre, “Pomak” kelimesi, muhtemelen Bulgarca “pomagam (yardım etmek)” fiilinden gelmekte ve “yardımcı” (pomagaci) gibi bir anlama gelmektedir. Pomaklar Makedonya’da bazen “Torbeşi” ve sıklıkla da “Poturi” olarak isimlendirilirler. Rodoplar’da Pomaklara “Agarjani” veya “Achrjani” dendiği de olur. Bulgar yazarlarının kullandıkları Bulgarite Mohamedani veya Bulgaro-Mohamedanite (Bulgar Müslümanları veya Müslüman Bulgarlar) gibi isimlendirmeler, 1870 öncesi hiçbir şekilde bilinmeyen, sonradan uydurulmuş terimlerdir. Keza, bazı Türk yazarlarının kullandığı , “Pomak Türkleri” ismi de, sonradan imal edilmiş, bölge halkının hiçbir şekilde kullanmadığı bir terimdir. Genel de, bu topluluğu isimlendirmek için kendilerinin kullandığı “Pomaklar” ismini tercih ediyoruz.

BÜYÜK İSKENDER’İN TORUNLARI İDDİASI

Pomaklar’a ilişkin Yunan tezlerine göre; Pomaklar, Büyük İskender’in torunları olup Türkler tarafindan zorla Müslüman yapılmışlardır. Pomak ismi; cephe ya da savaş dışı kalmış anlamına gelen “apomahos” ya da çok içki içen anlamındaki “poma” kelimelerinden türetilmiştir. Öte yandan bazı Yunan kaynakları da Pomakların; Traklar’dan geldiğini ya da Büyük İskender’in Asya Seferi esnasında yanında bulunan Yunan kabilesi “Agriyanlar”ın torunları olduğunu ileri sürmektedirler. Tarihi gerçeklere aykırı olan Yunan iddiaları, “Pomaklar, zorla Müslüman yapılan Elenlerdir” iddiasını ispata yöneliktir.

1860’lı yıllardan itibaren Ukrayna ve Romanya üzerinden Balkanlar’a gelen Kuman-Kıpçak Türkleri’nin soyundan gelen Pomaklar, ilk olarak Bulgaristan’ın Tuna Boyu ve Dobruca Bölgeleri’ne, daha sonra güneye inerek Rodoplar ve Makedonya’nın doğu kesimlerine yerleşmişlerdir. Pomaklar’ın atası olan Peçenek ve Kuman Türkleri, önce Bizans’ın, ardından da Bulgarlar’ın egemenliğine girmişlerse de yok edilememişlerdir. Osmanlı kaynaklarında, Türklerin Balkanlar’la temasa geçmesinden itibaren, burada yaşayan en küçük topluluklara (Bulgar, Sırp, Arnavut, Ulah vb.) varıncaya kadar bir çok isme rastlanmaktadır. Buna rağmen, Pomak adı, bu kayıtlar arasında yer almamaktadır. Ayrıca Batılı ve diğer kaynaklarda da aynı durum gözlenmektedir. Ancak, ilginç olan husus, Pomak adının, 19. yüzyılda ortaya atılmış olmasıdır.(5) Aynı dönemde, doğudaki soydaşlarımıza “Kürt” adı ile hitap edilerek Türkler arasında bölücülüğün yapılması, “Pontus Rum Devleti’nin kurulması fikrinin ileri sürülmesi”, “Ermeni Meselesi”nin gündeme getirilmesi” ve İslam alemine “Türk düşmanlığı”nın telkin edilmesi yönündeki yoğun faaliyetlerin başlaması dikkat çekicidir. Bu kampanya ve propagandaların, planlı ve sistemli bir şekilde ortaya çıkması elbette bir tesadüf değildir. Pomak ve Kürt tabirleriyle, farklı coğrafi bölgelerde yaşayan Türklerin, birer ayrı toplum olarak ileri sürülmesi, Türk milletinin bütünlüğünü bozmak, Pontus-Rum, Ermeni, Arap vb. meseleler ile Osmanlı Devleti’ni parçalayabilmek maksadıyla batılılar tarafından icat edilmişlerdir. Aynı ve benzeri tabirleri, kendi menfaatlerine uygun gören Rusya ve Balkan devletleri de aktif olarak kullanmaya başlamışlardır. Bu kapsamda, Pomak tabiri, Rodop ve Batı Trakya Türklerini, diğer Türklerden ayırmak üzere, özellikle Bulgaristan ve Yunanistan tarafından milli politika gereği olarak kullanılmış ve günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir…