Bu hafta “Balkanlardan Bir Esinti” yazı dizime Kosova’dan Türkiye’ye Türkiye Cumhuriyeti Sınavı (TCS) ile gelen genç ve güzel Kosovalı kardeşimiz Selda Sayhadi ile devam edeceğim.
Selda ile yerde ikamet ediyorum. O’nda ilk dikkatimi çeken şey “mori”li konuşması oldu. Kendisi ile tanıştığımda da gazete ve yazı dizim hakkında bilgi verdim. Tanıdığım pek çok Kosovalı kardeşlerim gibi oldukça sıcakkanlıydı. Selda aslen Kosova’nın Prizren şehrinde doğmuş, 23 yaşında TC sınavı ile Türkiye gelmiş, Ege Üniversitesi (EÜ) Biyomühendislik Bölümü 1. Sınıf öğrencisi bir kardeşimizdir. Kosova ile Türkiye arasında geçen hoş sohbetimizi sizlerle paylaşmak istiyorum.
Kosova’da aileni bırakıp Türkiye’ye gelme sebebin nedir?
Buraya Türkiye’nin uyguladığı TCS ile geldim. Kosova’da Türkçe okumak istediğimizde gidebileceğimiz okul yok. Üniversite sayısı az, iş imkânı yok. Farklı bir bölüm okumak için istedim. Bu sebeple Türkiye’de okumayı seçtim.
TCS sınavı nedir ve ön koşulu nedir?
Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Topluluklarından Türkiye’deki
yükseköğretim kurumlarında burslu olarak öğrenim görmek isteyenlerin seçme ve yerleştirme işlemlerine dayanan Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Toplulukları Sınavı (TCS),Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından gerçekleştirilen bir sınavdır. Ön koşulları ise; 1- Lise son sınıfta okuyor olmak veya lise mezunu olmak ve her iki durumda da 1 Ocak tarihi itibariyle 21 yaşından gün almamış olmak. Bulgaristan’dan gelecek erkek, Bosna-Hersek, Afganistan, İran, Irak, Ahıska Türkleri, Suriye ve Çin Halk Cumhuriyeti’nden (Uygurlar, Huiler) gelecek tüm öğrenciler için ise lise mezunu olmak ve 1 Ocak tarihi itibariyle 25 yaşından gün almamış olmak. 2- Milli Eğitim Bakanlığınca TCS başvurularından önce ilgili ülkelere gönderilen, Türkiye’de devlet burslusu olarak okurken öğrencilik sorumluluğu ve iradesi dışındaki sebepler (sağlık, doğal afet vb) hariç öğrenimini bırakmış veya devlet bursluluğuna son verilmiş olan öğrenciler listesinde yer almamış olmak. 3- Sağlık yönünden Türkiye’de öğrenim görmesine engel bir rahatsızlığı olmamak.
TCS sınavı ile Türkiye’ye gelmeye karar verdiğinde ailenin tavrı ne oldu?
Buraya Türkiye’nin bize sağladığı bursla geleceğim için ailem verdiğim kararda beni desteklediler. Burada okumak devletin sağladığı imkânlarla daha da kolaylaşıyor. Aileden uzakta olmak dışında burada hiçbir sıkıntım yok.
TCS sınavı ile Türkiye’ye gelen bir öğrencinin sınavının geçerlilik süresi kaç yıl?
Sınavla buraya gelen bir öğrenci azami 7 sene kalabiliyor.
Türkiye’de okumak yerine başka bir ülkeyi seçmeyi düşündün mü?
Seçebilirdim ama bizim için daha pahalı olurdu.
Aldığınız bursları Kosova hükümetimi karşılıyor yoksa Türk hükümeti mi?
Kosova yeni kurulan bir devlet. O sebeple yurt dışı eğitimimiz için Kosova’dan hiç para alamıyoruz. Sadece Türkiye bize bu imkânları sağlıyor.
Kosova’dan buraya okumaya gelen kaç kişi var?
Tam bilmiyorum ama tahminen 50-60 kişi vardır.
Bu kişilerde senin gibi devletin imkânlarıyla mı okuyor?
Evet. Onlarda benim gibi yurtta kalıyor ve TC bursundan yararlanıyor.
İzmir’de herhangi bir sorunla karşılaştığınızda kimden yardım alıyorsunuz?
SS: İzmir’de Kosovalı öğrencilere her türlü yardım eden İzmir Kosova temsilcimiz var. Bunun dışında İzmir’de ki Rumeli ve Balkan dernekleri her türlü sıkıntıda yardımcı olmaya çalışıyor.
Buraya geldiğinde karşılaştığın sorunlardan bahseder misin?
Buraya ilk geldiğimde yalnızdım. 1 ay boyunca yalnızlık çektim. Kimseyi tanımıyordum. Kayıtlar sırasında pek çok işlemi kendim yapmak zorundaydım. Bu konuda yardımcı olan kimse yoktu.
Türkiye’ye geldiğinde Kosova’ya dair özlemlerinden bahseder misin?
Buraya gelince en çok Kosova’nın ailemi, evdeki rahat ortamımı, içten ve samimi insanlarını, yemeklerini, oradaki arkadaş ortamımı özledim. Yaşadığım kent küçük bir yer, oradaki insanların birbirlerine selam verirler. Orada herkes birbirini muhakkak tanır. Kosova’da yaşarken pahalı gelirdi her şey, şimdi ise buradan gidince her şey ucuz gelmeye başladı.
Kosova’da gençlerin yaşam standartları neler?
Bornova’nın küçük parkı gibi bir yer var gece 12’ye kadar orada zaman geçirirler. Gündüz 12.00–13.30 ve 20.00’dan gece yarısına kadar gençler kafeler sokağında eğlenirler. Bu orada gelenek gibi olmuş. Hiçbir yazılı yaptırım söz konusu değil. Kosova’da Temmuz – Ağustos aylarında 1 hafta boyunca süren doku festivali vardır. Dünyanın pek çok yerinden gelen olur. O zaman gençler sabaha kadar eğlenirler. Pek çok yerde canlı müzik olur.
Kosova’da eski adetlerinizi hala yaşıyor musunuz?
Evet hala yaşıyoruz. Çitiyan dediğimiz düğünlerimizde giydiğimiz Kıyafetlerimiz var. Düğünlerimiz alaylı, eğlenceli geçer.
Kosova’nın yemek kültüründen bahseder misin?
Bizim yemeklerimizle Türkiye’nin yemekleri benzerlik gösteriyor. Bizde yemeklerde bol et kullanılır. Burada o kadar çok etli yemek yapılmaz. Hamur işlerini çok kullanırız. Yemeklerimiz yağlı olur. Bizim mantımız sizin mantınıza göre farklı oluyor. Sizin mantınız bizimkine göre çok küçüktür.
Kosova’nın savaş yıllarını küçük yaşta yaşamış birisin. O günleri anlatır mısın?
Kosova’da savaş zor geçti. Köyden kaçıp bize sığınan, tanımadığım insanlar vardı. Babam her gün çalışmak zorundaydı. Biz dışarı çıkamıyorduk. Bir evin içinde yaşamak zorundaydık. Erkekleri hep alıyorlardı. Bu sebeple erkekler hep saklanıyordu. Çatışma ortamında yakınlarımızı şehit verdik. Biraz da olsa açlığı da gördük. 2–3 defa baskında gördük. Dedem yaşlı olduğu için o bizi savunuyordu. Bizim mahallede Sırp bir komşumuz polis olmuş. O sebeple benim mahallem diye koruyordu. Komşularımızdan çok sayıda Sırp vardı. Hepsi ile aramız iyiydi.
Kosova’da kadınların uğraş alanları nelerdir?
Kosova’da savaştan sonra gelir oranı düştüğü için pek çok kadın genelde ev hanımıdır. Savaştan sonra işsizlik başladı. Bu sebeple de kadınların çoğu çalışmaya başladı. Sadece erkeğin kazancı eve yetmemeye başladı. Türkiye, Kosova’da iş sahası açıyor, istihdamı sağlıyor. Okuyanlar iyi yerlerde çalışıyor. Okumayanlar ek işlerde çalışıyor.
AYŞEGÜL ALTAY-BALKAN GÜNLÜĞÜ
