30.01.2010 cumartesi günü saat 13:30 da görükle eski belediye binası önünde Bursa ve Görükle’de yaşamlarını sürüdüren 87 yıl önce mubadele göçmenlerinin lozan anlaşması gereği anavatanda yerleşen 15 mübadiller dernekleri platformu adına Bursa Mübadele Göçmenleri Derneği başkanı Mehmet Beytekin tarafından toplanan halka 87 yıl önce yaşanan acıları anarak gündeme getirdi ve 15 kuruluşun hazırladığı metni okudu.Toplantıya kısa adı Rudef olan Rumeli Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Şuayip Toprak’ta bu acı ve hüzünlü anma programına destek verdi.
Bugün burada yakın tarihimizin en önemli olaylarından birisinin yıldönümü vesilesi ile toplanmış bulunuyoruz.
Bundan tam 87 yıl önce, yaklaşık iki milyon insanı, kendi arzularına bakılmaksızın, yüzlerce yıldır yaşadıkları topraklardan söküp bilmediklere yerlere savuran bir uluslararası anlaşma imzalandı. 30 Ocak 1923’te Lozan Barış Konferansı sürecinde imzalanmış olan “Türk-Yunan Ahali Mübadelesi Sözleşmesi” ile Yunanistan’daki Müslüman nüfus, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti sınırları içine; yeni Türkiye Cumhuriyetindeki Rum Ortodoks nüfus, Yunanistan’a zorunlu göç ettirilmek üzere mübadeleye tabi tutuldu.
Mübadeleye tabi tutulan insanların görüşü hiçbir şekilde alınmadı. Gitmek isteyip, istemedikleri sorulmadı. Ne zaman yola çıkacakları, nasıl gidecekleri, nereye gidecekleri konusunda bilgi verilmedi. Çoğu gemilerle olmak üzere iki ülke arasında günler, hatta aylar süren yolcuklar yaptılar. Limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda haftalarca beklediler. Yetersiz beslenmeden ve kötü fiziki koşullardan ötürü hastalananlar, ölenler oldu. Aileler dağıldı.
Yüzlerce yıldır ekip-biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları işyerlerini, evlerini, sevdiklerinin mezarlarını, cami, tekke, kilise, manastır gibi ibadet yerlerini geride bırakan mübadillerin doğup büyüdükleri toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmedi.
Aradan 87.yıl geçmiş olmasına karşın mübadele acısı hala daha yüreklerimizi sızlatıyor.
Mübadil kuruluşları olarak tüm mübadiller adına Türkiye ve Yunanistan Hükümetleri ile Avrupa Birliği’nden insancıl olan güncel ve somut sorunlarımıza acil çözümler bekliyoruz.
Çok azı hayatta kalmış olan birinci kuşak mübadiller ve onların çocukları, torunları, Yunanistan’a giderek atalarının yaşadığı yerleri görmek ve atalarının ruhunu oralarda yâd etmek istiyorlar. Son aylarda, bazı komşularımızla kaldırılmış ve kaldırılma sürecinde olan vizenin, Ege Denizi’nde de bir engel olmaktan çıkmasını bekliyoruz. Bunun için Türk ve Yunan yetkililerinden atılacak adımları hızlandırmalarını istiyoruz. Ege’de barışa, dostluğa, ekonomik ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunacak bu adım, Türkiye ile tüm Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki vize sorununun çözümlenmesi beklenmeden gerçekleştirilmelidir.
Mübadiller olarak; Avrupa Birliği’nin ilgili organlarından, Yunanistan ve Türkiye Hükümetlerinden bir talebimiz daha var:
Mübadeleden önce Yunanistan’da yaşayan Müslümanlar orada birçok tarihi yapı bıraktılar. Aynı şekilde mübadeleden önce Türkiye sınırları içinde yaşayan Rum Ortodokslar da burada birçok tarihi yapı bıraktılar. Bu yapıların büyük bir kısmı yıkıldı, tahrip edildi, pek azı günümüze kadar ulaşabildi. Oysa bu yapılar, sadece iki ülkede yaşayan mübadiller için değil, tüm insanlık için çok değerli olan ortak kültürel-tarihi mirastır. Günümüzde çok azı ayakta kalabilmiş ortak kültürel-tarihi mirasa ait olan bu yapıların korunması için bir an önce harekete geçilmesini talep ediyoruz.
Bu duygu ve düşüncelerle, mübadele anlaşmasının 87. yıldönümünü bir defa daha acıyla, hüzünle anıyoruz. Bu elim olayın acısını yaşayan tüm büyüklerimizi saygıyla, sevgiyle, rahmetle anıyoruz. Benzer acıların tekrarlanmaması dileğiyle tüm kamuoyunu saygıyla selamlıyoruz:
MÜBADİLLER PLATFORMUNUN OLUŞUMUNA KATILAN KURULUŞLAR
Vakıflar: ORGANİZE EDEN
1. Lozan Mübadilleri Vakfı
Dernekler: BURSA MÜBADELE GÖÇMENLERİ
2. Amasya Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği KÜLTÜR VE DAYANIŞMA DERNEĞİ
3. Ankara Lozan Mübadilleri Derneği BAŞKAN
4. Büyük Mübadele Derneği (B.Çekmece, Çatalca, Silivri) MEHMET BEYTEKİN
5. Edirne Lozan Mübadilleri Derneği
6. Gelibolu Lozan Mübadilleri Derneği
7. Isparta Lozan Mübadilleri Derneği
8. Kuşadası Selanik Mübadilleri ve Rumeli Göçmenleri Kültür ve Dayanışma Derneği
9. Lozan Mübadilleri Derneği (İstanbul)
10. Mudanya Lozan Mübadilleri Derneği
11. Mübadele Göçmenleri Kültür ve Dayanışma Derneği (Bursa-Görükle)
12. Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği
13. Sarıyer Lozan Mübadilleri Derneği
14. Selanikliler Yaşatma Derneği (Fethiye)
15. Tuzla Sosyal Yardım ve Dayanışma Derneği
