Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatının kesilmesine az vakit kaldı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

MOSKOVA (AA) – AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, Ukrayna savaşı öncesinde Avrupa Birliği’nin (AB) en büyük doğal gaz tedarikçisi pozisyonunda bulunan Rusya, yaklaşık 50 yıl süren boru sınırı yatırımlarıyla 2022’ye kadar AB’deki pazar hissesini yüzde 40’a kadar çıkarmıştı.

Savaş kaynaklı yaptırımlar nedeniyle müşterilerini ABD, Katar üzere sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikçilerine ve üretimini artıran Norveç’e kaptıran Rusya, geçen yıl AB’ye yaklaşık 15 milyar metreküp doğal gaz sevk ederken, kelam konusu hacim 2021’de 201,7 milyar metreküp düzeyindeydi.

Rusya’da boru sınırlarıyla doğal gaz tedarikinde monopol pozisyonunda bulunan Gazprom’un AB’deki ana müşterilerinden geriye Macaristan ve Slovakya kalırken, iki ülke de sevkiyatın devam etmesi için teşebbüslerde bulunmaya devam ediyor.

Son olarak Slovakya Başbakanı Robert Fico 22 Aralık akşamı Moskova’ya gelerek doğal gaz sevkiyatı konusunu görüşmek üzere Kremlin’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le bir ortaya geldi.

Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto da Rus gazının Macar iktisadının istikrarı için kritik ehemmiyete sahip olduğunu kaydetti.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenskiy ise Rus gazının sevkiyatını devam ettirmeyeceklerine dair net açıklamalar yaparken, Putin de 19 Aralık’ta yaptığı açıklamada, “Bu kontrat artık olmayacak, her şey açık, hayatta kalacağız, Gazprom hayatta kalacak.” tabirini kullandı.

Bölgenin güç denklemindeki değerli rolünü kaybetmek istemeyen Ukrayna, Azerbaycan üzerinden sevkiyat sağlamak için görüşmelerde bulunurken, bu hususta somut bir ilerleme sağlanamadı.

Öte yandan, Ukrayna geçen yıl AB ve Moldova’dan yaklaşık 5 milyar metreküp doğal gaz ithal ederken, kelam konusu gazın değerli kısmını bilakis akış tekniğiyle Rusya’dan alınarak ülkeye geri sevk edilen Rus gazının oluşturması da dikkati çekiyor.

Rusya’nın Ukrayna üzerinden gaz sevkiyatı

Sovyetler Birliği devrinde inşa edilen Urengoy-Pomari-Ujgorod Boru Çizgisi, Sibirya’nın batısında çıkartılan doğal gazı Avrupa’ya Ukrayna üzerinden sevk etmek üzere Rusya’nın Suca kentine taşıyor.

Ukrayna üzerinden Slovakya’ya uzanan çizgi, Macaristan’a da buradan sevkiyat sağlıyor.

Avrupa’ya giden Rus doğal gazının üçte birinin geçtiği Sohranivka dağıtım noktasında sevkiyat, Ukrayna tarafından Mayıs 2022’de durdurulurken, gaz sevkiyatı yalnızca Suca noktasından devam ediyor.

Ukrayna idaresinin 2023 sonu için yayımladığı bilgilere nazaran, boru sınırları ile ülke üzerinden Avrupa’ya taşınan Rus gazı ölçüsü geçen yıl 2022’ye kıyasla yaklaşık yüzde 28 azalarak 15 milyar metreküpe geriledi.

Ukrayna’nın kelam konusu mukavele sayesinde yılda 1 milyar dolar, Gazprom’un ise yılda 3 milyar dolardan fazla gelir elde ettiği iddia ediliyor.

Türkiye güzergahının kıymeti artıyor

Rus gazını Avrupa’ya taşıyan ana boru sınırları Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa atıl duruma düşerken, Ukrayna’dan sevkiyatın durması halinde tek güzergah olarak Türkiye ön plana çıkıyor.

Türkiye ve Rusya ortasında imzalanan mutabakat kapsamında, Ocak 2020’de faaliyete geçen TürkAkım projesi de kelam konusu güç denkleminde yüksek kapasitesiyle dikkati çekiyor.

Her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteye sahip iki çizgiden oluşan TürkAkım, bugüne kadar Türkiye’ye 40, Avrupa’ya ise 53 milyar metreküpten fazla doğal gaz arzı sağladı.

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, daha evvel AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye üzerinden Avrupa’ya toplam 63 milyar metreküp gaz ihraç edilebileceğini söylemişti.

Türkiye’de bulunan bir öteki değerli boru çizgisi TANAP ile de bugüne kadar Türkiye’ye 29 milyar metreküp, Avrupa’ya 38 milyar metreküp gaz ulaştı.

Öte yandan, Türkiye’de bir doğal gaz merkezinin kurulmasına yönelik istişareler de Rus ve Türk yetkililer ortasında devam ediyor.

Halihazırda Batı Sınırı ve Mavi Akım üzerinden de Rus gazı sevkiyatı devam ederken, Türkiye, İran doğal gazının da müşterisi pozisyonunda. Türkiye’nin teşebbüsleriyle, Türkmenistan gazının Azerbaycan üzerinden, Katar gazının da Suriye üzerinden sevkiyatı da geleceğe yönelik projeler ortasında yer alıyor.

Gazprom’un ziyanı artabilir

Rusya’nın en büyük doğal gaz şirketi Gazprom, 1999’dan bu yana birinci kez geçen yılı ziyanla kapatırken, şirket Avrupa’da yaşadığı pazar kaybını karşılamak için ihracat pazarlarını çeşitlendirmeye çalışıyor.

Ukrayna üzerinden sevkiyatı da durursa alternatifleri daha da azalacak olan Gazprom, ihracat önceliğini dünyanın en büyük ikinci iktisadı Çin olarak belirledi.

Gazprom, geçen yıl yaklaşık 430 milyar metreküp doğal gaz tüketen Çin’e Sibirya’nın Gücü boru çizgisi üzerinden 22,7 milyar metreküp doğal gaz ihraç etti.

Türkiye güzergahının geliştirilmesi için de çalışmalar yapan Gazprom, Türk yetkililerle Marmara Bölgesi’nde bir doğal gaz merkezinin kuruluş sürecinde de yer almak istiyor.

Rus başkan Putin, Rusya’nın doğal gazda LNG kapasitesini artırarak daha fazla kelam sahibi olmasını isterken, ABD’nin yaptırımları yüksek teknoloji yatırımları gerektiren bu alanda ülkenin ilerlemesini zorlaştıran bir öteki öge olarak ön plana çıkıyor.

Muhabir: Emre Gürkan Abay