Geçmişi Osmanlı’ya dayanan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Defterhane ismiyle 1389 yılında faaliyete başlamış.
Kanuni Sultan Süleyman’ın her 10 yılda bir nüfus sayımı yapılmasını talep eden 500 yıl önceki fermanlar bile mevcut. Cumhuriyet tarihinde ise 1926 yılında Merkezi İstatistik Dairesi kurulmuş ve 1927 yılında ilk nüfus sayımı yapılmış. Kurum; çeşitli değişimlerden sonra 1960 yıllarda Devlet İstatistik Enstitüsü adını almış ve nihayetinde 2005 yılında Türkiye İstatistik Kurumu olarak faaliyetine devam etmiş. TÜİK Bölge Müdürü Rıdvan Yaka ile Türkiye ve Balkanlar’daki nüfus sayımlarının tarihi sürecini konuştuk. Yaka Balkan ülkelerinde yakın zamanda yapılacak nüfus sayımlarının Türkiye açısından da önemli olduğu görüşünde;
En kalabalık nüfus Türkiye’nin
Balkan ülkelerin nüfusları nedir diye bakacak olursak Türkiye 73 milyon ile başı çekiyor. Bu arada 2010 nüfusunu açıklayan henüz başka bir ülke yok. Tabi onların da en kısa süre de açıklamalarını bekleriz. Genel olarak 1999–2009 son 10yıllık süreci değerlendirecek olursak; Romanya, Bulgaristan, Sırbistan, Hırvatistan’da az da olsa nüfus da azalma olduğunu görüyoruz. Bunun yanı sıra da Yunanistan, Bosna Hersek, Arnavutluk, Kosova ve Karadağ’da da artış olduğunu belirtebiliriz. Kosova’da ilk kez 2002 yılında yapılan nüfus sayımı ile 2009 yılı son nüfus oranına baktığımızda az da olsa bir artışı gözlemliyoruz. Bu değerlendirme sonrası ülkemizin nüfus olarak balkanlarda en büyük ülke olduğunu hatta nüfusu ile bazı ülkelerin 10 katı bazıların da ise daha fazlası olduğunu görüyoruz. Irk, din gibi etnik saptamaya gelince kurumun daha önce böyle bir çalışma hareketi olmuş ancak mahkeme ile sonuçlanarak bu anlamda incelemeye izin verilmemiştir. 1927 yılından 1940’lara kadar bazı bilgiler toplanmış. Örneğin 1927 yılında İzmir’ deki gayrimüslim oranı yüzde 5 olarak belirlenmiş. Bazı tespitlere varabilmek için kişilere aslen nereli olduklarını sormak lazım çünkü bu göçlerin üzerinden çok yıllar geçmiş. Türkiye’ye İzmir, Manisa’ya gelerek yerleşilmiş ancak gelen atalar vefat ettiği için çocukları aracılığı ile bu bilgilere ulaşmak mümkün. Türkiye’deki göçmenler ile bir araştırma yapılabilir ama bu yanlış da anlaşılabilir yani böyle bir riskte mevcut. Ama Türkiye’de Balkan göçmenleri var ve bu bir gerçek. Dünyadaki göç harekeleri malum sadece köylerden şehirlere, şehirlerden diğer şehirlere değil aynı zamanda dünya ülkeleri arasında olmuş ve hala devam etmektedir. Gelişmiş ülkelere baktığımızda özellikle Avrupa’da nüfuslarının geriye gittiğini görüyoruz. Nüfusta yaşlanma aslında o ülke için bir tehdittir. Bugün Avrupa ülkelerinin göç alma nedenlerinden en önemlisi belki de kendi nüfuslarını artıramama nedeni ile istihdam açığını kapatmaya yöneliktir. Bir ülkede nüfus gelişimi en az o ülkenin petrol, kömür, diğer doğal kaynakları kadar önemlidir.
Balkan nüfusunun 10 yıllık seyri
Romanya’nın 1999 yılındaki nüfusu 22 milyon 455 bin 485 iken, 2009 nüfusu 21.462.186’dır. Bu 10 yıllık zaman zarfında Romanya’nın nüfus artışında bir azalmanın olduğu görülmektedir.
Yunanistan’ın 1999 yılındaki nüfusu 10 milyon 903 bin 757 iken, 2009 yılındaki nüfusu 11 milyon 305 bin 118’dir. 10 yıl içerisinde Yunanistan nüfusunun arttığı görülmektedir.
Bulgaristan’ın 1999 yılındaki nüfusu 8 milyon 190 bin 876 iken, 2009 yılındaki nüfusu 7 milyon 563 bin 710’dur. 10 yıllık zamanda Bulgaristan’ın nüfus artışının azaldığı görülmektedir.
Bosna Hersek’in 1999 yılındaki nüfusu 3 milyon 753 bin 085 iken, 2009 yılındaki nüfusu 3 milyon 844 bin 46’dır. Bosna-Hersek’in nüfusunun 10 yıllık zamanda çok az bir artış olmakla birlikte aslında durağan olduğu görülmektedir.
Arnavutluk’un 1999 yılındaki nüfusu 3 milyon 58 bin 497 iken, 2008 nüfusu 3 milyon 184 bin 701’dir.Bu ülkede de artışın olduğunu görüyoruz.
Kosova’nın 2002 yılındaki nüfusu 1 milyon 985 bin iken, 2009 yılında 2 milyon 208 bin 107’dir. Kosova nüfusunda bir artış olduğu görülmektedir.
Makedonya’nın 1999 yılındaki nüfusu 2 milyon 21 bin 578 iken, 2009 yılındaki nüfusu 2 milyon 52 bin 722’dir.Bu ülkede de nüfus artışı söz konusu.
Sırbistan’ın 1999 yılındaki nüfusu 7 milyon 527 bin 952 iken, 2009 yılındaki nüfusu 7 milyon 306 bin 677’dir.Sırbistan bu anlamda gerileme kaydetmiştir.
Hırvatistan’ın 1999 yılındaki nüfusu 4 milyon 497 bin 753 iken, 2009 yılında 4 milyon 425 bin 747’dir. Hırvatistan’ın da gerilemeden payını aldığı görülmektedir.
Slovenya’nın 1999 yılındaki nüfusu 1 milyon 987 bin 755 iken, 2009 yılındaki nüfusu 2 milyon 46 bin 976’dır.Bu ülke için de artış olduğu gözlemlenmektedir.
Karadağ’ın 1999 yılındaki nüfusu 612 bin 496 iken, 2009 yılındaki nüfusu 632 bin 922’dir.Bu rakamlardan da anlaşılacağı üzere Karadağ’da nüfus artışı gözlemlenmektedir.
Röportaj-Derya GÜLSOY
