İngiltere’de Muhafazakar Partinin 14 yılı: 2 hükümdar, 5 Başbakan, çok sayıda skandal

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

LONDRA (AA) – AA muhabiri, 5 başbakanın vazife yaptığı 14 yıllık Muhafazakar Parti iktidarında ülke içinde ve dış siyasette yaşanan gelişmeleri derledi.

• İngiltere’de Rishi Sunak, Başbakanlık ve parti liderliğinden istifa etti
• İngiltere’de İşçi Partisi 14 yıllık Muhafazakar Parti iktidarını devirdi

Muhafazakar Parti, 13 yıllık İşçi Partisi iktidarının akabinde 2010’da yapılan genel seçimlerden birinci çıksa da tek başına iktidar olacak parlamento çoğunluğunu yakalayamadı.

O periyotta, partinin 5 yıllık lideri 44 yaşındaki David Cameron, ülkenin 2. Dünya Savaşı’ndan sonraki birinci koalisyon hükümetini kurmak için Liberal Demokrat Partiyle masaya oturdu. İki parti ortasında kurulan hükümetin akabinde Cameron, “ülke tarihindeki en genç 2’nci başbakan” olarak misyona başladı.

Göreve başlar başlamaz ülke iktisadını “beklediğinden daha makus bulduğunu” açıklayan Cameron, birinci iş olarak tasarruf önlemlerini açıkladı.

Kamunun eğitim ve sıhhat alanı dışındaki harcamalarında tasarrufa giden hükümet, 2015’te bütçe açığını 2010’daki düzeyin yarısına indirmeyi başardı. Cameron, göçü azaltma kelamı verse de başarılı olamadı.

Dış siyasette ise misyona geldikten 1 yıl sonra Libya’ya milletlerarası askeri müdahale için lobi yapan Cameron, “İngiltere’nin, Muammer Kaddafi idaresinin yıkılmasındaki hissesinden ötürü gurur duyuyorum.” dedi.

Cameron devrinde parlamento, Suriye’ye hava saldırısına onay veren önergeyi de kabul etti. Guta’da sarin gazıyla yapılan katliam sonrası alınan kararı, İngiltere Parlamentosu 223’e karşı 397 onayladı.

İskoçya, Brexit ve Falkland referandumları yapıldı

Cameron, 2010’da Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğini de destekleyen açıklamalar yapsa da ilerleyen yıllarda bunun için vaktin şimdi gelmediğini söyledi.

Sözde Ermeni soykırımını tanımayan Cameron, bu periyotta İsrail’in Mavi Marmara saldırısını da kınayarak Gazze’nin “dev bir açık hava hapishanesi” olduğunu tabir etti.

İsrail’in 2014’teki Gazze akınlarını kınamadığı için partisinden dahi reaksiyon çeken Cameron, her fırsatta iki devletli tahlili desteklediğini belirtti.

Cameron devrinde, Arjantin’le yaşanan Falkland adaları gerginliği bir kez daha kendisini gösterdi. Arjantin açıklarındaki Falkland adaları halkı, 2013’teki referandumda yüzde 99,8’lik oyla tercihini bir sefer daha İngiltere’de kalmaktan yana kullandı.

Cameron periyodunda Britanya, iki kıymetli referandum daha yaptı. Birincisinde İskoçya’nın bağımsızlığı oylanırken 2014’teki referandumdan “hayır” oyu çıktı.

Brexit istifa getirdi

İkinci referandum ise Cameron’un istifasına neden olan İngiltere’nin AB’den ayrılma (Brexit) oylaması oldu.

İngiltere’nin AB’den ayrılma tarafında oy kullanmasıyla Cameron, 1 yıl evvel tek başına iktidar yaptığı partisinden istifa etti ve yerine Theresa May seçildi.

Kendisi referandumda “hayır” kampanyası yapan May, misyona gelir gelmez karşısında Brexit’i gerçekleştirme sorunlarını buldu.

Halkın kararına karşın Meclisin ayrılma kararı alması gerektiğini belirten yargı kararı ve buna direnen muhalefet karşısında May, evvel sert Brexit yanlısı siyasetçileri kabinesine aldı.

Göreve geldikten 9 ay sonra da erken genel seçim kararı alan May, daha güçlü ve yeni takımlarla Brexit’i gerçekleştirmeyi hedefledi.

May, Haziran 2017’de yapılan seçimde tek başına iktidar olmak için gereken 326 sayısının 9 sandalye altında kalsa da yaptığı iştiraklerle iktidarını 2019’a kadar sürdürdü.

Bu dönemde Muhafazakar Parti, daha çok Brexit’le ilgilendi. AB ile yapılan Brexit mutabakatlarını Meclise onaylatmayı başaramayan May, 2019’da misyonundan istifa etti ve yerine AB’den sert çıkış yanlısı Boris Johnson seçildi.

May periyodunda, Türkiye’de 15 Temmuz darbe teşebbüsü yaşandı. Türkiye’ye dayanak veren May, İngiltere’nin Türkiye’nin gerçek dostu olduğunu tabir etti.

Johnson, Kraliçe’nin Meclisi askıya almasını sağladı

Johnson, 14 yıllık Muhafazakar Parti iktidarının en çalkantılı periyotlarında “ülkeyi 3 yıl yöneten Başbakan” olarak tarihe geçti.

Ülkenin 31 Ekim 2019’da mutabakat olmasa dahi AB’den ayrılacağını söyleyen Johnson, Kraliçe Elizabeth’i de parlamentoyu yaz tatili bitiminde askıya alması konusunda ikna etti. Böylece muhalefetin Brexit’e karşı atacağı adımlarda vaktini daraltmayı amaçlayan Johnson’ın bu atağı, “Britanya adabı darbe” olarak nitelendirildi.

Ancak Johnson’ın talebi, mahkemeden döndü ve parlamento, eylülde çalışmaya başladı. Bu hamleyi, Johnson’ın erken seçim adımı izledi. Johnson, Aralık 2019’da seçim kararı alınmasını sağlayarak ülkeyi 4 yılda üçüncü kez seçime götürdü.

Anketler, İşçi Partisi zaferini gösterirken seçimden Johnson’ın Muhafazakar Partisi tek başına iktidar çıktı.

Kampanyasını Brexit üzerine kuran Johnson’ın önüne bu sefer de Kovid-19 pürüzü çıktı. İki yılda 230 binden fazla kişinin vefatına sebep olan virüs, ülkenin hareketli siyasetini ise etkilemedi.

Avrupa’da okulları kapatıp kısıtlama uygulamaya başlayan son ülke olan İngiltere’de muhalefet, Kovid-19 ölümlerinin artmasına sebep olarak Johnson’ın “sürü bağışıklığı” siyasetini gösterdi.

Johnson, sokağa çıkma yasaklarının ilanından 4 gün sonra kendisi de Kovid-19’a yakalandı ve hastaneye kaldırıldı. 6 Nisan 2020’de ise ağır bakıma alınan Johnson, burada 3 gün kaldı.

Johnson periyodunun sonunu skandallar getirdi

Kovid-19 periyodunda yaşanan skandallar, Johnson’ın Başbakanlığının da sonunu getirdi.

Skandallardan birincisi, Johnson’ın danışmanlarından Dominic Cummings’in Kovid-19 semptomları taşırken ve seyahat kısıtlaması uygulanırken, ailesiyle saatler süren bir seyahat yapması oldu.

Cummings’i vazifeden almayı reddeden Johnson yansıların gayesi olurken bir öteki skandal ise toplanma yasağının olduğu günlerde Başbakanlık Ofisi 10 Numara’da verilen partiler sebebiyle yaşandı.

Johnson, partilere katılmadığını hatta haberinin bile olmadığını söylese de daha sonra Johnson’ın da katıldığını gösteren fotoğraflar ve sözler ortaya çıktı.

Parlamentoyu ve soruşturmayı yürütenleri yanıltmakla suçlanan Johnson, parti idaresine getirdiği Chris Pincher’ın taciz savlarından haberdar olmasına karşın bu kararı aldığı için parti içinde de reaksiyon çekti.

“Partygate” ismi verilen Kovid-19 periyodu partileri ve Pincher olayı üzerine bakan, parlamento grubu yöneticisi, Başbakan Özel Temsilcisi ve parti yöneticisi 179 isimden 62’si tıpkı gün misyonundan ayrılınca Johnson da 7 Temmuz 2022’de istifa edeceğini açıkladı.

Muhafazakar Parti, Johnson’ın Dışişleri Bakanı Liz Truss’ı seçti.

Johnson devrinde, Türkiye’yle bağlantılar sakin geçti. Şimdi Başbakan değilken Brexit referandumu sürecinde, Türkiye’nin AB’ye katılmasıyla 80 milyon Türk’ün İngiltere’ye geleceği kampanyasını yürüten Johnson, Başbakan olduktan sonra 2019’da ise “Türkiye’ sözünü kullanmadım.” dedi.

En kısa vadeli Başbakanlık devrinde tarihe tanıklık etti

İngiltere, 49 günle “tarihin en kısa Başbakanlık misyonunu yürüten” Truss devrinde, dünya tarihinin en değerli olaylarından birine şahitlik etti.

Truss’ın Başbakanlık misyonunu devralmasından 2 gün sonra İngiltere’nin 70 yıllık Kraliçesi Elizabeth hayatını kaybetti.

Truss, Galler Prensi Charles’ın tahta çıkacağı ve “3. Charles” ismiyle hükümdarlık yapacağı açıklamasını yapan birinci Başbakan olurken bir Kraliyet ailesi üyesinin tahta çıktığını belirten “Taht Kurulu açıklamasında imzası bulunan birinci bayan başbakan” oldu.

Tarihin en kısa müddetli Başbakanı, orta periyot bütçesi hazırlama kararı nedeniyle reaksiyonların amacı oldu ve görevinden istifa etti.

Muhafazakar Parti, Truss’tan boşalan liderlik ve Başbakanlık koltuğuna Rishi Sunak’ı getirdi. Hint kökenli Sunak, “farklı bir etnik kümeden gelip başbakan olan birinci siyasetçi” olarak ismini tarihe yazdırdı.

Sunak periyodu: Göç, hayat pahalılığı ve çöken sıhhat sisteminin oluşturduğu yük

Ekim 2022’nin son haftası başlayan Sunak devri, Ukrayna savaşının getirdiği zorluklar, artan hayat pahalılığı, çöken sıhhat ve sığınmacı sisteminin oluşturduğu yükü çözmekle geçti.

Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle Ukrayna’ya askeri yardımlarını artıran İngiltere, savunma harcamalarında da artışa gitti. Rusya’yla ticarete de son veren İngiltere, güç alanında yeni işbirlikleri arayışına koyuldu.

Sunak, vazifeye geldiğinde sistemsiz göçü durdurma, enflasyonu düşürme, borçları azaltma ve hastanelerdeki bekleme sıralarını azaltma kelamı verdi. Bu kapsamda birinci defa Johnson tarafından açıklanan Ruanda Planı’nı gerçekleştireceklerini belirten Sunak, ülkedeki sistemsiz göçmenleri ise topluca yaşayacakları kamu tesislerine taşıma vaadinde bulundu.

Bu maksat doğrultusunda daha evvel otellerde tutulan 500’e yakın erkek göçmen, “Bibi Stockholm” isimli gemiye yerleştirilirken binlerce sistemsiz göçmen ise iki farklı hava üssündeki kullanılmayan binalara taşındı.

Ruanda Planı’nı da mahkeme kararlarına karşın uygulamakta kararlı olduğunu açıklayan Sunak, bu yılın ilkbaharında başlayacak Ruanda uçuşlarını gerçekleştiremediği üzere sistemsiz göçün de önüne geçemedi.

Ülkeye Manş Denizi üzerinden geçen sistemsiz göçmen sayısı on binleri aşarken Sunak, bu sayının hala Avrupa ülkelerinden daha az olduğunu savundu.

Enflasyonu yüzde 10’lardan yüzde 2’lere kadar gerilemesini sağlayan siyasetleri hayata geçiren Sunak idaresi, hayat pahalılığı ve artan faizlere ise deva bulamadı.

“Gazze’de ateşkes” demedi

Göreve geldiği günden bu yana artırım talebinde bulunan memurların grevleriyle de karşı karşıya kalan Sunak idaresi, Gazze’deki İsrail bombardımanları karşısında ise halkın ağır reaksiyonunu çekti.

İlk günden bu yana “ateşkes” davetinde bulunmayan Sunak, “Hamas’ın olmadığı bir ortamda, sürdürülebilir ateşkes” tezini savundu.

Londra’da yapılan Filistin’e takviye yürüyüşlerine de Yahudi vatandaşları huzursuz ettiği gerekçesiyle reaksiyon gösteren Sunak, parlamentodaki ateşkes önergelerine de takviye vermedi.

Her fırsatta İsrail’in kendisini savunma hakkına olan dayanağını yineleyen Sunak periyodunda, İngiltere’nin İsrail’e silah satışı ise kesilmeden devam etti.

Sunak, Muhafazakar Parti tarihinin en büyük hezimetinin yaşandığı 4 Temmuz genel seçimlerinden sonra partisinden istifa etti.

Muhabir: Behlül Çetinkaya