19 yıl önce BM korumasındaki Srebrenitsa’ya giren Sırp güçleri 8 binden fazla Bosnalı Müslüman erkeği katletti. Kararsızlık içindeki uluslararası toplum, gözünü karartmış, aşırı milliyetçi bir generale engel olamadı.
Srebrenitsa katliamının yolunu açan gelişmeler 1993 yılına uzanıyor. Srebrenitsa, Sırbistan sınırına en yakın kent olması sebebiyle Sırpların kolayca kuşatabildiği, savunması en zor olan bir yerdi. Saraybosna kuşatmasında kente rastgele havan topu yağdıran Sırp komutan Ratko Mladiç’in Srebrenitsa civarındaki Sırp askerleri komuta ediyor oluşu da büyük katliamın habercisiydi.
Katliam korkusundan 60 bin kişi 1993 Mart ayında yani katliamdan 2 yıl önce kasabayı terketti. Mladiç’in tehditleri ve katliamın ayak izlerini gören ilk barış gücü misyonu görevlisi Fransız Komutan General Philippe Morillon’du. Fransız asker hemen kasabaya gidip, Srebrenitsa’nın artık ‘BM koruması’ altında olduğunu ilan etti. Bu deklarasyon katliamın sadece 2 yıl ertelenmesine yaradı. Sırpların tehdidinin sürmesi üzerine toplanan BM Güvenlik Konseyi, 819 no’lu kararı alıp, Srebrenitsa ve 50 kilometrekarelik çevresini ‘Güvenli Bölge’ ilan etti. BM tarihinde ilk kez bir yer ‘güvenli alan’ olarak tanımlanıyordu.
HOLLANDALI BİRLİK POTACARİ’YE KONUŞLANDI
Kararı uygulamak için Hollandalı bir birlik Srebrenitsa yakınlarındaki Potacari’ye konuşlandırıldı. Sırpların tehdidi sürerken Bosnalı Müslümanların tek güvencesi olan Bosnalı Müslüman komutan Nasır Oriç ve silahlı grubundan bölgeyi terketmesi istendi. Srebrenitsa nasıl olsa BM korumasındaydı. Srebrenitsalılarsa kendilerini savunma hakkı ellerinden alınmış, silah ambargosu altında açlık ve soğukla da mücadele ederek ayakta ve hayatta kalmaya çalışmışlardı. Boşnakların elinde var olan üç-beş silahı da Hollandalı BM barış gücü askerleri toplamıştı. Kasaba tamamen Mladiç’in insafına terkedildi. Sonunda tarihin ilk ‘Güvenli bölge’si NATO’nun Belgrad’a hava harekâtına karşı Sırpların hışmına uğrayacaktı. 3 yıldır kuşatma altında bulunan Srebrenitsa Avrupa’nın kalbinde, Sırpların dünyanın gözü önünde 2. Dünya Savaşı’ndan sonra en karanlık suçları işlediği bir yer olacaktı. Katliam nasıl geldi, gün gün, saat saat hatırlayalım…
SAAT SAAT KATLİAM
22 Mayıs
Bosna’daki BM güçlerinin komutanı Bertrand Janvier, BM’ye rest çekip, ya Srebrenitsa’daki asker sayısını arttırmalarını ya da mevcut askerleri çekmelerini istedi.
5 Temmuz
Ratko Mladiç liderliğindeki Sırplar Srebrenitsa’nın güneyini bombalamaya başladı.
8 Temmuz
Kasabaya giren Sırplar, Bosnalılardan silahlarını teslim etmelerini istedi. Çıkan karmaşada kasabalılar Hollandalı barış gücü misyonuna el bombası attı. Bir kişi öldü.
9 Temmuz
Sırplar kasabadaki Hollandalı Barış gücü askerlerini rehin aldı.
10 Temmuz
Albay Karremans, BM’den üçüncü kez hava desteği istedi. BM Komutanı Janvier bu talebi geri çevirdi. Sırplar Srebrenitsa’nın eteklerine yaklaşınca Karremans hava desteği çağrısın yineledi. Janvier bu kez isteği kabul edince Sırplar ilerlemeyi durdurdu. Karremans, kasabalılara 5 NATO savaş uçağının ertesi sabah Sırp mevzilerini bombalayacağını söyledi.
11 Temmuz
Saat 9:00
NATO desteği gelmeyince Karremans hava bombardımanı talebini yanlış formla gönderdiğini, düzeltip tekrar göndereceğini söyledi.
10:30
Talep Komutan Janvier’e ulaştı. Ancak gelen cevap şaşırtıcıydı. Uçakların yakıtı bittiğinden İtalya’daki üslerine geri dönecekleri söylendi.
11:00
General Janvier, Sırpların niyetinin ne olduğunda emin değildi. Hava desteği talebini yeniden erteledi. Potacari’deki Hollandalı askerlerin üssünden çoğu çocuk ve kadın 20 bin Bosnalı kaçtı. Janvier, talepten 4 saat sonra hava desteğine onay verdi.
14:40
2 Hollanda F-16’sı Sırp mevzilerine 2 bomba bıraktı. Sırplar, Hollandalı barışgücü askerlerini öldürmekle tehdit edip Bosnalı mültecilere havan topu attı.
16:15
Mladiç Srebrenitsa’ya girdi. Yanında Sırp kameramanlar da vardı.
16:45
Sırp askerler Potacari’ye ulaştı.
20:30
Mladic, Karremans’la görüştü. Hollandalı albay ilaç ve yiyecek istedi.
Mladiç ise Müslümanların silahlarını teslim etmesini istedi
12 Temmuz
Müslümanlar, ellerinde kalan silahları teslim etti. Mladiç ve General Krstic, Srebrenitsalılarla buluştu. Mladiç Müslümanlara “Allah size burada yardım edemez ama Mladiç edebilir” ultimatomu verdi. Sırplar 12-77 yaş arası erkekleri diğerlerinden ayırmaya başladı.30 saat içinde 33 bin kadın ve çocuk otobüslere bindirilip götürüldü. Binlerce erkek kamyonlarda ve depolara hapsedildi. Bazıları ormana kaçmaya çalışsa da Sırplar kaçış yollarını da bombaladı.
“Allah size burada yardım edemez ama Mladiç edebilir”
Sırp General Ratko Mladiç
13 Temmuz
Öğleden sonra Hollandalı barış gücü askerleri Potacari’deki kasabayı terketti. Geride kalan 5 bin Müslüman Bosnalı Sırplar tarafından katledildi. Geceye doğru ormana kaçarken yakalanan yüzlerce Bosnalı katledildi. Srebrenitsa ve çevresinde 1000 Bosnalı daha öldürüldü.
12 Temmuz ile 16 Temmuz arası Sırplar yaklaşık 8 bin Bosnalı Müslüman erkeği öldürdü.
www.bosnahersek.ba sitesinden alınmıştır…
