0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – AA muhabirinin kaynaklardan derlediği bilgilere nazaran, Sezgin 24 Ekim 1924’te Bitlis’te dünyaya geldi.

Sezgin, ilkokulu Doğubayazıt’ta, ortaokul ve liseyi ise Erzurum’da okuduktan sonra 1943’te İstanbul’a geldi.

Çocukluğundan itibaren mühendis olmak isteyen Sezgin, bir tavsiye üzerine katıldığı İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsünde misyon alan Alman doğu bilimci Hellmut Ritter’in semineri sonrasında akademik hayatının tarafını değiştirdi.

Sonrasında tıpkı enstitüde, alanının en değerli uzmanlarından olan Ritter’in öğrencisi olan Sezgin, hocasının bilimlerin temelinin İslam bilimlerine dayandığını belirtmesi üzerine bu alana ağırlaştı.

Sezgin, 1951’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesini bitirdikten sonra Arap Lisanı ve Edebiyatı üzerine çalışmaya başlayarak, 1954’te “Buhari’nin Kaynakları” isimli teziyle doktor ünvanı aldı.

Bu teziyle Sezgin, hadis kaynağı olarak İslam kültüründe değerli bir yere sahip olan Buhari’nin (810-870) bilinenin tersine kelamlı kaynaklara değil, yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya attı. Bu yazılı kaynakların İslam’ın erken periyoduna hatta 7. yüzyıla kadar gittiğini ortaya koydu.

Sezgin’in bu tezi, oryantalist etraflarda büyük yankı uyandırdı.

27 Mayıs darbesi sonrası Almanya’ya gitmek zorunda kaldı

Sezgin, bir gün üniversiteye giderken aldığı gazeteden, 27 Mayıs 1960 askeri darbesi sonrası oluşturulan Ulusal Birlik Komitesi’nin (MBK) aldığı kararla üniversitelerden uzaklaştırılan, “147’likler” olarak bilinen akademisyenler ortasında yer aldığını öğrendi.

Kendisine daha evvel yurt dışından yapılan çok sayıda teklifi ülkesine olan sevgisi ve bağlılığı münasebetiyle reddeden Sezgin, verilen karar sonrasında iki ABD’li ve Frankfurt Üniversitesi eski rektörü olan dostlarına mektup yazıp yurt dışına gitmek istediğini belirtti. Sezgin, üçünden de kendisini memnuniyetle kabul edeceklerine dair karşılık gelmesinin akabinde Frankfurt’u tercih etti.

Frankfurt Üniversitesinde konuk doçent olarak ders vermeye başlayan Sezgin, Cabir bin Hayyan üzerine hazırladığı tezle 1966’da profesör oldu.

Sezgin, bilimsel çalışmalarını “Arap-İslam kültürünün olağan bilimler tarihi” alanında ağırlaştırdı. 1966’da İslam uygarlık tarihçisi Ursula Sezgin’le evlendi. Bu evlilikten 1970’te kızı Hilal dünyaya geldi.

Prof. Dr. Sezgin, 1982’de J. W. Goethe Üniversitesine bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsünü ve bir yıl sonra da müzesini kurdu.

Sezgin, yöneticiliğini yürüttüğü enstitünün müzesinde Müslüman bilginlerce yapılmış aletlerin, bilimsel araç ve gereçlerin numunelerini büyük bir ihtimamla yaptırıp, burada sergiledi.

Fuat Sezgin, insanlık tarihinin başlangıcından bugüne kadar alanında yazılan en kapsamlı eser olarak gösterilen Arap-İslam Bilim Tarihi’nin birinci cildini 1967’de tamamladı. Sezgin, yapıtının 18. cildini yazarken 30 Haziran 2018’de tedavi gördüğü hastanede vefat etti.

Sezgin, Fatih Mescidi’nde devlet erkanı, akademisyenler ve vatandaşların da katıldığı kalabalık bir cemaat eşliğinde kılınan cenaze namazının akabinde Gülhane Parkı’nda toprağa verildi.

Müze ve vakıf

Fuat Sezgin, hayattayken 2008’de Gülhane Parkı’nda İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi kuruldu.

Müzenin faaliyetlerini desteklemek hedefiyle da Fuat Sezgin İslam Bilim ve Tarihi Araştırmaları Vakfı faaliyetlerine başladı.

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi bünyesinde 2013 yılında ise Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Enstitüsü kuruldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayesinde 2019 yılı, “Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı” ilan edilip, çeşitli paneller, konferanslar, stantlar, kısa sinema müsabakaları ile özel mecmua sayılarının da olduğu birçok aktiflik ve çalışma yapıldı.

Arapça, Almanca, Latince, İbranice, Süryanicenin de olduğu birçok lisanı çok âlâ derecede bilen Sezgin, çok sayıda kıymetli ödül, nişan ve madalyaya da layık görüldü.

Ömrünün son günlerine kadar ilmi faaliyetlerine devam eden Sezgin, bütün akademik hayatı boyunca bilimin ve teknolojinin birinci kere doğu toplumlarında ortaya çıktığını, İslam medeniyeti üzerinden dünyaya yayıldığını kanıtlamaya çalıştı. Sezgin, yapıtlarıyla bunu başardı.

Eserleri ve yaptığı çalışmalarla tüm dünyaya bilimsel ilerleme sürecinin tek bir milletin değil, bütün bir insanlığın yapıtı olduğunu ortaya koyan Prof. Dr. Sezgin, yaşamı boyunca Kahire Arap Lisanı Akademisi, Şam Arap Lisanı Akademisi, Fas Rabat Kraliyet Akademisi, Bağdat Arap Lisanı Akademisi, Türkiye Bilimler Akademisi erdem üyeliği de dahil olmak üzere çok sayıda kıymetli akademide yer aldı.

Eserleri

Prof. Dr. Fuat Sezgin, hayatı boyunca dünyanın her yerinden kendi imkanlarıyla aldığı 45 bin ciltlik kitap, 10 bin civarında mikrofilm arşivi ile bilimler tarihi alanında dünyanın tek olma özelliğine sahip özel koleksiyon bir kütüphaneyi kurdu.

Geride çok büyük bir ilmi miras bırakan Sezgin’in en değerli yapıtı, birinci cildi 1967’de yayımlanan 17 ciltlik Arap-İslam Bilimler Tarihi oldu. Sezgin, bu yapıtı için yaklaşık 300 bin yazma yapıtı yerinde inceledi.

Prof. Dr. Sezgin eserinde, Kur’an bilimleri, hadis, fıkıh, kelam, ideoloji, tarih, tasavvuf, edebiyat, şiir, tıp, farmakoloji, zooloji, veterinerlik, simya, kimya, botanik, ziraat, astronomi, astroloji, meteoroloji, matematiksel coğrafya ve haritacılık üzere birçok mevzuyu derinlemesine inceledi.

Sezgin’in Arap-İslam Bilimleri Tarihi isimli 17 ciltlik başeseri, Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı tarafından Almancadan Türkçeye çevrilirken, doğumunun 100’üncü yılı münasebetiyle şubat ayında düzenlenen vefa gecesiyle tanıtıldı.

Sezgin, ayrıyeten 1984’ten itibaren Arap İslam Bilimleri Tarihi mecmuasını yayımladı.

Prof. Dr. Sezgin’in coğrafya, Avrupalı seyyahların seyahatnameleri, matematik, astronomi, ideoloji, tıp, müzik, nümismatik, tarih yazıcılığı ile öteki mevzularda yazılmış yepyeni yapıtların tıpkıbasımlarını ve bu bahiste araştırma yapmış Batılı bilim insanlarının yapıtlarını içeren seriler halinde yaklaşık 1300 cilt yayını bulunuyor.

Fuat Sezgin’in, “Buhari’nin Kaynakları”, “İslam’da Bilim ve Teknik”, “İslam Uygarlığında Mimari, Geometri, Fizik, Kimya, Tıp Saatler, Optik, Mineraller, Savaş Tekniği, Antik Objeler”, “İslam Uygarlığında Astronomi Coğrafya ve Denizcilik”, “Bilim Tarihi Sohbetleri”, “Tanınmayan Büyük Çağ İslam Bilim ve Teknoloji Tarihinden”, “Amerika Kıtasının Müslüman Denizciler Tarafından Kolomb Öncesi Keşfi ve Piri Reis”, “İslam Bilim Tarihi Üzerine Konferanslar”, “İslam’da Bilim ve Teknik” ve “İslam Kültür Dünyasının Bilimler Tarihindeki Yeri” kitapları da Türkçe olarak basıldı.

Muhabir: Mücahit Türetken