0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

SVALBARD (AA) – AA muhabirinin derlediği bilgiye nazaran; Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda düzenlenen sefer kapsamında uzaktan algılama usulüyle yürütülen çalışmalarda 2023 ve 2024’ün haziran aylarının ortalama deniz buzu dağılımı karşılaştırıldığında, bu yıl neredeyse Akdeniz Bölgesi kadar, yani Türkiye’nin 8’de 1’i büyüklüğünde, deniz buzunda azalma gözlemlendi.

Küresel iklim değişikliği sebebiyle deniz buzu alanlarının azalmasının, okyanustaki canlı kaynaklarının bu bölgelere göç etmesine yol açarken tıpkı vakitte Arktik Okyanusu’nun sonlarının daralmasına neden olduğu belirlendi.

1. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi Başkanı Prof. Dr. Ersan Başar, AA muhabirine yaptığı bilgilendirmede, kutup bölgelerinin, global ısınmanın tesirlerinin en ağır görüldüğü alanlar olduğuna dikkati çekerek, “Burada da bizim en çok karşımıza çıkan Arktik, yani kuzey kutbuna, bilhassa Atlantik Okyanusu’nun tesiriyle gelen sıcak su akıntıları, Arktik Okyanusu’na ulaşıyor. Burada büyük bir değişimle güya dünyanın tüm okyanuslarındaki suyun dönüşümünü sağlayan bir pompa vazifesi gören bir alandayız.” tabirlerini kullandı.

Norveç Kutup Enstitüsü’nde 2023 yılında Gerland ve arkadaşları tarafında yapılan çalışmada da Arktik bölgenin Atlantik Okyanusu tesiri ile Atlantifikasyona maruz kaldığının bildirildiğini hatırlatan Başar, “Bizlerin yapmış olduğu çalışmada da bunların tesirleri görülmektedir.” dedi.

Başar, Arktik Bölgedeki istikrarın bozulduğuna dikkati çekerek, “Dünyanın aslında bütün su akışı, okyanuslardaki akıntı, akış rejimin değişmesi kelam konusu. Son periyotta iklim değişimi ile bilhassa Atlantik’ten gelen suyun daha fazla Arktik’e gelmesiyle Arktik’teki buzun erimesi, global iklim değişimi ve Albedo tesirleri tıpkı biçimde sıcaklık artışları deniz buzunun oluşmasını engelliyor. Deniz buzunun oluşması engellenmekle birlikte Artik’te bulunan buzulların erimesi de artıyor.” biçiminde konuştu.

“Arktik Okyanusu, Atlantik Okyanusu’na yeniliyor”

Prof. Dr. Ersan Başar, bilhassa Barents Denizi’nin kuzey taraflarında bulunan bölgelerde deniz suyunun tuzluluk kıymetlerinde ve sıcaklığında olan değişİmin tüm akımın değişmesine sebep olduğunu belirterek, “Atlantik’teki deniz yapısı Arktik’teki bölgenin daha üstlere kaymasına sebep oluyor ki biz buna “Atlantifikasyon” diyoruz. Aslında Arktik Okyanusu yavaş yavaş Atlantik Okyanusu’na yeniliyor diyebiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.

Arktik çemberinin kuzeyinde kalan bölgede yaşayan canlıların daha kuzey bölgelere gitmeye başladığını tabir eden Başar, “Atlantik’teki canlılarda onların yerini doldurarak artık olağanda Atlantik Okyanusu’nda gördüğümüz canlıları biz artık Arktik Okyanusu’nda, başta Barents Denizi’nde ve Norveç Denizi’nde olmak üzere, çok ağır olarak görüyoruz. Barents Denizi’nin de artık uygunca Atlantifikasyon tesiri altında olduğunu, bilim insanları yapmış olduğu birçok çalışmada ortaya koydular ve şu anda burası bilim insanlarının da en çok odaklandığı bölge.” bilgilerini verdi.

“Atlantik Okyanusu hudutlarını büyütürken, Arktik okyanusu hudutlarını küçültüyor”

Atlantifikasyon tesiriyle Atlantik Okyanusu hudutlarını büyütürken, Arktik Okyanusu’nun küçüldüğüne dikkati çeken Başar, “Arktik Okyanusu’nun sonlarını küçültmesi demek, bizim deniz buzuna daha az ulaşmamız, yani buzulların erimesi demek. Bu da dünyadaki o okyanuslardaki akıntı rejiminin değişmesidir ki bu da hayatın geleceğini bizim için olumsuz istikamette etkileyecek gerçeklerden bir tanesi.” sözlerini kullandı.

Başar, deniz buzları eridiği ve öteki buzulların erimeye başladığı vakit dünyaya güneşten gelen ışınların tesiriyle, buzların daha fazla erimeye başlandığını ve Albedo tesiriyle sıcaklığın dünya üzerinde kaldığını kaydetti.

Buzul yoğunluğu fazla olduğu vakit güneş ışınlarının beyaz renkten yansıyarak dünyayı terk ettiğini, fakat azalma sebebi ile ısınmaya başlayan dünyanın daha çok birbirini tetikleyen bir halde ısındığını ve sıcaklığı artırmaya başladığını lisana getiren Başar, bunun da Albedo tesirinin en bariz örneklerinden biri olduğunu belirtti.

Albedo tesirinin birbirini tetikleyen ögeler olduğuna dikkati çeken Başar, “Bu bölgeler ısındıkça büsbütün yeni alanlar çıkıyor. Yeni alan, koyu renk alanlar siyah toprak alanları ne yapıyor? Direkt olarak yan enerjiyi üzerine çekiyor ve ısınmasını sağlıyor. Global ısınma etkileyen dünyanın birçok yerinde görüyoruz. Bilhassa kutup bölgeleri global ısınmanın en çok tesirini gösterdiği noktalardan bir tanesi.” dedi

“Bresvelbreen Buzulu kütlesinde görmüş olduğumuz ırmaklar formunda akan sular erimenin acı bir göstergesi”

Antarktika ve Arktik’te büyük buzul kütlelerinin süratle eridiğine şahit olduklarını ve Bresvelbreen Buzulu’nun da dünyanın en büyük buzul kütlelerinden biri olduğunu tabir eden Başar, “Buzul kütlesinde görmüş olduğumuz ırmaklar biçiminde akan sular erimenin maalesef çok acı bir göstergesi. Yalnızca bu halde erime ırmaklar halinde olmayıp dökülmeler halinde de meydana geliyor. Bunu her yerde görebiliyoruz. Bundan ötürü bu buzulların önemli oranda etkilenmiş olduğunu daima birlikte maalesef gördük.” yorumunu yaptı.

1. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi Önder Yardımcısı Kaptan Doğaç Baybars Işıler de sefer mühletince deniz suyu örneklemeleri ve meteorolojik müşahedelerinin yanı sıra uydu datayla alakalı çalışmalar da yürüttüklerini tabir etti.

Deniz buzuyla alakalı müşahedeler olduğunu hatta deniz buzlarında örneklemeleri aldıklarını belirten Işıler, “Deniz buzu dağılımı bilindiği üzere denizdeki seyir sistemlerini değiştirdiği üzere yeni su yollarını ve güzergahları oluştururken tıpkı vakitte oran ve yoğunluğu da bize global iklim değişikliği hakkında bilgiler de vermekte.” değerlendirmesinde bulundu.

Işıler, Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdürü ve TÜBİTAK MAM Lideri Prof. Dr. Burcu Özsoy’un çalışma alanlarından biri olan uzaktan algılama ve deniz buzu yoğunlukları konusunda daima olarak deniz buzu takip çalışmalarını gerçekleştirdiklerini tabir ederek, “Uzaktan algılama çalışmaları ile birlikte hakikaten enstitü olarak biz, deniz yoğunluğunu, konsantrasyonunu, dağılımı ve yıllara nazaran değişimini halihazırda takip ediyoruz. Alınan bilgiler ışığında Ocak 2023 ve Ocak 2024’e baktığımızda deniz buzluğu dağılımında 0,4 km karelik artış gözükürken, haziran ayına geldiğimiz vakit geçen yıla nazaran bu sene 0,1 km kare daha az deniz buzu oluşumunu görmekteyiz.” bilgilerini verdi.

Röportaj sırasında buzuldan kopan bir modülün çıkardığı sese dikkati çeken Işıler, “Sesi de az evvel duyulduğu üzere bir kopma meydana geldi. Bu kopma sonucunda bir tane daha kara buzunun artık denize hakikat seyahatine başlamasına şahitlik ettik. Bu da aslında deniz düzeyinin de yükselmesi manasına geliyor. ” tabirlerini kullandı.

Işıler kelamlarını şöyle tamamladı:

“Tüm bilgileri birleştirdiğimizde, deniz buzu dağılımı ve yoğunluğundaki azalmalar dönemsel olarak artmalar gösterse de yıllara bağlı olarak Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosferik Yönetimindeki (National Oceanic Atmospheric Administration – NOAA) uydu manzaralarıyla bir arada alınan bilgilerde yıllara nazaran, dönemsel olarak artışlar olsa da karadaki buzullardaki azalmalarla birlikte lineer azalmayı da ortaya koyarak global iklim değişikliğinin sonuçlarını görebiliyor hale geliyorsunuz.”

Muhabir: Şebnem Coşkun