0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Babasının çadırcılık yapmasından dolayı “Çadırcı” anlamına gelen “Hayyam” takma adını alan Ömer Hayyam’ı 4 Aralık ölüm yıl dönümünde kısaca anmak istiyorum.

Kısaca Hayyam….

Ömer Hayyam İranlı şair, filozof, matematikçi, astronom ve yazardır. Aslen Nişaburlu olan Hayyam başta Selçuklu sultanı Melikşah olmak üzere zamanının hükümdarlarından büyük yakınlık gören Hayyam, ünlü devlet adamı Nizamül – Mülk ve ünlü tarikat kurucusu Hassan Sabbah’la okul arkadaşıydı.

Bu fikre karşı olan Abdulbaki Gölpınarlı “Hayyam ve Rubaileri” isimli kitabında “…Hayyam’ın Nızam’ül-Mülk ve Hasan Sabbah ile ders arkadaşı olduğu hakkındaki rivayet, tamamıyla uydurmadır. Nızam’ül-Mülk 408’de (1017) doğmuş, 485’te (1092) bir Bâtıni tarafından öldürülmüştür. Hasan Sabbah Elemut’u 483 (1090 – 1091) ele geçirmiş, 518’de (1124) ölmüştür…” şeklinde açıklama bulunmuştu.

Hayyam İbn-i Sina’ya hayran biriydi. Bu sebeple İbn-i Sina’nın eseri olan “Temcit (Yücelme)” isimli kitabının çevirisinde yer aldı.

İstanbul da Tarlabaşı bulvarında Sakızağacı ışıklardan başlayıp, Tepebaşı’na kadar inen caddenin adı da “Ömer Hayyam” caddesidir.

Geçmişte yaşamış birçok ünlünün aksine Ömer Hayyam’ın doğum tarihi günü gününe bilinen ünlü bilim adamıdır. Bunun sebebi, Ömer Hayyam’ın birçok konuda olduğu gibi takvim konusunda da uzman olması ve kendi doğum tarihini araştırıp tam olarak bulmasıdır.

Ömer Hayyam dünyada ilk rasat hanenin kurulması sebebi ile dünya bilim tarihinde önemli bir yer alır.

Günümüzde adı sıkça geçen Miladi ve Hicri takvimlerinden çok daha hassas olan Celali takvimini hazırlamıştır.

Okullarda okutulan “Pascal Üçgeni” matematik kavramı gerçekte Ömer Hayyam’ın eseridir.

Yaşadığı dönemi takip eden yıllar boyunca, İslam dünyasında düşünce ve aklı reddeden bir yapının oluşması, İslam coğrafyasında siyasi iktidar mücadelesi, toplumsal sınıflar arasındaki mücadelelerde iktidarların geniş halk kitleleri üzerinde otoritelerini koruyabilmek adına dini kullanması neticesinde adeta “yobazlığın” iktidara oturtulması; Ömer Hayyam gibi insan aklına ışık tutmaya çalışmış birçok düşünürün “sapkın” ilan edilmesine, genel anlamda toplumsal eğitim seviyesinin düşmesi nedeniyle de Ömer Hayyam’ın şarap ve zevk düşkünü olarak anlaşılmasına sebep olmuştur. Bu nedenle Ömer Hayyam tüm zamanlarda iktidara muhalif olanlar için bir ilham kaynağı olagelmiştir.

Ayrıca Ömer Hayyam dörtlükleri ile edebiyat dünyasında yer aldı. Hayyam’ın şiirinde çağının haksızlıkları, madrabazlıkları ve saçmalıkları ince, alaycı, iğneleyici bir dille yerilir. Dörtlüklerinin konusu; aşk, şarap, dünya, insan hayatı, yaşama sevinci, içinde bulunduğumuz geçici dünyanın tadını çıkarma gibi insanla sıkı bağlantılı olan gerçek eylem ve davranışlardır.

Şiirlerinde işlediği konulara çoğu zaman felsefi, bilgece bir açıdan bakar Hayyam; Aşk, sevinç, hayatın tadını çıkarma ona göre vazgeçilmez şeylerdir; insan hayatının ana dokusu bunlarla örülüdür.

Ömer Hayyam’ın beğeni ile okuduğum şiirine yer vermek istiyorum.

Bir geldi mi derin ölüm uykusu,
Biter bu dünyanın dedi-kodusu.
Ölenden bir haber bekler insanlar:
Ne söylesin? Bilmez ki ne olduğunu!

Yel eser, umutlar savrulur gider;
Sensiz, bensiz kalır bağlar bahçeler;
Altın gümüş nen varsa harcamaya bak!
Ölür gidersin, düşmanın gelir yer.

Sevgili, seninle ben pergel gibiyiz:
İki başımız var, bir tek bedenimiz.
Ne kadar dönersem döneyim çevrende:
Er geç baş başa verecek değil miyiz?

Dünyada akla değer veren yok madem,
Aklı az olanın parası çok madem,
Getir şu şarabı, alsın aklımızı:
Belki böyle beğenir bizi el alem!

Ayşe ALTAY