Başkanlık Sistemi -1

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türkiye, Turgut Özal’dan bu yana değişim hareketine hızla devam ediyor. Dünyaya açılma ve kabuğunu kırma hamlesini o yıllarda gerçekleştirmeye başlayan Türkiye Cumhuriyeti, hızla modern dünya ile entegre olmayı başardı, başarıyor. Statükocu bazı aydınlar hariç bu hızlı gidişe olumsuz bakan yok. Kendi içinde değişime sıcak bakmayan statükocu bazıları, iş AB standartlarına ulaşmak olunca değişime hayır diyemediler. Anayasamızın yeniden ele alınması, özgürlükçü, insan hak ve hürriyetlerine değer veren, günümüz şartlarında daha iyi yönetim biçimi sunan arayışlar hız kazandı. Yeni anayasa arayışları beraberinde yeni yönetim sistemlerini de getirdi. “Başkanlık Sistemi” bu arayışın bir ürünü olsa gerek… Özal dönemiyle başlayan değişim hareketi, sosyal hayatta meydana gelen yenilikler ve devletin siyasal yönetim biçiminde ki “Başkanlık Sistemi” arayışları da hız kesmeden devam ediyor. Bu ve gelecek birkaç yazımda Başkanlık Sistemi’ni hatasıyla sevabıyla ele almak okuyucularımı detaya girmeden kısaca bilgilendirmek istiyorum.

NEDİR BAŞKANLIK SİSTEMİ?

Yasama, yürütme ve yargı bağımsızlığının kesin olarak birbirinden ayrıldığı bir sistem olarak göze çarpıyor. Şu anda takip ettiğimiz Çok Partili Parlamenter Sistem’de bu erklerin birbirlerinden tam bağımsız oldukları pek söylenemedi. Yeni Anayasa ile birlikte yeni yönetim biçimi irdelenir oldu. Hükümetin hatırı sayılır hukukçuları Çok Partili Parlamenter Sistem’in ömrünü doldurduğunu iddia ediyorlar. Türkiye’nin önünün açılması için bu sisteminde değişmesi gerektiği kanaatindeler. Çok Partili Parlamenter Sistem’in tarihinde çok tıkanmalara sebep olduğu bunun sonucu da üç askeri darbe ile neticelendiğini savunan hukukçular heyeti, Başkanlık Sistemi sayesinde bu engelinde aşılabileceğini savunuyorlar.- Doğru olduğunu düşünüyorum, ama azı çekincelerim de var. İlerideki yazılarımda bundan da bahsedeceğim-Anayasamızda ve hali hazır sistemimizin açıkları Başkanlık Sistemi sayesinde kapatılmak isteniyor olsa gerek. Başkanlık Sistemi’nde hükümetin iktidar imkanları daha geniş alanlara ulaşmakta. Bu sistemi uygulayan Dünya da birçok devlet var. Her birinde kendi tarihi, sosyolojik ve siyasal koşullarının ürünü olan başkanlık rejimleri mevcut. Bu sistemi tam anlamıyla uygulayan ülke ABD… Başkanlık Sistemi’ni uygulayan diğer ülkelerde, sistem tam kabul görmediğinden, boşluklarından da yararlanılarak yine birçok darbeler yaşandı.

SİSTEMİN TEMELİNDE VAR OLAN KAVRAMLAR

Evet, Başkanlık Sistemi’nde başkan halk tarafından 4 yıllığına seçiliyor. Seçilen bu başkan hükümetin ve devletin başı olup, aynı zaman da başkomutan olarak da isimlendirilen kişidir. Başkan genel olarak görevi ile ilgili icraatlarından sorumlu değildir. Kendisini denetleyen denetim birimleri tarafından da icraatlarında denetlene bilen bir yetkiye sahiptir. 4 yıllık süre için seçilen başkanın yetkileri bu parlamento tarafından bile kısıtlanamıyor. Seçim süresi de uzatılıp kısaltılamıyor. Sistemin en belirgin özelliği yukarıda da dediğim gibi kuvvetler ayrılığı… Bu sistemde kesin olarak öne çıkıyor. Bu yönüyle ülkemiz adına olumlu bir yönetim biçimi olarak görülebilir. Yıllarca yargıya müdahale eden idareleri hatırlayınca, eğer Başkanlık Sistemi eskisinin yerine ikame edilirse, sistemimiz artık müdahalelerden arındırılmış olarak işleyecek şeklinde değerlendirebiliriz. Başkanlık Sistemi’nde hükümet üyeleri başkan tarafından seçiliyor veya azledilebiliyor. Sistemin güzel gibi görünen kısmı bu olmakla beraber, kötü tarafı başkanla uyumlu olmayan insanların pek seçilme şansı da yok. Başkan hükümet üyelerinin düşüncelerine uymak zorunda olmamakla beraber, hükümet üyeleri de başkanın düşüncelerine uymayabiliyorlar. Bu, hali hazırdaki sistemimizde var olan, her parti liderinin grubu üzerindeki baskıcı ve ezici kuvvetini kırıyor. Milletvekilleri ısrarla parti liderleri gibi düşünmek zorunda kalmıyorlar. Farklı düşünmekle ve uygulamalar yapmakla, partilerinin disiplin kurulları tarafından ihraç cezası ile karşı karşıya kalmıyorlar. Başkanlık Sistemi’nin eksik bir yanı, başkan tarafından seçilen bakanların yeniden seçilme endişesi taşıyanlarında, liderlerinin düşüncelerine ve çizgilerine uyma zorunluluğu hissetmelerinde yatıyor. Başkanla iyi uyum sağlamak ve istikbalinde iyi bir yer tutmak adına yapılan yanlışlara sesiz kalmak en büyük handikap olsa gerek. Başkanlık Sistemi’nde, Çok Partili Parlamenter Sistemin Devlet yapısında var olan Başbakan ve Cumhurbaşkanı gibi iki farklı başkan yönetimi Başkanlık Sistemi’nde yok. İki başlı yönetim yerine tek elden yönetim esas alınıyor. Başkan hem devletin başı hem de icraatlarından sorumlu başbakanı, aynı zaman da meclis başkanı durumunda. Gelecek yazımda devam etmek üzere sağlıcakla kalın.