0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

EDIRNE (AA) – Geleneğe nazaran cuma namazı sonrası başlatılan Kırkpınar güreşleri katılan pehlivan sayısı nedeniyle son yıllarda namaz beklenmeden cuma sabahı başlatılıyordu. Bu yıl ise lig yordamına geçilmesi münasebetiyle perşembeden başlatılacak.

Ön eleme güreşleriyle 663. randevusu başlayacak Kırkpınar’da güreş programı, 5 Temmuz Cuma günü minik uzunluk pehlivanların güreşleri ile sürecek.

Herkesin merak ettiği “koç yiğitler” başpehlivanların birinci tıp güreşleri 6 Temmuz Cumartesi gerçekleştirilecek.

7 Temmuz Pazar günü ise çeşitli uzunluklarda devam edecek güreşlerin final karşılaşmaları yapılacak, gelecek yılın Kırkpınar güreş ağası seçilecek, baş uzunluğu final güreşleriyle Türkiye’nin başpehlivanı belirlenecek.

Güreş ağasının seçileceği, çeşitli uzunluklarda karşılaşmaların yapılacağı ve Türkiye’nin başpehlivanının belirleneceği Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri yeniden renkli manzaralara sahne olacak.

Efsanenin doğuşu

Tarihi Kırkpınar Güreşleri’nin, Rumeli’nin fethine giden 40 akıncıdan Ali ile Selim kardeşlerin, birbirleriyle saatlerce güreşip can vermeleri sonrası ortaya çıktığı kabul ediliyor.

Galibi muhakkak olmayan bir güreşte can veren iki akıncıya vefa olarak 663 yıldır devam eden tarihi güreşlerin, kimileri değişime uğrasa da asırlardır gelenekleriyle geleceğe taşınan “olmazsa olmazları”, Kırkpınar’ı efsane yapmaya devam ediyor.

Diğer güreşlerden “yağlanma” ritüeliyle kendisini ayıran branş, Türk halkının dünya sporuna bir armağanı olarak gösteriliyor.

Kispetten öbür bedende tutacak yer bırakmaması nedeniyle pehlivanların yağ ile de çaba ettiği güreşlerde en yeterli olabilmek için, öteki güreş branşlarına nazaran çok daha fazla efor sarf edilmesi gerekiyor.

Güreş tarihçilerinden Ali Gümüş, Rumeli’deki birinci güreşlerde meydanın sivrisinekten geçilmemesi nedeniyle, yağın güreşle buluştuğu tezini ortaya atıyor.

Zeytinyağı sürülen bedene sivrisineğin gelmemesi üzerine Rumeli’deki güreşlerde başlanan yağlanma, bir mühlet sonra branşın ismine da kurallarına da tesir ediyor.

Yağlı güreş oyunları

Ayakta ve yerde yapılan güreşlerde oyunlar, “elense”, “tırpan”, “kaz kanadı”, “ayakta güreşi bağlama”, “budama”, “paça”, “kazık”, “kepçe”, “kemane”, “kolbastı”, “köstek”, “künde”, “boyunduruk”, “kurt kapanı”, “yanbaş”, “sarma” olarak sıralanıyor.

Yağlı güreş kurallarına nazaran, rakibi sırt üstü getirmek, rakibini kucaklayıp, ayağını yerden kesmiş vaziyette en az üç adım taşımak, rakibi pes ettirmek, rakibin ayağından kispetini çıkarmak ya da uzunluktan boya kispetin yırtılması, galibiyet manasına geliyor.

Güreşlerde hakeme, seyirciye, rakibe kelam ya da işaretle hakaret etmek, rakiple tartışmak, güreşi sulandırmak, şike yapmak, güreş kurallarına uymamak, hakeme riayet etmemek de ceza gerektiriyor.

Kırkpınar’a özel terimler

Kırkpınar’a özel birtakım tabirlerin manası şöyle:

Ağa: Eskiye göre artık yalnızca bir simge durumunda olsa da ağa, Kırkpınar’ın vazgeçilmez ögelerinin başında geliyor. Evvelce güreşleri düzenleyen, konukları ağırlayan, mükafatlar dağıtan ağanın pek çok vazifesi Edirne Belediyesi ve Türkiye Klâsik Güreşler Federasyonu tarafından yapılıyor.

Başpehlivan: Kırkpınar’da baş güreşlerinde rakibini yenen pehlivan Türkiye başpehlivanı unvanını alıyor. Bu unvanı 3 sefer üst üste alan başpehlivan, altın kemerin daimi sahibi oluyor.

Kispet: Manda ve dana derisinden yapılan pehlivan giysisine verilen isimdir. Beli sarması için bel kısmında kalın bir ip bulunan kispetin, paça kısmı da bir sicimle bağlanır. Yeterli bağlanmayan bir paça, rakip güreşçinin parmaklarını paçadan içeri sokup yenmesi manasına gelir. Kispetler zembil ismi verilen hasır çantalarla taşınır.

Peşrev: Pehlivanın rakibiyle güreşe tutuşmadan evvel yaptığı antrenmanların bütünüdür. Muhakkak bir ritüeli bulunan peşrev, pehlivanı seyreden izleyiciyi coşturarak, güreşçiye moral de yükler. Hakem heyeti önünde toplanan pehlivanlar, cazgırın tanıtımıyla peşreve başlar. Üç ileri, üç geri gidişten sonra yere sol diz ile çökülür. Evvel sağ el yere, dize, dudağa ve alına vurulur. Bu formda çayırda gidiş geliş yapılır. Bu sırada karşılaşılan rakibin paçaları yoklanır, sırtı sıvazlanır, enseler bağlanır, el tutuşulur.

Yağlanma: Güreşte, her iki pehlivan da karşılaşma öncesi yağlanır. Yağ sürülen beden kolay kavranamaz. Pehlivanlar, omuzlarına, göğüslerine, kol ve kispetlerine yağ sürer.

Cazgır: “Salavatçı” da denilen cazgır, hakem heyetinin eşleştirdiği pehlivanların isimlerini, memleketlerini uygun manilerle söyleyip, pehlivanları güreşe dua ile davet eder.

Davul ve zurna: Güreşlerin olmazsa olmaz ögelerindendir. Çaldıkları ezgilerle pehlivanları ve seyirciyi coştururken, kimi vakit da güreşteki temponun düştüğünü, vuruşlarıyla pehlivanlara aktarırlar.

Kırmızı tabanlı mum: Kırkpınar’ın davet simgesidir.

Muhabir: Salih Baran