Daha önceki yazılarımda ‘’İzmir’in inanç turizmindeki yerine’’ değinmiştim. Aradan uzun süre geçmesine rağmen bu yazılarıma ara vermiştim. Bu zaman zarfında; ‘’Yerel Yönetimlerde İnsan Kaynakları’’ ve ‘’Yerel Yönetimlerde İmar’’ isimli iki adet kitabımın yazılması ve basılması nedeniyle son derece meşgul olduğum için yazma imkanı bulamamıştım. Bundan sonra ise imkan ölçüsünde yazılarıma kaldığım yerden devem edeceğim. Bugünkü yazımızda ‘’Hayim PALAÇİ ve Pırlanta Üçgeni’’ konusuna değineceğim
2000 Yılı İzmir İnanç Turizmi kapsamında İzmir’deki mozaik inanç kimliğini su yüzüne çıkarmayı amaçladığımız inanç turizmi çalışmalarında Musevi Mistizmi’nde kutsal sayılan ve Musevi dininde büyük öneme sahip Pırlanta Üçgeni’ konusu ön plana çıkarılmıştır. Bilindiği gibi; Bet-İllel Sinegogu’nun restore edilerek ziyarete açılması ve Hayim Palaçi‘nin mezarını her yılın ilk yarısında ziyaret eden Museviler’in sayısının artması amaçlanmış idi. SULTAN Abdülmecit‘in 1861’de ‘‘adaletten sorumlu din adamı” nişanı verdiği Hayim Palaçi‘nin ibadet ettiği Bet-İllel Sinagogu, Gürçeşme Musevi Mezarlığı’ndaki Arınma Havuzu ve Mezarı kutsal sayılmaktadır. Üç yerin haritada birleştiği üçgene Museviler tarafından ‘‘Pırlanta Üçgeni” denilmiştir. Hayim Palaçi‘nin yazdığı 72 eser İsrail‘de dini eğitim veren okullarda hálá ders kitabı olarak okutulmaktadır. KEMERALTI 920 Sokak‘ta bulunan Sinagog‘un yaklaşık 30 yıldır faaliyet göstermemesi ve İzmir’deki cemaatin gelmemesi nedeniyle Sinagog kapatılmak zorunda kalındı ve bina bir ayakkabı kutusu imalatçısına kiraya verildi. Pırlanta Üçgeni, bu haliyle bile her yıl ortalama 2 bin Musevi tarafından ziyaret edilmektedir. Sinagogun restore edilmesiyle bu sayının 1 milyona çıkması beklenmektedir.
Öte yandan; İzmir’de hahamlık yapmış olan Hayim Palaçi, (1788-1869), yaşamı boyunca 72 eser vermiştir. Habif takma adıyla da bilinen Palaçi İzmir’de doğmuş ve bölgedeki (Manisa, Bergama, Tire) faaliyetleriyle adını İstanbul’da duyurmuştur. Bir ara Bab-ı Ali yetkilileri, cemaat içinde beliren bir anlaşmazlığı çözümlemesi için Palaçi’yi İstanbul’a getirmiş ve hizmetlerini iki madalya ile ödüllendirmiştir. Hayim Palaçi, 1865 yılında, 77 yaşındayken, İzmir’e Hahambaşı oldu. Eserlerinin çoğu kaybolmuş ya da yayınlanmamış olmakla birlikte, basılabilen 26 kitabı sanatı ve görüşleri hakkında yeterli bilgi sağlamaktadır. Bu eserlerin önemli bir bölümü İzmir ve Selanik’teki matbaalardan çıkmıştır. Hayim Palaçi, İsrail ülkesine sevgisini ve vatanına duyduğu özlemi eserlerinde dile getirmiştir.
Hayim Palaçi, 1788 yılında İzmir’de doğdu. Hayim Palaçi bir İzmirli idi. Ailesi tarafından bir dini Musevi okuluna gönderildi. Aldığı eğitim çerçevesinde araştırmalar yapan Palaçi, 25 yaşında din bilgini oldu. 40 yaşına geldiğinde dini yargıç ünvanı alan Palaçi, 49 yaşında yargı başkanı oldu. 59 yaşındayken Haham Başı Vekili sıfatını alan Hayim Palaçi, 67 yaşındayken Haham Başı’lığa yükseldi. Palaçi, 73 yaşındayken dönemin Padişahı Abdülmecit tarafından nişanla ödüllendirilip, kendi cemaatinde adalet işlerinden sorumlu tutularak, muhakeme yetkisiyle donatıldı. Palaçi 1868 yılında yerini oğlu Avraham Palaçi’ye bırakarak öldü. Avraham Palaçi de 26 eser yazdı. Mezarı da Gürçeşme Mezarlığı‘nda bulunuyor.
Zamanla; İzmir’deki 40-50 bin kişilik Musevi Cemaati, giderek azaldı. Şu anda İzmir‘de yaşayan yaklaşık olarak 2 bin kişi bulunduğu tahmin edilmektedir. Bugün tarihi Kemeraltı bölgesinde ”Hevra”, ”Algaze”, ”Sinyore”, ”Etshaim”, ”Şalom”, ”Bikurholim”, ”Betillel” havraları bulunmakta ve bunların 150 ila 500 yıllık geçmişe sahip olduğu bilinmektedir.
Böylece; ‘’Hayim PALAÇİ ve Pırlanta Üçgeni’’ ve Musevi Cemaatı ülkemizin ve İzmir’in bir gerçeği olduğuna göre; bunlara gereği gibi sahip çıkılmalı ve ‘’turizm ve dinler arası diyalogun gelişmesi açılarından’’ üzerinde durulması gereken alanlar olmalıdır.
Netice itibariyle; yukarıda bahsedilen potansiyelin iyi değerlendirilebilmesi ve ülke olarak 100 milyar dolarlık pastadan pay alabilmemiz için katkı sağlamak amacıyla; İzmir Eski Vali Yardımcısı ve 2000 Yılı İzmir İnanç Turizmi Koordinatörü olarak görev yapmam nedeniyle bilgi birikimimin değerlendirilmesine ve kamuoyu ile paylaşılmasına devam edilecektir.
Bundan sonraki yazımızda ‘’2000 yılında İzmir’de yapılan inanç turizmi tanıtım çalışmalarından’’ bahsedilecektir.
Dr. Mustafa TAMER
Vali
(İzmir Eski Vali Yardımcısı ve
2000 Yılı İzmir İnanç Turizmi Koordinatörü)
Web: www.mustafatamer.com
E mail: mtmustafa@gmail.com
News
KÖŞE YAZARLARI